Waterstralen als alternatief voor pulsvissen
Over het verbod op pulsvissen is het laatste woord nog niet gesproken. “Het Europese Hof buigt zich over een voorstel vanuit de visserijbranche om de methode, al dan niet aangepast, weer toe te staan”, zegt Hans Juch. De voorzitter van Visserijvereniging Zuid-West kan echter melden dat de sector niet lijdzaam afwacht. Met toenemend succes wordt, stapje voor stapje een nieuwe methode vervolmaakt om schol en tong te vangen via lagedruk-waterstralen, het jettuig.
“We moesten wat, toen de pulsvisserij niet meer was toegestaan”, zegt Juch. “Dan ga je nadenken en proberen. Vroeger werden tong en schol met een ketting uit de bodem gelokt. Nu hebben we het met licht geprobeerd, maar dat werkte niet. De dieren moeten echt worden aangeraakt om een verplaatsing uit te lokken. Luchtdruk werkte eveneens niet omdat die bel automatisch omhoog gaat.” Rederij Jaczon uit Scheveningen was in 2017 gestart met een onderzoek naar alternatieven voor het pulstuig. Achter de spreekwoordelijke schermen begonnen ze aan de uitwerking van een zogenaamd waterjet vistuig. Met een waterstraal, die zich wél aanpast aan de gelijkwaardige omgeving (water bij water) kan de vis worden ‘gekieteld’, waardoor die net lang genoeg uit de bodem komt om gevangen te worden. Van hoge druk hoeft daarbij geen sprake te zijn. “Het is niet zo dat we met een soort Kärcher die zeebodem aan het omwoelen zijn, zoals door tegenstanders wel is beweerd. Juist met lage druk en een lagere vissnelheid, minder CO2 en minder bodemberoering werkt het het best. De bijvangst blijkt bovendien onvermoed marktwaardig te zijn.”
Het systeem dat werd gezocht, moest aanvaardbaar zijn voor de overheid en bovendien de visser een boterham mét beleg kunnen opleveren. Het vinden en vervolmaken van het waterjet-systeem kost een lange voorbereidingstijd. Medio 2019 haakten meerdere meedenkende partijen aan. Bij onder meer de visserijcoöperatie Westvoorn in Stellendam wordt gewerkt aan de doorontwikkeling van de nieuwe methode. In het Visserijinnovatiecentrum in de Stellendamse haven zijn tests uitgevoerd.
Zes nullen
Het is echter een Scheveningse kotter van het bedrijf Jaczon dat de zee op gaat om de nieuwe methode in praktijk te testen en te perfectioneren. “Dat is een groter visserijbedrijf met zeventien schepen. Zij hebben gezegd: we zetten een bedrag met zes nullen apart om dit te gaan onderzoeken. Je kunt wel op elkaar gaan wachten, maar iemand moet het voortouw nemen.”
Met een kleine kotter én een grotere voor de afstanden buiten de twaalfmijlszone, beide uitgerust met twee waterpompen, doen zij zoveel mogelijk praktijkervaring op. “Dat zij er die zes nullen in hebben gepompt, betekent niet dat Jaczon zich het systeem toe-eigent. Nee, ze hebben juist gezegd dat we dit met en voor de hele sector doen. Ze zien het niet als een geldmachine en roepen vissers uit heel Nederland op om mee te varen en bij te dragen aan de besprekingen en evaluaties. Samen kun je meer en weet je meer.” Voor het initiatiefrijk handelen heeft Jacson wel een subsidie van het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij ontvangen, maar dat is volgens Hans Juch maar een fractie van het tot nu toe geïnvesteerde bedrag.
Bij zo’n uitvaart met het experimentele waterstraaltuig worden niet alleen vissen omhoog gelokt. Camera’s die aan het vistuig zijn bevestigd filmen wat er onder water gebeurt. Deskundigen evalueren die filmbeelden. Op basis daarvan kunnen de instellingen onder water worden versteld. De effecten van die aanpassingen worden real-time gefilmd. En dat op dertig, veertig meter diepte. De aldus opgedane kennis leidde in de afgelopen maanden al tot talloze aanpassingen. Zo zijn vorig najaar al de spuitkoppen aangepast en vergroot.
“We zijn hier nu ruim een jaar in het openbaar mee bezig”, geeft Juch aan. “Maar ik denk dat er al met al sinds een jaar of drie aan wordt gewerkt. We zijn dankbaar dat een rederij als Jaczon daarin het voortouw heeft genomen. Dat verbod op die pulsvisserij dat er natuurlijk al aan zat te komen, daar ga je als sector niet lijdzaam op zitten wachten.”
Naast elkaar
Dat de toekomst van het vissen met waterstralen er zonnig uitziet, betekent niet dat daar nu alle pijlen op worden gericht. “In de pulsvisserij zitten jaren van ontwikkeling. Er is een hele generatie jonge vissers, dertigers, die dit werk ineens kwijtraakten. Dus we doen er alles aan om dat terug te krijgen. Je kunt wel zeggen: ga omscholen, maar een visser blijft een visser. Bovendien moet je in de visserij niet op één paard wedden. Als de pulsvisserij terugkomt kunnen puls en waterstralen prima naast elkaar bestaan.”
Vooruit
Hans Juch voert vanuit zijn Stellendamse kantoor het woord over de innovaties, die dus vanuit Scheveningen in de praktijk worden gebracht, met aan boord vissers van Arnemuiden tot Texel. “Een heel nationaal gezelschap. De Visserijvereniging Zuidwest is ooit door drie Goereese visserij- verenigingen opgezet en bestrijkt nu het gebied van Vlissingen tot Scheveningen. Dus ja, ook Jaczon, een afkorting voor Jacobszoon trouwens, is lid van de vereniging. Mijn taak als voorzitter is op dit dossier operationeel beperkt en ik probeer via de vereniging de samenwerking onderling levend te houden. De samenwerking van de vissers onderling is bijzonder waardevol en brengt de sector vooruit.”
Politiek spel
Bij pulsvissen worden vissen met stroomstootjes opgeschrikt en het net gedreven. Volgens de Franse overheid, dat het initiatief tot het verbod namen, is deze manier van vissen slecht voor de natuur. Bovendien zouden Franse vissers lijden onder de Nederlandse pulsvissers voor de Franse kust. Vreemd genoeg wordt er door de Nederlandse tongvissers nauwelijks voor de Franse kust gevist. Voor deze manier van vissen is daarentegen minder brandstof nodig, er kan selectiever worden gevist met minder bijvangst en bodemverstoring.
Belangenorganisaties Visned en de Nederlandse Vissersbond spraken bij het vaststellen van het Europese verbod in 2019 van een 'falend beleidssysteem' en een politiek spel waar de vissers de dupe van zijn geworden.
