Ethiek: Haalbaar en betaalbaar
Inmiddels hebben we ook een minister voor klimaatbeleid, de heer R. Jetten van D66. Via de media heeft hij laten weten dat het beleid rond vermindering van CO2 niet geremd mag worden door haalbaarheid en betaalbaarheid. Dat zijn twee woorden die het overdenken waard zijn. Beleid wordt niet geremd in zijn visie door haalbaarheid. We weten inmiddels dat rond de kindertoeslagen ook de haalbaarheid niet echt goed is doordacht. Het geeft vandaag de dag grote problemen en mensen zijn er jarenlang de dupe van geworden. Als onze veehouders op deze manier worden benaderd, dan mogen we het ergste vrezen. Er wordt kennelijk niet nagegaan of reductie van de veestapel mogelijk is en of het ook wettelijk wel kan. Moeten we denken aan geheime operaties, waarbij zomaar koeien zijn verdwenen? Misschien denkt iemand dat dit een grapje is. Bij de kindertoeslagenaffaire was het geen grapje. Er vonden dingen plaats die beslist niet hadden gemogen. Maar het geschiedde wel. Omdat haalbaarheid niet goed doordacht was. Het is dus erg gevaarlijk en een recept voor grote problemen als we niet meer letten op haalbaarheid.
Een tweede element is betaalbaarheid. Dingen die we doen, moeten betaald worden. Een oude spreuk is dat alleen de zon voor niets opgaat. We weten inmiddels dat er door overheden soms allerlei projecten in gang worden gezet die onbetaalbaar zijn gebleken. Laten we bijvoorbeeld de Betuwelijn noemen. Het is een project dat vele miljoenen euro’s meer heeft gekost. Laten we ook eens de kredietcrisis noemen. Allerlei regels werden voor de banken versoepeld, maar tenslotte ontplofte het hele systeem. De belastingbetaler kon het gelag betalen. Dat moet ook nog even duidelijk worden. De overheid heeft geen geld. Het geld dat de overheid uitgeeft komt van de belastingbetaler. Er is niets gratis. Laten we dat ook vandaag bedenken. Er zijn geen gratis mondkapjes, zelftesten en wat niet al. Dingen moeten worden betaald en het is de belastingbetaler die voor alle leuke dingen voor de mensen kan opdraaien. Zo ook rond de vele miljarden voor klimaatbeleid. De belastingbetaler betaalt het gelag, bijvoorbeeld doordat de energierekening de pan uitrijst.
Wat heeft dit met ethiek te maken? Wel als er ministers zijn die zeggen dat haalbaarheid en betaalbaarheid geen rol spelen, dan is dat verwerpelijk. We hebben de laatste jaren gemerkt dat er grote problemen ontstaan, juist rond deze zaken. Het zou van veel wijsheid getuigen om juist daarmee rekening te houden. Het is niet verkeerd om een bepaald beleid voor te staan, maar laat het wel eerlijk en evenwichtig gebeuren. Door zomaar dingen te doen en dingen te roepen, wordt het beleid gefrustreerd en veel geld van gewone mensen verspild. Het lijkt mij een opgave om juist de publieke zaak te dienen en niet een of ander idee dat kennelijk tegen beter weten in moet worden doorgezet. We zouden langzamerhand beter moeten weten. Beleid is omgaan met schaarse middelen. Het is ook verantwoordelijkheid nemen voor de gevolgen van ons handelen. Het is ethisch niet acceptabel dat de gevolgen maar worden doorgeschoven naar later en anderen. Dat heeft de toeslagenaffaire ons wel geleerd. Laten we hopen dat de boeren in Nederland niet min of meer hetzelfde overkomt.