Waarom ontpolderen? Betere landbouwgrond vind je nergens
Vanaf die eerste kennisname in 2000 ontstaat er steeds meer duidelijkheid. Waarom dit plan en hoe ziet het eruit?
Na de aanleg van de Deltawerken is veel kenmerkende getijdennatuur verloren gegaan. Een ‘overgangsnatuur’ tussen zoet en zout, die willen de plannenmakers – overheden en maatschappelijke organisaties – terugbrengen. Het project heet Deltanatuur en het is de bedoeling om 3000 hectare land in de mondingen van de Rijn en de Maas om te vormen tot robuuste, waterrijke, dynamische natuur.
Eb en vloed
Flora en fauna gaan profiteren van deze natuurcreatie, zeker als de Haringvlietsluizen op een kier komen te staan. Dat is voorzien voor 2008. Eb en vloed keren terug, zo is het idee, met onderlopende en droogvallende slikken en schorren als gevolg. Men ziet de steltlopers en kleine zilverreigers al, evenals de houting, zeeprik, botervis en dwergtong in het ondiepe brakke water. En niet te vergeten zoutminnende planten als zeekraal, schorrekruid, zeealsem en gewoon kweldergras. Tegelijkertijd zorgt Deltanatuur voor nieuwe recreatieve mogelijkheden.
“Deltanatuur is een schitterend project. Het kostte wel moeite om iedereen daarvan te overtuigen, vooral de boeren. Ik kan me daar wel wat bij voorstellen”, zegt burgemeester De Vries van de gemeente Middelharnis in mei 2005 in de PZC. Ze spreekt als voorzitter van de eilandelijke werkgroep Deltanatuur. Namens de gemeenten is ze ook lid van de stuurgroep Deltanatuur en eerder was ze als gedeputeerde van de provincie Zeeland betrokken bij de plannen. “Wie wil er nog komen als er geen mooie natuur meer is?”, onderstreept De Vries de natuur als een van de economische pijlers op het eiland.
Wadlopen
Op Goeree-Overflakkee gaat het om 400 hectare Deltanatuur, tussen Goedereede-Havenhoofd en de haven van Dirksland. Er zijn drie varianten: brak watergors, brakke getijdenkreek en zoute slufter. De laatste variant gaat met een verschil van 1 meter tussen eb en vloed het verst. De recreatie is avontuurlijk en bestaat bijvoorbeeld uit wadlopen. Bij de andere twee varianten is het verschil tussen eb en vloed kleiner, wat onder meer fietsen en ‘natuurgerichte recreatie’ mogelijk maakt.
Het waterschap Hollandse Delta, aanvankelijk sceptisch over Deltanatuur, omarmt de plannen ook. Dit omdat het schap een kans ziet om tegelijk de waterhuishouding van Goeree-Overflakkee te verbeteren. In de nieuwe natuur is meer waterberging mogelijk. En een nieuw aan te leggen kanaal garandeert de beschikbaarheid van zoetwater.
Maar er zijn ook tegenstanders van de plannen. Boeren zien de bui al hangen: als hun vruchtbare polders rond het Zuiderdiep – Kroningspolder, Bospolder en Zuiderdieppolder – veranderen in natuur, moeten ze hun bedrijf op die plek beëindigen. Er zijn zorgen over de schadevergoeding, over het opbouwen van een nieuw bedrijf op een nieuwe locatie en over de zoetwatervoorziening.
Emotioneel treffen
Die zorgen komen prominent naar voren tijdens een excursie door het plangebied in september 2005. Het Eilanden-Nieuws spreekt over een emotioneel treffen tussen bestuurders en agrariërs. De excursie is bedoeld als informatief evenement in de aanloop naar de benodigde bestemmingsplanwijziging, waarover de gemeenteraden van Dirksland en Goedereede zich moeten uitspreken.
Agrariër Ton Buijs toont zich somber. Hij ziet donkere wolken boven de jonge, humusrijke grond van de Zuiderdieppolders. Boven dit stukje ‘Flevo op Flakkee’. Dat zijn mooie bedrijf moet verdwijnen, ja, dat doet pijn. Daar komt nog bij dat de onderhandelingen met de Dienst Landelijk Gebied over de vergoedingen muurvast zitten. Tijdens de excursie zeggen de raadsleden Van der Meer (Goedereede) en Van der Vlugt (Dirksland) dat de gemeenteraden alleen akkoord gaan met de wijziging van het bestemmingsplan als de agrariërs volledige schadeloosstelling tegemoet kunnen zien.
Beter Plan
Twee boeren, de neven Hans en Boudewijn Biemond, komen met een alternatief plan. Ze hebben het ook een naam gegeven: Beter Plan Zuiderdiep. De neven combineren landbouw en natuur. Het Zuiderdiep blijft zoet in Beter Plan Zuiderdiep. In plaats van 400 hectare kan 75 hectare veranderen in natuur, verbonden met de Plaat van Scheelhoek en de Westplaat Buitengronden. Een heuvel en een eendenkooi, die er ooit waren, keren terug in dit alternatieve plan, dat ook ruimte biedt aan recreatie. Volgens Hans en Boudewijn Biemond bespaart Beter Plan Zuiderdiep enorm veel belastinggeld. Maar het belangrijkste is dat de boeren hun bedrijf niet hoeven te verplaatsen. “Daar word je nooit beter van, want betere grond krijg je nergens.”
Korte tijd later komt de website www.zoetflakkee.nl in de lucht. Binnen drie dagen zijn daarop al tweehonderd handtekeningen geplaatst voor het behoud van de landbouw in de Zuiderdieppolders. In het Eilanden-Nieuws roepen de initiatiefnemers op om meer handtekeningen te zetten. Geen internet? Geen nood, er hangen ook lijsten op de prikborden van supermarkten.
Draagvlak
Tijdens een massaal bezochte conferentie, eind 2007 georganiseerd door de werkgroep Zoet Flakkee, zegt CDA-Tweede Kamerlid Ad Koppejan dat men “voorzichtig moet zijn met het opgeven van goede landbouwgrond, omdat de vraag naar voedsel alleen maar zal toenemen”. LTO Noord Zuid-Holland sluit zich daarbij aan. Koppejan roept de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit in juli 2008 op om na te denken over een alternatief natuurplan, dat op voldoende draagvlak kan rekenen van de lokale bevolking. De minister, Koppejans partijgenoot Gerda Verburg, zegt dat de provincie en de gemeenten aan zet zijn.
Uiteindelijk, drie jaar later, is het echter staatssecretaris Henk Bleker (Economische Zaken, Landbouw en Innovatie) die een streep zet door het plan om de Zuiderdieppolders te ontpolderen. Althans, het oostelijk gedeelte. In het westelijk deel zijn dan al landbouwgronden aangekocht.
Dat is het gedeelte dat in 2018 bij natuurgebied Scheelhoek is gevoegd. Deze 80 hectare Zuiderdiepgorzen is een onderdeel van de ontwikkeling van nieuwe natuur, die vanaf 2015 plaatsvindt met steun van de Nationale Postcode Loterij.
