Windpark Kroningswind verrijst op agrarische grond: "Wind levert meer op dan aardappelen of gras"
Kroningswind is een initiatief van de agrariërs in het gebied. Agrariërs met land, beter gezegd. Het zijn er bij elkaar tien in de Kroningspolder, Bospolder, Halspolder en Zuiderdieppolder. Het idee om windenergie te gaan opwekken ontstond toen de provincie Zuid-Holland een opdracht bij de gemeente neerlegde. Namelijk de opdracht om Goeree-Overflakkee een flink steentje bij te laten dragen aan het invullen van de opgave om energie te produceren die duurzaam is.
Komen aanwaaien
"Er zijn toen een aantal locaties voor windenergie aangewezen, vooral aan de oostkant van het eiland", zegt Wim van Leeuwen, melkveehouder in het gebied. "Deze locatie was ook aangewezen. Tien, vijftien jaar eerder leefden hier al ideeën om iets met windenergie te gaan doen. Maar het ging pas echt spelen toen Goeree-Overflakkee de opdracht van de provincie kreeg. Kwestie van: op de goede plek zijn, op het juiste moment. Het is ons komen aanwaaien…"
Landeigenaren kregen bezoek van wat Wim van Leeuwen 'makelaars' noemt. Die probeerden op individuele basis windturbines te slijten, maar voor dat karretje lieten de agrariërs in de vier polders zich niet spannen. Ze sloegen de handen ineen en richtten samen Kroningswind op. De naam van de kleine coöperatie was natuurlijk afgeleid van de polder die het licht zag in 1898, het jaar dat koningin Wilhelmina plaatsnam op de troon.
"Wij wilden het met z’n allen doen. De gemeente vond dat ook fijn, omdat ze dan met één partij te doen hebben. Onder begeleiding van de Windunie is Kroningswind ontstaan. Met elkaar hebben we besproken hoe de verdeelsleutel eruit zou komen te zien", zegt Van Leeuwen, die als voorzitter van Kroningswind de voortrekkersrol speelde.
'Nieuwe natuur'
Er waren ook andere ontwikkelingen in de polders rond het Zuiderdiep. Eerder waren er plannen om 'nieuwe natuur' te realiseren in het gebied. Die plannen gingen niet door, maar er waren al percelen landbouwgrond verkocht. Die wilden agrariërs in het gebied wel kopen om er weer productieland van te maken.
Tegelijkertijd stelde de Postcodeloterij een bedrag beschikbaar om toch 'nieuwe natuur' mogelijk te maken, zij het van geringere omvang dan aanvankelijk de bedoeling was. Natuurmonumenten kreeg via dit Droomfonds de kans om het meest westelijke gedeelte van het gebied, aansluitend aan het bestaande natuurgebied Scheelhoek, om te vormen tot natuur.
Drie-eenheid
Deze ontwikkelingen -Kroningswind, landbouwgrond, natuurontwikkeling- leidden uiteindelijk tot een soort ruiling van belangen. De uitkomst daarvan komt erop neer dat de agrariërs 'nieuwe natuur' accepteren -onder voorwaarden, zoals een goede zoetwatervoorziening en minder overlast van ganzen- én de ruimte krijgen om windenergie op te wekken en land terug te kopen tegen een getaxeerde prijs. "Het is een drie-eenheid en wethouder Markwat was de spil om dit te kunnen bereiken", blikt Wim van Leeuwen terug. "De gemeente, de agrariërs en Natuurmonumenten hebben samen een intentieovereenkomst gesloten."
Intenties zijn inmiddels omgezet in daden. 'Nieuwe natuur' ontstaat aan de westkant van het gebied. "De verzilting neemt niet toe. Dat is volgens afspraak. Het beregeningswater is geborgd", zegt Van Leeuwen daarover. Daarnaast is opgekocht land waar natuurontwikkeling van de baan is, teruggekocht en door de eigenaren opnieuw onderling verkaveld. Dat is het tweede deel van de deal. En -deel drie- ook de eerste concrete stappen op weg naar een windpark zijn dus zichtbaar.
Twee rijen
"Een landschapsarchitect heeft gekeken waar de windmolens het beste kunnen komen te staan. De conclusie was, dat twee rijen -samen negentien turbines- het landschap het minst aantasten", zegt Van Leeuwen. "Ook hierbij is het een kwestie van geven en nemen: vijf windmolens komen in het gebied van Natuurmonumenten."
"Het is alles bij elkaar een heel traject. Denk ook aan de vergunningen en de wijziging van het bestemmingsplan. In Drenthe hebben ze de hele procedure in één keer gedaan via de zogenoemde rijkscoördinatieregeling. Dat is hier niet gebeurd. Hier hadden mensen tot twee keer toe de kans om bezwaar aan te tekenen. Dat heeft de gemeente uitstekend gedaan." Er was een bezwaar tegen het windpark, maar dat is niet gegrond verklaard.
Polderen dus
"We moesten onderling ook tot een deal komen. De ene agrariër heeft eigen land, een tweede is pachter en er is ook grond in bezit van het rijk en van de gemeente. Je moet alle belangen wegen en het met elkaar eens worden. Polderen dus", zegt Van Leeuwen.
"En we kwamen voor de keus te staan of we de bouw en de exploitatie van het windpark zelf zouden doen of dat we zouden overgaan tot verkoop. Kroningswind heeft gekozen voor het laatste. Anderhalf jaar geleden bleek TDP de prijs te willen betalen die wij onderling hadden afgesproken." TDP is een Nederlands-Belgische beleggingsmaatschappij die investeert in onder meer bruggen, wegen en windparken. Een beetje zeer deed de verkoop wel. "Kroningswind was toch ons kindje."
Maar verkoop is financieel aantrekkelijker voor de boeren, die al veel geld in Kroningswind staken, beaamt Wim van Leeuwen. "En dan blijven wij agrariër. Dat is onze core business. Je kunt niet aannemen dat wij overal verstand van hebben… Iedereen is tevreden: wij stellen ruimte beschikbaar en we krijgen, zonder dat we de risico’s hebben, een deel van de opbrengst van het windpark uitbetaald. En bewoners in de omgeving krijgen ook een bedrag."
Land inleveren
De windmolens die eind volgend jaar draaien in de Halspolder en Zuiderdieppolder zijn 150 meter hoog. Aan hogere masten, die verlichting in de top moeten hebben vanwege het vliegverkeer, wilde de gemeente niet meewerken. Van die hogere turbines zouden er minder nodig zijn geweest, terwijl ze meer energie zouden produceren. Nu gaat Kroningswind 78 megawatt opwekken. De energie gaat via een kabel naar het elektriciteitsstation in Middelharnis en van daaruit waarschijnlijk naar de Maasvlakte. Het is nooit de bedoeling van de boeren geweest om elektriciteit op te wekken voor eigen gebruik en voor dorpen in de omgeving, zoals Melissant en Stellendam.
De boeren leveren uiteraard wat land in. Van Leeuwen: "Een windmolen neemt ongeveer een hectare in beslag. De turbine staat op een vrij kleine voet. Verder ben je land kwijt aan de kraanopstelplaatsen, met het oog op het onderhoud, en de wegen. De verkaveling raakt iets aangetast en je moet eromheen met je machines. Maar ja, als je de lusten wil hebben, moet je de lasten accepteren. Over een hectare omzetdaling moet je niet zeuren, want daar staat genoeg tegenover. Slagschaduw, herrie, wij krijgen er ook mee te maken met een molen op 400 meter van ons huis. En wij accepteren dat."
Ultieme duurzaamheid
"Ik kan niet wachten totdat ik een foto kan maken van de windmolen hierachter. Dat is mijn foto van ultieme duurzaamheid. Dat vind ik nou mooi… Ook omdat dit een kans is om je bedrijfsstructuur sterker te maken. Windenergie is een mooie toevoeging. Als je de kans krijgt, moet je die grijpen, want wind levert meer op dan aardappels of gras."
