Corona hakt erin en verandert de
blik op huisvesting en mobiliteit
Thuis werken, minder autokilometers
Er zijn bedrijven die het heel zwaar hebben, maar er zijn er ook die draaien als nooit tevoren. Duidelijk is dat corona aan geen enkele ondernemer ongemerkt voorbijgaat. Hoe is de situatie op Goeree-Overflakkee? Wat zijn de consequenties? Wat gaat er veranderen? Vragen die GO! voorlegt aan Steef Visser (voorzitter FOGO, bestuurslid VBGO), Daan Buijze (voorzitter VBGO, bestuurslid FOGO) en Richard den Haan (voorzitter van de FOGO-werkgroep infrastructuur).
Buijze, eigenaar van een kledingbedrijf dat 140 jaar bestaat, zoomt in op de detailhandel, waar grote verschillen aan de dag treden. “Een verschuiving naar internetverkoop zie ik niet. Vorig jaar stonden aan kleding gerelateerde webshops in de top, nu zijn het de verkopers van huis- en tuininrichting en gereedschappen. Iedereen is aan het klussen geslagen. De kledingverkoop is minder, want mensen werken thuis en hebben geen pak nodig. Ze gaan ook niet naar bruiloften, feesten en partijen, de kerk of een restaurant, dus schaffen ze minder kleding aan. Thuis ga je niet strak in het pak op de bank te zitten.”
“Wat ook goed verkoopt”, zegt Den Haan, “zijn camera’s en headsets. Want als je gaat livestreamen, wil je wel kwaliteit.” Den Haan runt een adviesbureau op het gebied van omgevingsmanagement, ruimtelijke ordening en milieu, dat is gevestigd in de polder bij Ooltgensplaat.
Visser, al vele jaren actief in de accountancy, heeft nog geen bedrijf zien omvallen. Althans, niet op Goeree-Overflakkee. “Maar er zijn er genoeg die aangeven dat het niet goed gaat. Via de NOW (Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid) komt er maximaal 90 procent van de personeelskosten binnen. Daarnaast is er uitstel van belastingbetaling. De liquiditeit is dus uitstekend, maar het resultaat niet. Het echte probleem komt nog.” Buijze: “De pijn zit in de staart.” Den Haan: “Voor toch al zwakke broeders kan dit uitstel van executie betekenen. Gaat de consument weer geld uitgeven, daar gaat het om.”
Genoeg rek?
Volgens Visser zou de klap op Goeree-Overflakkee kunnen meevallen. “We hebben hier relatief veel familiebedrijven, die altijd voorzichtig hebben geopereerd. Robuuste bedrijven, die niet zijn leeggehaald. De vraag is hoe groot de rek is. Bij de horeca zit bijvoorbeeld veel pijn. Maar de zaken zijn nu weer open. Weliswaar voor minder bezoekers, maar omdat ze korter blijven, is de doorloop groter. Ondernemers zien ruimte. Eerst was het: halen we de zomer, toen: halen we het najaar, en nu halen we volgend jaar. Het schuift op. Dat betekent dat er hoop is: het draait wel door.” Buijze: “De vraag is ook hoelang de overheid blijft bijspringen.”
Wie bijvoorbeeld ook ruimte zien zijn autoverkopers. Tweedehands auto’s gaan als warme broodjes over de toonbank. Ook leasemaatschappijen, die op grote schaal auto’s terugkrijgen, schakelen over op verkoop. “Dat is typisch voor ondernemers”, zegt Visser. “Meebewegen, als het kan.”
De FOGO probeert dit te vergemakkelijken. Vanaf het begin van de corona-uitbraak was de federatie vertegenwoordigd bij het crisisteamoverleg van de gemeente. Daar zijn ideeën aangedragen en kanttekeningen geplaatst, die soms een vervolg kregen en soms niet. Het voorstel om de OZB kwijt te schelden sneuvelde bijvoorbeeld. Kritische opmerkingen plaatste de FOGO onder meer bij het sluiten van de jachthavens en de parkeerplaatsen bij het strand, naast de controle en handhaving. Positief zijn Visser, Buijze en Den Haan over de voortvarende wijze waarop de gemeente de TOZO (Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandig Ondernemers) uitvoert en ook over de bereikbaarheid van het gemeentelijk apparaat.
Goed internet
Betrouwbaar en snel internet is een onderwerp dat de FOGO en de gemeente al enige tijd bezighoudt. Nu, in tijden van corona, blijkt de deugdelijkheid van digitale verbindingen eens te meer essentieel. “Het is van eminent belang voor ondernemers”, zegt Den Haan. “We vergaderen nu digitaal. Dat is functioneel en het scheelt veel reistijd. Maar dan is goed internet wel noodzakelijk. Een must. Tegelijkertijd is de veiligheid van onze communicatiekanalen ook belangrijk. Hoe zit het met de privacy, met de integriteit? Die moeten gewaarborgd zijn.”
De verwachting is dat het thuiswerken – en dus ook thuis vergaderen – zeker niet zal verminderen als de coronacrisis achter de rug is. “Het zal wel per branche verschillen”, zegt Buijze. Visser plaatst een kanttekening: “De effectiviteit is wel gezakt door deze manier van werken. Dat heeft met kleine dingen te maken, zoals collega’s die in gesprek zijn. Een gesprek voeren als je onderweg bent, is er ook niet bij. Dat doe je nu onder werktijd. Informeel overleg pers je nu ook in die acht uur per dag. Dat kan stress geven.”
“Maar”, vervolgt Visser, “technisch hebben wij alles goed voor elkaar. Iedereen heeft twee beeldschermen en een headset, sommigen hebben nog een stoel gehaald voor thuis. Alle vaste telefoons zijn weg, de telefooncentrale is eruit. Alle tijd die je kapot reed in de auto, is over.”
Den Haan ziet een andere werkcultuur door de thuisarbeid: “Personeelsleden ervaren een stukje a-socialisering. Nu het weer kan, komen ze met een big smile op kantoor.” De sociale contacten zijn immers ook van belang. “We moeten de menselijke maat niet uit het oog verliezen. Ook is het van belang om tussen de verschillende livestream-vergaderingen even tijd te creëren om de zinnen te verzetten, anders ligt burn-out op de loer.”
Nieuw groen
Waarom op kantoor werken als het thuis ook goed kan? En: waarom acht uur in de auto zitten voor een vergadering van twee uur? Er lijkt, aangewakkerd door corona, een andere blik te ontstaan op huisvesting en mobiliteit in de werksfeer. Den Haan denkt dat dit hét moment is om te onderzoeken waar de stikstof precies vandaan komt. Is het inderdaad vooral de agrarische sector, zoals nu het beeld is, of doen het autoverkeer, het vliegverkeer en de fabrieken uiteindelijk toch een grotere duit in het zakje dan nu wordt gesuggereerd? “Waar hebben we het over? Dat kunnen we nu, tijdens de lockdown, met actuele gegevens beter bepalen.”
Het is onder dwang, maar corona schept dus ook kansen of versnelt ontwikkelingen. “Ondernemers zijn altijd aan het ontwikkelen of innoveren”, zegt Visser. “Alleen gaat het nu wel sneller.” Dat maakt dat hij optimistisch is. En dat geldt ook voor Buijze en Den Haan. De laatste: “Een pittige herfststorm verwijdert het dorre hout en schept ruimte voor nieuw groen. Kom over een jaar nog maar eens terug…”
Tekst: Kees van Rixoort
Fotografie: Wim van Vossen.