Oud & Wijs: Cees van Koppen: "Ik kan me niet voorstellen dat papieren boeken helemaal zullen verdwijnen"
Met een bescheiden boekenkast in de woonkamer zou je niet zeggen dat er in het huis echte lezers wonen, maar dat wordt boven meer dan goedgemaakt. Verspreid over verschillende kamers staan boeken, wanden en dozen vol. Cees: “Ik ben nu aan het opruimen. Ik doe zoveel mogelijk weg, liefst aan mensen die er plezier aan beleven, want boeken zijn nu eenmaal meer dan oud papier.” Ook de voorraad van de boeken die hij in het verleden met zijn uitgeverij Van Koppen & Kuiper’ uitgaf, heeft hij boven staan. Van ‘Dao’ie van Kommer Eeuwitse’, ‘De lui van Oudenhil’ met dorpsschetsen in het dialect tot het boek ‘Komen en Gaan’ over het geslacht Sandifort/Santifort.
Cees gaf in de loop der jaren een kleine twintig boeken uit, die allemaal een streekgebonden link hadden. “De uitgeverij kwam eigenlijk een beetje voort uit de winkel”, legt hij desgevraagd uit, terwijl hij het ene na het andere boek van de plank haalt om te laten zien. Dat hij overigens de kantoorboekhandel zou overnemen die zijn ouders Gert en Grietje van Koppen in 1936 startten, is nooit een uitgemaakte zaak geweest. “In mijn tijd was het gebruikelijk dat je na de lagere school niet ging doorleren, maar ging werken. Dat deed ik ook. Ik ging als bakkersknecht aan de slag, bij bakkerij Westhoeve in de Weststraat in Ouddorp. Deeg kneden, broden strijken en heel veel afwassen. Ik heb nog steeds een weerzin tegen bakken, niet zozeer het bakken, maar de afwas!” Hij bleef bakkersknecht tot zijn diensttijd. Vergezeld van een vegend armgebaar laat hij weten dat zijn diensttijd, die maar liefst twintig maanden had geduurd, ook een heel verhaal was, maar dat hij daar niet over uit zal weiden.
Thermoskan
“Later ging ik als vuurtorenwachter aan de slag. Ik vond het best leuk, maar het was wel eenzaam. Je zag haast nooit iemand en ’s nachts was er al helemaal niet veel te doen.” Intussen had Cees ook kennis aan Klazina Hoek. “Waar later De Kreek kwam, was toen een oude school waar films werden vertoond. In de pauze ging je dan via de achterdeur bij Hotel Akershoek snel wat drinken. En zo hebben we elkaar ontmoet, op het biljart. Klazina heeft overigens nooit een film uitgezien. De pauze was om half tien en ze moest tien uur thuis zijn.” Als vuurtorenwachter had Cees elke vrijdagmiddag vrij. “Dat was zo besproken, omdat ik op vrijdagmiddag de bestellingen voor mijn vader moest wegbrengen. We verkochten namelijk ook rookwaren. Er waren vaste adresjes, waar ik elke vrijdag langs moest fietsen om een sigaar te bezorgen. In december verkocht ik ook scheurkalenders en Koninklijk Huis-kalenders aan de deuren.”
De vraag van zijn vader of hij, als jongste, de zaak wilde overnemen, kwam niet helemaal uit de lucht vallen. “Mijn broer Jaap was slager, mijn zus Krijntje was getrouwd met een timmerman, dus dat was ook geen optie. Ik voorzag een kluizenaarsleven als ik door zou gaan als vuurtorenwachter. Dat ’s nachts wakker blijven met mijn thermoskannetje koffie, ik was het ook wel zat. Nu moest ik voor de boekhandel wel mijn middenstandsdiploma hebben en dat had ik nog niet.” Maar daar kwam Klazien om de hoek kijken. Zij had de handelsavondschool gedaan en had het diploma wel. Ze werkte toen bij Rijkswaterstaat. Cees lacht: “Daar is ze toen gestopt. Dat scheelde mij een winkelmeisje. Ik ben intussen mijn rookartikelen-, kantoorboekhandels- en boekverkoperserkenning gaan halen. Tijdens mijn uren op de vuurtoren kon ik gemakkelijk studeren zonder gehinderd te worden.” Cees en Klazien trouwden in 1966 en namen de zaak over, dertig jaar nadat zijn ouders die begonnen waren.
Inkoop
Ook zij maakten precies de dertig jaar vol in de kantoorboekhandel aan de Hoenderdijk, net als zijn ouders. De zaak werd flink verbouwd, er kwam een magazijn naast. Hij verhuisde met Klazien naar de woning boven de winkel en zijn ouders gingen boven het magazijn wonen. Cees en Klazien kijken erop terug als een mooie tijd, maar waren altijd zes dagen in de week in touw. Cees: “Ik had altijd goed contact met collega’s. Cees van de Bok bijvoorbeeld, ‘de sigarenbok’, aan de overkant. Hij verkocht ook rookwaar. Wij deden altijd samen wekelijks de inkoop en dronken dan een borrel na afloop. Met Leen Vroegindeweij, die ook een boekhandel in Middelharnis had, bezocht ik samen beurzen en gingen we zelfs op vakantie.”
Cees had ook nog veel bezigheden naast de winkel. Hij zat in het bestuur van de Konijnen- en Pluimveevereniging ‘Nut en Genoegen’, was betrokken bij de oprichting van de bibliotheek en was bestuurslid bij de OVO, de ondernemersvereniging Ouddorp. “Ik had altijd wel wat te doen, maar ook voor lezen had ik nog wel tijd. Ik las graag boeken van Toon Kortooms, of van Alistair MacLean, een auteur van thrillers en avonturenverhalen. Ook boeken over de oorlog en geschiedenis boeiden me, nog steeds trouwens. Klazien heeft zich altijd meer op literatuur toegelegd. Zij ging naar een leesclub en zo kwam er ook meer literatuur in de winkel. Wij kregen trouwens soms wel commentaar op onze boeken, hoor! Als er een vloek in stond. Maar ja, we konden ze niet allemaal eerst lezen, voordat we ze in de winkel verkochten.”
Kaften
Tot en met maandag 18 april is het nog Boekenweek, een initiatief van het CPNB om het boek in het zonnetje te zetten en om lezen te stimuleren. Dat is zeker in deze tijd nodig. Er wordt steeds minder gelezen, vooral door de jeugd. Cees herkent het. “Ik denk dat het voor een groot gedeelte de invloed is van de beeldschermpjes. Iedereen zit er maar achter tegenwoordig. Vroeger lazen bijvoorbeeld heel veel mensen een papieren krant. Tegenwoordig is dat ook heel erg teruggelopen. Nu moet ik eerlijk zeggen dat ik, al lees ik op het moment nog twee papieren dagbladen, ook naar het nieuws op mijn telefoon kijk. Ik herinner me nog dat een Algemeen Dagblad een kwartje kostte op zaterdag. Dat is nu 4,10 euro. Dat is bijna een tientje in guldens! Weet je trouwens dat ik vijfentwintig jaargangen van Eilanden-Nieuws compleet heb?” Hij stelt voor om even mee te lopen om de ingebonden kranten te bekijken. Cees vervolgt: “Digitaal of lezen op een e-reader, ik hou er niet van. Ik ben toch meer van papier. Ik print e-mails ook het liefst gewoon uit. Ik houd van echte boeken en ik blijf ze ook gewoon promoten. Ik kan me niet voorstellen dat papieren boeken helemaal zullen verdwijnen.” Ook op vakantie lopen Cees en Klazien graag boekwinkels in. “Dat zit er dan in, hè?” Hij lacht. “Klazien zet dan ook nog steeds kaften recht, als ze ziet dat ze niet goed staan.”
Tekeningen
Hun drie dochters, Margriet, Gerrie en Corina, hebben allemaal wel een korte of langere periode in de winkel geholpen, maar wilden hem geen van drieën overnemen. Leen en zoon Tom Vroegindeweij uit Middelharnis deden dat in 1996 wel. Cees heeft zich na zijn pensioen nooit een dag verveeld. “Ik heb me toen toegelegd op het uitgegeven van streekgebonden boeken. Ik was lid van de Dialectvereniging en zo kwam ik bijvoorbeeld met George Tanis tot ‘Uus Ouddurps Woordeboek in uutspraekspelleng’ bijvoorbeeld. Als ik hoorde van iemand die een boek schreef over een onderwerp van hier, ging ik er langs om te praten. Zo kwam ik bijvoorbeeld ook in contact met mevrouw D.K. Soldaat-Poortvliet. De bekende illustrator Rien Poortvliet was haar neef en die voorzag de boeken van tante Dicky, die wij uitgaven, dan weer van tekeningen.” Bij elk boek dat Cees laat zien, heeft hij verhalen. Ook ansichtkaarten gaf hij uit, met bijvoorbeeld afbeeldingen van Ouddorp.
Fotoboeken
Ook al stopte hij jaren geleden met de uitgeverij, het bloed kruipt altijd waar het niet gaan kan. Cees is dol op het samenstellen van fotoboeken. Je kunt wel van een echte hobby spreken. Van elke vakantie van de afgelopen jaren maakt hij er minstens een. Maar hij maakt ook fotoboeken rond bepaalde thema’s. Hij heeft duizenden foto’s op zijn computer. Over elk onderwerp is wel een boek samen te stellen. Ook de familie is een dankbaar onderwerp. Elk jaar wordt er sowieso een familieboek voor de kleinkinderen gemaakt, dat hij dan in negen exemplaren bestelt, al heeft hij er maar zeven. “Maar dan moeten de kleinkinderen wel foto’s aanleveren natuurlijk. Zonder foto’s geen boek!” Aan de toon is af te leiden dat de foto’s minder snel worden ingeleverd dan hij graag zou willen. De boeken zijn prachtig, met een harde kaft. Je ziet dat er heel veel werk in zit. Naast fotoboeken maken, leest Cees nog steeds veel; boeken en veel tijdschriften. Cees somt op: “Elsevier, Quest, Computer Idee, de Groei en Bloei, Nehalennion, De Ouwe Waerelt en reisbladen natuurlijk.” Om dan op te merken: “Sommige tijdschriften stinken wel trouwens!”
