Spanning rondom behoud Spoedeisende Hulp in Dirksland: "Als je de SEH weghaalt, stort op termijn de zorgketen als een kaartenhuis in elkaar"
Moerland begint het gesprek met een korte uitleg. "Je hebt te maken met twee soorten druk als het gaat om de SEH. Allereerst is er de drukte door de patiënten die daar worden opgevangen. Dat gaat vaak met piekmomenten." Ze merken in Dirksland dat het aantal patiënten dat jaarlijks wordt opgevangen op de SEH langzaam groeit (zie kader). "De tweede soort druk is de politieke druk, de druk op algemene voorzieningen. Daarbij hoort de vraag of we de acute zorg niet anders moeten gaan organiseren. In het kader daarvan speelt er dus een discussie over het al dan niet sluiten van SEH's."
Verdwijnen
De discussie rondom de efficiëntie van de SEH is niet alleen iets van de laatste jaren. "Maar wat je nu ziet, is dat steeds meer vragen hardop gesteld gaan worden." Bijvoorbeeld rondom de 45-minutennorm. Die gaat over de bereikbaarheid van de SEH’s in Nederland. Binnen 45 minuten vanaf het bellen om hulp moet de patiënt op de Spoedeisende Hulp aankomen. "Als die norm komt te vervallen, brengt dat de SEH van Dirksland in gevaar. Want dan hoeft er niet per se meer een SEH binnen 45 minuten beschikbaar te zijn. Dus een ziekenhuis in Rotterdam zou dan – in die gedachte – voor het eiland kunnen volstaan."
Moerland vervolgt: "Terwijl de discussie volgens mij meer moet gaan over de kwaliteit en toegankelijkheid van zorg. Als jij een uur moet rijden om op een SEH te komen, is dat volgens mij geen goede kwaliteit zorg meer. Dat moeten we in Nederland toch niet willen?" Maar er is meer. Volgens de bestuurder van CuraMare hangt het lot van de SEH nauw samen met dat van het ziekenhuis. "Als de SEH verloren gaat, leidt dat naar verwachting op termijn tot het verdwijnen van het ziekenhuis. En dat is iets wat we met elkaar niet moeten willen."
Domino-effect
Burgemeester Grootenboer mengt zich in het gesprek. "Het zal duidelijk zijn dat deze plannen een enorme impact hebben op de leefbaarheid op het eiland. Je krijgt namelijk een soort sneeuwbaleffect, waardoor de hele met elkaar opgebouwde (spoed)zorgketen kapot gaat. Daarnaast zijn er de economische effecten: CuraMare is een van de grootste werkgevers van het eiland, met een grote economische waarde." Daarom spreekt ze in het land met haar collega-burgemeesters om samen de Tweede Kamer te overtuigen dat de SEH's van kleinere ziekenhuizen behouden moeten blijven.
"De kwaliteit van leven in de (grote) plattelandsgemeentes komt anders echt in gevaar, en dat is een slechte zaak. Je krijgt een domino-effect, waarvan je niet weet waar dat gaat eindigen", aldus Grootenboer. Maar hoe effectief gaat de oproep van burgemeesters zijn? "Dat weet je natuurlijk nooit. Uiteindelijk zal er een voorstel door de Tweede Kamer heen moeten, dus die moeten we zo goed mogelijk informeren en daarop politieke druk uitoefenen."
Hoogzwangere vrouw
Huisarts en bestuurder Gloudemans sluit zich daarbij aan. "We zijn nu heel tevreden over de samenwerking binnen de zorgketen op het eiland. In dezen slaan we de handen in elkaar. Want", zo stelt ook hij, "als de SEH verdwijnt, gaat ook het ziekenhuis eraan. Als de SEH op slot gaat, is het moeilijker om de Intensive Care in stand te houden. En als die weg is, valt de geboortezorg om… enzovoorts. En je wilt geen hoogzwangere vrouw met weeën over de Haringvlietbrug sturen om naar het ziekenhuis te gaan. Dat zou onder de maat zijn, niet passend in Nederland." Moerland: "Natuurlijk kijken we hoe we de zorg betaalbaar kunnen houden. Er is nog laaghangend fruit; er zijn zaken die effectiever kunnen. Ook kan de doorstroming op de SEH en in de gehele keten wellicht nog beter. Met het netwerk van zorgverleners werken we optimalisering van de acute zorg. Dat netwerk zal bij het verdwijnen van de SEH ontmanteld worden."
Het voorstel komt uit een rapport van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZA), waarin diverse toekomstrichtingen worden geschetst voor de acute zorg in Nederland. "Een daarvan stelt dat de zorg meer geconcentreerd dient te worden. Het idee daarvan is dat dan ook het personeelstekort kan worden teruggedrongen. Dat zijn aannames waar ik heel grote vraagtekens bij heb. Want mensen die hier nu op de SEH werken, gaan zeer waarschijnlijk niet naar Rotterdam om daar op de SEH te werken. Zij hebben hier hun wortels, naast verschillende praktische problemen: het draaien van avonddiensten is een stuk minder praktisch als je daarvoor naar Rotterdam moet."
Achter bureau
De beide bestuurders en de burgemeester geven aan trots te zijn op hoe de acute zorg op het eiland geregeld is. De laatste: "Onze regio kent een goede samenwerking, we hebben een mooi netwerk. Nu willen we verdere stappen zetten, bijvoorbeeld door steeds meer in te zetten op preventie. Als je de SEH weghaalt, verwijder je het sluitstuk van de samenwerking en stort alles als een kaartenhuis in elkaar. Als ze in de Tweede Kamer weten dat het dít effect heeft, zal men zich drie keer achter z’n oren krabben."
Ze vervolgt: "Sommige plannen worden achter een bureau bedacht, zonder echt naar de praktijk te kijken. Ook bij dit plan heb ik reden om te twijfelen of de mensen uit de praktijk geraadpleegd zijn." Moerland en Gloudemans knikken beide instemmend. Moerland: "Ik ben niet iemand die snel wakker ligt. Maar dit raakt zó aan ons bestaansrecht. We doen het allemaal niet voor CuraMare, maar om onze inwoners van dienst te zijn. Het is onze opdracht!" De burgemeester haakt in: "Het maakt mij ook onrustig, maar tegelijk strijdbaar."
Niet fuseren
Gloudemans: "Misschien wel goed om te zeggen, ook voor de lezers: het is nog niet zo ver. Het is niet zo dat morgen de Spoedeisende Hulp van Dirksland sluit. Maar er ligt nu wel beleid wat dat op termijn zou kunnen veroorzaken, binnen een aantal jaar. Gelukkig zien we dat hier allemaal in: we kunnen op het eiland niet zonder SEH en niet zonder ziekenhuis." Klopt het overigens dat Het Van Weel-Bethesda het kleinste ziekenhuis van Nederland is? "We zijn een regionaal ziekenhuis dat de afgelopen jaren een forse groei doorgemaakt heeft. Door fusie zijn meerdere kleinere ziekenhuizen verdwenen." Moerland: "Wij werken intensief samen in netwerken - ook met andere ziekenhuizen - en zijn niet van plan om te fuseren. We hebben een belangrijke functie: we liggen centraal in een dunbevolkt gebied waarvoor andere SEH’s ver weg liggen. Dat is juist níét de SEH die je moet sluiten."
Hij komt nog even terug op waar het gesprek zojuist over ging. "Je moet het niet onderschatten, we zitten hier in de gevarenzone. De beleidsbal is opgegooid. Tien jaar geleden was het al kantje boord bij de Intensive Care. Daarvoor waren toen ook al plannen om het aantal IC’s te verminderen. In goede samenwerking met het Maasstad Ziekenhuis hebben we nu een kwalitatief hoogwaardige IC dichtbij voor de bewoners. Maar je weet één ding zeker: als de SEH of IC hier weggaat, krijg je hem nooit meer terug. Dus", zo benadrukt hij, "het is een reëel risico." De burgemeester is het daarmee eens: "We moeten niet denken dat het allemaal wel meevalt."
Drukte op SEH
Afgelopen jaren was de druk op alle SEH's door het coronavirus hoger dan normaal. Ook de afgelopen weken was het drukker door het rondwarende 'normale' griepvirus. Tijdens de corona-jaren moesten patiënten ook op de SEH geïsoleerd worden, wat logistieke uitdagingen met zich meebracht. Koos Moerland: "Op een gegeven moment konden we de mensen niet meer kwijt, want iedereen moest in een aparte ruimte worden ondergebracht. Daar kwam bij dat de medewerkers zelf soms ook ziek waren of in quarantaine moesten."
Door corona moest de Spoedeisende Hulp van Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis twee keer een opnamestop invoeren: er konden geen patiënten meer met een acute noodvraag worden beoordeeld en opgevangen in het ziekenhuis. "Dat is iets wat je tot het uiterste probeert te voorkomen, je wilt altijd zorg leveren." Het gevolg is namelijk dat je een paar keer heen-en-weer-gestuurd wordt tussen ziekenhuizen omdat er geen ziekenhuisbed voor je beschikbaar is. En dat voor mensen die acute zorg nodig hebben. "Op de SEH gaat het vaak in golven. Het is een tijdje rustig, en dan opeens neemt het aantal patiënten in rap tempo toe. Dat zie je dan vaak in de hele regio tegelijk, dus dat maakt overplaatsen lastig."
In de achterliggende tijd was het ziekteverzuim op de SEH hoger dan anders, tot soms zelfs meer dan een verdubbeling. Moerland: "Vaak ging ook dat in golven, omdat medewerkers bij elkaar in ploegen werkten." Inmiddels is het verzuimcijfer weer terug naar de normale situatie, met af en toe een piek.
Groei in vraag naar acute zorg
Cijfers SEH-bezoeken per jaar in Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis
2018 – 12.905
2019 – 13.563
2020 – 12.882
2021 – 14.428
De aantallen laten een gestage groei zien in de vraag naar acute zorg. Er was een daling in 2020, te wijten aan de coronapandemie. Tijdens de pandemie meden veel mensen een bezoek aan zorgverleners. Ze bleven lang doorlopen met klachten voordat ze naar de huisarts stapten. Dat zorgde voor minder SEH-bezoeken, maar het soort SEH bezoeken bestond vaak uit ernstige acute klachten en patiënten met corona. Zeker deze laatste groep, die in isolatie moet, maakte dat de druk op de SEH-medewerkers ook dat jaar erg hoog was. In 2021 stijgt het aantal bezoekers weer, en ook dit jaar verwachten ze in Dirksland weer een groei in het aantal acute zorgvragen.
