De cirkel is rond op Flakkee
Per jaar worden er pakweg vijfduizend ganzen geschoten op Goeree-Overflakkee. De meeste worden door de jagers zelf geslacht of weggegeven aan buren, familie of kennissen. Maar met name in de zomer worden er zoveel ganzen geschoten dat de jagers er op den duur geen raad mee weten. Want op den duur zit de eigen vriezer vol en is iedereen in de omgeving ook voorzien. Dirk-Jan Polak vindt het verspilling als de ganzen die worden geschoten in de kliko verdwijnen. Daarom heeft hij Hollands Wild opgezet, een label voor dat het lokale product in de markt zet. Slagerij van Zuidland is de eerste op het eiland die Hollands Wild ganzenvlees verkoopt.
Door Martijn de Bonte
De jager
Nelleke Wuite uit Goedereede is jager en schiet ganzen. Ze jaagt op de akkers van de Zuiderdieppolder. Het hele jaar rond is ze actief met de schadebestrijding van ganzen. De zomermaanden zijn de drukste periode, dan gaat ze een keer of drie per week voor zonsopkomst uit bed om klaar te zitten als de ganzen in de schemering aan komen vliegen. Wuite vertelt enthousiast dat ganzen slimme dieren zijn en onvoorspelbaar reageren. "Als ze aan komen vliegen hoor ik het gelijk als ze me in de gaten hebben, dan maken ze waarschuwende gakgeluiden naar elkaar." Het schieten van ganzen gebeurt in opdracht van de 'ganzentop', een overleg waarin zowel boeren, de provincie als natuurorganisaties zijn vertegenwoordigd. Op een zomeravond schiet ze er soms wel dertig ganzen. Wuite verdient geen geld aan het jagen, het is een hobby die geld kost. Van de opbrengst van een geschoten gans kan ze net de patronen van betalen. Ze jaagt omdat ze ervan geniet om in de natuur bezig te zijn. Ze vertelt dat er weleens iemand heeft gevraagd of ze geen jonge gansjes wil schieten. Dat doet ze niet, omdat ze vindt dat de dieren een eerlijke kans moeten hebben. Daarom schiet Wuite alleen op weerbaar wild dat kan vliegen. Jagers moeten zich houden aan het weidelijkheidsreglement, deze geschreven en ongeschreven regels vormen samen de 'erecode' voor jagers. De hoofdmoot hierin is dat jagers met respect moeten omgaan met de dieren.
Het probleem
De grote aantallen ganzen zijn een probleem voor boeren. Drie ganzen eten net zoveel als een volwassen koe. De spijsvertering van de gans is niet efficiënt, daarom eet de gans dagelijks een derde van zijn lichaamsgewicht aan voedsel. Doordat er veel ganzen zijn, die veel eten ontstaat er forse schade aan de landbouwgewassen. Op dit moment zijn er in de zomer zo'n 500.000 ganzen, dat moet binnen vijf jaar worden afgebouwd naar 100.000, dat was de stand in 2005. Voor de explosieve groei van het aantal ganzen zijn verschillende redenen, vertellen Wuite en Polak: "De gans heeft alleen de vos als natuurlijke vijand, maar die zijn er niet of nauwelijks op het eiland. Een andere reden is dat er veel natte natuur is ontwikkeld, zoals bijvoorbeeld natuureiland Tiengemeten en op Schouwen-Duiveland het plan Tureluur. Een andere reden is dat er een aantal jaren lang een verbod was op de ganzenjacht." Al met al zijn er nu zoveel ganzen dat zowel vriend als vijand van de gans het er over eens dat er iets moet worden gedaan. De komende jaren worden er daarom veel ganzen geschoten.
Weggegooid vlees
Polak vindt het onaanvaardbaar dat de geschoten ganzen in Nederland worden weggegooid, terwijl we er veel wild wordt geïmporteerd." Van de 12 miljoen kilo wild die in Nederland wordt gegeten komt er maar 1 miljoen kilo van Nederlandse bodem."
"De ganzen die hier worden geschoten hebben een goed leven gehad. Wild is wild, de ganzen moeten werken voor hun eten. Ze hebben altijd in de vrije natuur geleefd, dat resulteert in een eerlijk stuk vlees." Door middel van zijn label Hollands Wild wil hij de vleesproducten van de wilde gans (herkenbaar als duurzaam eigen vlees) in de markt zetten. Dat zijn ganzenborstfilet, ganzenham, carpaccio, droge worst en wildworst(vergelijkbaar met een saucijzenworst). En daar blijft het niet bij want er zijn sinds kort ook saucijzenbroodjes, kroketten en bitterballen met een ganzenvulling op de markt.
De slager
Bij slagerij van Zuidland liggen er verschillende ganzenproducten in de vitrine. Eigenaar Louw van Zuidland vertelt dat de vraag nog niet zo groot is, maar de slager hoopt dat er in de toekomst meer animo komt voor het lokale product. Het ganzenvlees heeft een specifieke smaak en is niet echt te vergelijken met een ander product. Wat betreft de prijs is het aantrekkelijk omdat het relatief goedkoop is, zeker in vergelijking met ander wild zoals fazant, duif, eend, haas of konijn. Zuidland verkoopt de ganzenproducten niet alleen aan particulieren maar ook aan restaurants. Op het eiland kan bij restaurant 't Anker en Brasserie Bolbaken ganzencarpaccio worden gegeten. Er zijn ook klanten die bij hem ganzenlevers kopen om daar paté van te maken. Van Zuidland is een echte vakman en vertelt enthousiast over de manieren waarop de ganzenborst wordt verwerkt tot hammen en worsten. Aan het einde van het gesprek haalt hij een schaal met flinterdunnen plakjes ganzencarpaccio te voorschijn en laat iedereen proeven. "Lekker" reageert een klant die de proef op de som neemt.
De initiatiefnemer
"Door de opeenvolgende schandalen is het vertrouwen in de vleesindustrie weggeëbd. Ik geloof in transparantie, waarbij duidelijk is waar het product vandaan komt." Daarom zet Polak zich in voor het eten van eerlijke lokale producten. Wild is trouwens nooit biologisch helpt Mark Soetman een misverstand uit de wereld. Met zijn bedrijf Zout geeft hij duurzaam advies in de voedselketen. Hij legt uit dat een biologisch stuk vlees pas biologisch is als het voedsel dat het dier heeft gegeten volgens vaststaande normen is geproduceerd. Bij dieren die in het wild leven is nooit te achterhalen wat ze precies gegeten hebben, dus is het vlees niet biologisch. "Maar wel zeventien sterren 'Beter Leven'," grapt Soetman. Polak en Soetman organiseerde onlangs een 'ganzendag', waar wildbeheerders, poeliers en topkoks kennis maakten met de mogelijkheden van ganzenvlees.
Polak is niet alleen als ondernemer actief in de Foodbranche maar zelf ook jager. Hij vertelt dat het jagen toch een soort oerinstinct is. Hij legt uit dat jagers te graag jagen om alles dood te schieten. Hij citeert een gezegde: "We oogsten de rente, het kapitaal laten we lopen." Hij is niet alleen jager maar ook natuurliefhebber. Daarom gaat het hem aan het hart dat de fazantenstand terug loopt. De reden is volgens hem dat het platteland steeds kaler wordt, het riet wordt regelmatig gemaaid en bosschages verdwijnen. Als jager zal hij daarom geen fazantenhennen schieten: "Daar moeten we zuinig op zijn."
Op en om Goeree-Overflakkee leven duizenden ganzen. Deze brengen schade aan de gewassen van de boeren. Jagers krijgen de opdracht om het aantal ganzen in toom te houden. De poelier verwerkt de geschoten ganzen tot vleesproducten. De ontbrekende schakel is dat de eilanders het ganzenvlees opeten. Dan is de cirkel rond.