Ethiek: Shell
De uitspraak van de rechter was merkwaardig en opvallend omdat Shell geen wetten overtrad, geen mensen benadeelde, maar dat kennelijk benzine verkopen werd gezien als in strijd met het algemeen belang. Het burgerlijk wetboek biedt hiervoor een mogelijk aanknopingspunt. Toch blijft het merkwaardig dat de rechter dergelijke uitspraken doet. Eerder deed de rechter in de zogenoemde Urgenda zaak ook al een dergelijke uitspraak. De mensen uit de woningbouw en de landbouw werden door die uitspraak zwaar getroffen. De woningbouw kwam op sommige plaatsten stil te liggen en de landbouw gaat moeilijke jaren tegemoet. Sommigen vinden zelfs dat de helft van de veestapel weg moet en dat honderdduizenden hectare landbouwgrond moet worden ingeleverd voor zonneweides en dergelijke. Het kan zomaar gebeuren dat er een actiegroep een proces begint, de rechter bindende uitspraken doet en landbouwers en mensen van de woningbouw hun activiteiten kunnen gaan beëindigen. Klimaat is een soort nieuwe religie geworden, waar heel veel voor moet wijken.
Toch zijn er bij dergelijke uitspraken wel indringende vragen te stellen. Laten we beginnen bij de groepen en lieden die vinden dat hun belang is geschaad. Er is een heel leger organisaties die aangeven voor het algemeen belang op te komen. Het zijn clubs die vaak leven van overheidsgeld en we moeten dan denken aan milieudefensie, Greenpeace, en tal van andere, vaak linkse, groeperingen. Deze mensen zeggen dat ze een algemeen belang vertegenwoordigen en dat daarom Shell tot de orde moet worden geroepen. Het is daarbij maar de vraag wie deze organisaties precies vertegenwoordigen. Ik kan me voorstellen dat heel veel mensen in ons land zich bepaald niet thuis zouden voelen bij dergelijke clubjes. De boeren zullen niet echt blij zijn met de activiteiten van dit soort organisaties. We hebben in dit land een orgaan wat ons vertegenwoordigt en dat is het Parlement. Het lijkt mij dat de rechter zich daarop moet oriënteren. Niet allerlei losse clubjes bepalen het algemeen belang, maar onze volksvertegenwoordiging. Het is merkwaardig dat een rechter daar zomaar aan voorbij gaat.
In de tweede plaats lijkt het mij erg belangrijk dat ons parlement de rechter niet de ruimte geeft om zich zo diep en vergaand met regeerbeleid te bemoeien. De rechter moet zich houden aan de wetten van het land en het is wat merkwaardig dat een artikel uit het burgerlijk wetboek zover wordt opgerekt dat een bedrijf, wat op zichzelf niets doet dat in strijd is met de wet, op die manier gedwongen wordt. Het lijkt mij ook voor andere bedrijven geen goed perspectief. In IJmuiden, waar staal wordt geproduceerd en op Schiphol, waar een luchthaven is, kunnen ze zich inmiddels voorbereiden. Gaat de rechter binnenkort ook bepalen dat er de komende jaren de helft minder vliegtuigen op Schiphol mogen landen in verband met de CO2 uitstoot? Je krijgt op deze manier wel een heel vreemde dynamiek. Er hoeft maar een club te zijn die zich iets aantrekt of zegt op te komen voor het algemeen belang en je hebt zo een proces aan je broek. Boeren, benzinestations, middenstanders, zoals slagers, en tal van andere bedrijven kunnen nog heel wat narigheid hiervan ondervinden.
Dit brengt mij tenslotte bij een laatste overweging. Ooit heeft de SGP onder druk van een club die zich bezighield met emancipatie ook in feite haar standpunt over de vrouw en de regering van ons land moeten bijstellen. Wat we nu zien bij Shell is vergelijkbaar. Het zijn vreemde ideologieën waardoor mensen via de rechter proberen de samenleving om te bouwen. En het is vooral in dat licht dat we krachtig afstand moeten nemen van de gedachte dat de rechter hierin een rol moet spelen. Het gaat om veel meer dan alleen een bedrijf wat zich bezighoudt met olie. Het gaat om fundamentele beginselen in onze samenleving.