Ethiek: Wat is preken? (1)
Er zijn veel gedachten over preken en prediking. Sommigen vinden het vooral belangrijk dat een preek actueel is. Zo las ik ergens dat de prediking niet voorbij kan gaan aan de klimaatcrisis. Anderen zien de preek als een beschrijving van Gods werk in het hart van aan zondaar. En weer anderen letten er vooral op dat de kinderen goed kunnen luisteren en iets meekrijgen. Er zijn nog wel meer dingen die worden aangereikt voor de prediking. Maar wat is de taak van een prediker en wat heeft een gemeente die samenkomt nodig? Ik zal niet beweren dat een preek geen aandacht moet hebben voor kinderen. Integendeel, vanuit de doop hebben ook kinderen voluit aandacht. Ik ga ook niet zeggen dat preken niet iets mogen weergeven van de actualiteit van vandaag de dag. In menig preek zal wel iets worden gezegd over de huidige pandemie. Maar wat is de kern van de bediening der verzoening? In een aantal bijdragen wil ik daar iets over schrijven.
Laat ik beginnen met een heel belangrijke gedachte. De preek is uitleg van Gods Woord, de Bijbel. Een predikant heeft een Bijbel voor zich liggen. De Bijbel is duidelijk als het gaat over de dingen die nodig zijn voor ons behoud. Maar het moet wel worden uitgelegd. In Handelingen 8 lezen we over een kamerling die door Filippus het Evangelie uitgelegd krijgt. En de uitleg van Gods Woord is geen gemakkelijke zaak. Want de Bijbel is ontstaan in een andere tijd. De Bijbel is ook geschreven in een andere taal. De Bijbel is ook geschreven in de omstandigheden van die tijd. Het is daarbij nodig dat een prediker duidelijk maakt wat God in Zijn Woord precies bedoelt. Laat ik dit met een voorbeeld duidelijk maken. Heel vaak heb ik gehoord dat Simson door zijn spieren een enorme kracht had. Ik weet nog dat ik als kind een preek hoorden over Simson ‘die spieren had als kabels’. Dat is heel mooi gevonden, maar geen goede uitleg van de Bijbel. De kracht van Simson zat niet in zijn spieren, maar in de Geest van God. Door die kracht heeft hij tegen de Filistijnen gestreden en overwonnen. Zonder die kracht kwam hij in de gevangenis. Een ander voorbeeld is de uittocht uit Egypte. In kinderbijbels zien we dan plaatjes met een man en een vrouw en enkele kinderen. Maar dat is natuurlijk niet de realiteit. Met miljoenen mensen is Mozes door de Rode Zee getrokken. Het is een enorme logistieke operatie geweest om met al die mensen en beesten in korte tijd door de Rode Zee te trekken. Ongeveer 40 jaar later ging er weer een zelfde grote groep door de Jordaan. Wat een diepe indruk moet dat op de inwoners van Kanaän gemaakt hebben. Er zouden nog heel veel meer voorbeelden te geven zijn. Maar het eerste en voornaamste in het preken is de uitleg van Gods Woord. Het is niet vanzelfsprekend dat mensen wel weten wat er staat. De meest eenvoudige geschiedenis in de Bijbel heeft details en nuanceringen die opvallen en die ook uitgelegd moeten worden. En juist de heldere uitleg van Gods Woord kan al heel veel kracht geven. Dit wil de Heilige Geest ons meedelen en dit vindt God nodig tot onze zaligheid. Het is vaak verrassend hoe de Bijbel dichtbij mensen komt. En daarom is het elke zondag weer een roeping om Gods Woord uit te leggen. Dan valt de prediker weg en blijft het spreken van God over. En dat wil Gods Geest gebruiken tot heil van zondaren. Laten we een volgende keer eens stilstaan bij een ander element van de preek. Hoe worden de woorden van God aan het hart gelegd? De toepassing dus.