Blijven herdenken, juist ook met de jongeren
Dat is niet per se een positieve of goede ontwikkeling, maar wel eentje die goed te verklaren is. De oorlog kwam 76 jaar geleden ten einde. Simpel gezegd: echt al heel lang geleden dus. Er zijn niet zoveel mensen meer in leven in Nederland die de oorlog bewust hebben meegemaakt. De verhalen kunnen we vertellen en moeten we ook blijven vertellen. Maar steeds meer jongeren kunnen niet meer bij opa of oma op bezoek en vragen stellen over hoe het was om te leven tijdens die vijf verschrikkelijke jaren. Omdat ze niet meer in leven zijn, of omdat ook zij te jong zijn voor bewuste herinneringen.
Juist persoonlijke verhalen maken veel meer indruk dan die les uit het geschiedenisboek. Je vergeet het nooit meer als je opa vertelt hoe hij op vliegveld Ypenburg bij Den Haag heeft gevochten tegen de Duitsers. Als je ziet hoe hij tientallen jaren later nog altijd worstelt tegen de tranen als hij vertelt hoe tijdens die gevechten om hem heen zijn kameraden sneuvelden. Hoe hij als jonge man niet in Duitsland wilde werken en onderdook op een boerderij. En hoe hij daar oma leerde kennen. Het zit voor altijd in je geheugen gegrift.
‘Opdat wij nooit zullen vergeten' was ook deze week weer een veelgebruikte zin. Onze jongeren zijn natuurlijk niet gek. Ze weten echt wel waarom we op 4 mei om 20.00 uur twee minuten stil zijn. En dat Bevrijdingsdag op 5 mei wordt gevierd omdat we die dag officieel door de geallieerden werden bevrijd van de Duitse bezetter. En toch hebben jongeren er steeds minder gevoel bij, zo blijkt jaarlijks uit onderzoek hiernaar van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Het is te ver van hun bed, te lang geleden. Het comité ontwikkelde daarom een aantal educatieve programma’s, die aansluiten bij de huidige belevingswereld van kinderen en jongeren. Dus interactief, met beeld en geluid en uiteraard online. Door ook meer recente oorlogen en militaire activiteiten te betrekken bij 4 en 5 mei, wordt ook een deel van die kloof gedicht. Srebrenica bezorgt veel Nederlanders nog altijd koude rillingen.
Toch moeten we blijven herdenken, juist ook de jongeren. We herdenken op 4 mei alle slachtoffers van oorlogen en aan oorlog gerelateerd geweld, ongeacht hoe of waarom ze stierven. Dat doen we om hen die vielen nooit te vergeten. Dat doen we ook om te leren van de fouten die we in het verleden maakten. Hitler kwam aan de macht omdat hij de toenmalige regering de schuld gaf van het feit dat het slecht ging in het land. Duitsland ging gebukt onder de forse geldbedragen die het moest betalen voor het beginnen van de Eerste Wereldoorlog. Hitler werd onder meer 'groot' door de Joden neer te zetten als de schuldigen daarvan, waarna in de oorlog die volgde ongeveer zes miljoen Joden werden vermoord. En ook verzetsmensen, zigeuners, politieke tegenstanders, homoseksuelen en gehandicapten werden in concentratiekampen om het leven gebracht.
Mensen tegen elkaar opzetten, de ander niet in zijn of haar waarde laten en anderen jouw wil of mening opleggen, het levert alleen maar ellende op. Er is niemand mee gediend, behalve misschien degene die daardoor aan de macht kan komen. Dat is een les die al veel ouder is dan 76 jaar, maar helaas nog altijd zeer actueel.