Misstanden tijdens buitenlandse adopties
In de jaren 90 van de vorige eeuw wilden Jan en Ina graag een kindje adopteren. Ze volgden daarvoor de gebruikelijke procedures. “We hebben ons gemeld bij het Ministerie van Justitie”, vertelt Ina. “Nadat je hebt aangemeld, volgt een ‘afkoelperiode’ van twee jaar om te zorgen dat er geen kinderen in een opwelling worden geadopteerd. Vervolgens word je helemaal gescreend. Hoe je woont, wat je verdient, of je gezond bent, enzovoort. Hierna kregen we van hen een lijst met goedgekeurde organisaties. We kozen voor ‘Kind en Toekomst’. Een betrouwbare en goede keuze, dachten we. Meteen al krijg je ook een rekening voor nazorg, een flink bedrag dat bedoeld is voor begeleiding van het kind en de biologische moeder. Als alles is goedgekeurd, wordt je op de lijst gezet. De wachttijd is zo’n negen maanden, vergelijkbaar met een zwangerschap, zodat je je goed kan voorbereiden op de komst van het kindje. In de tussentijd moet er ook enorm veel papierwerk geregeld worden.”
En dan eindelijk krijg je bericht en meteen de rekening voor de vliegtickets, dat we binnen zes weken richting Sri Lanka zouden gaan om een meisje op te halen”, gaat Jan verder. “Daar verbleven we vijf weken in een guesthouse. Nou ja, een kamer met alleen een bed voor een topbedrag. De eerste dagen maakten we kennis met de advocaat, die de rechtspraak voor de adoptie zou begeleiden en ook met de kinderbescherming, die de overdracht van de kinderen regelde. De enorme stapels papieren die we hadden, moesten gelegaliseerd worden, op eigen kosten natuurlijk, en dan kwamen er nog de kosten bij voor de autoriteiten aldaar en niet te vergeten de tolk en de arts voor de medische certificaten. Al met al waren we al snel heel veel geld kwijt.”
Strenge eisen
“Ook moesten we op eigen kosten eerst nog een rondreis maken door het land, zodat we kennis konden maken met de cultuur en de gebruiken”, vult Ina aan. “Op zich niet verkeerd, maar ook hierbij hadden we het idee dat we wel erg veel betaalden voor hetgeen we kregen. Hierna zou de rechtszaak beginnen. Er werd enorm streng op ons gelet. Op onze kleding en op ons gedrag. Tijdens de rechtszaak moest ik, omdat ik vrouw ben, een paar meter achter Jan staan en je moest de rechter blijven aankijken. Voldeed je niet aan de eisen, dan werd de rechtszaak gewoon een paar weken uitgesteld. Er waren ouders bij die vanwege een kledingstuk weken langer moesten blijven. In de tussentijd maakten we kennis met ons adoptiekindje. De biologische moeders kwamen met de kinderen naar het guesthouse. De kinderen mochten absoluut niet huilen, want niemand mocht weten dat die kinderen er waren. Wij vonden dat wel vreemd, maar er werd ons verteld dat de Sri-Lankanen erg tegen adoptie naar het buitenland waren. Dus dit was voor ons eigen bestwil."
“We gingen samen met de moeders en de kindjes in een busje naar het rechtsgebouw”, vertelt Jan. “De kindjes moesten in hun mandje op de bodem van het busje liggen, want niemand mocht ze zien of horen. Tijdens de rechtszaak overhandigden de moeders de baby’s aan de adoptieouders. We vonden dat zeer emotioneel, maar de moeders leken er nogal rustig onder. Wij gaven onze dochter de naam Isuri, die had haar biologische moeder gekozen. Dat was wel het minste wat we konden doen, vonden we”.
Babyhandel
“Wij noemen bewust de vele kosten die we hadden, omdat wordt gesuggereerd dat er baby’s werden gekocht”, legt Ina uit. “Nou, dat was absoluut niet onze bedoeling. Onze intenties waren oprecht; een kansarm kind een liefdevol thuis bieden. We mochten die moeders ook absoluut niets geven. Al het geld dat we kwijt waren ging naar de autoriteiten aldaar en voor een héél groot deel naar Kind en Toekomst. Achteraf realiseer je je pas dat het allemaal niet klopte. De hoge bedragen en het stiekeme gedoe met de kinderen. En pas veel later ontdekten we dat verschillende partijen op een schandalige manier profiteerden van de adopties. Maar als je daar bent, wil je je echter houden aan de opgedragen regels en je denkt dat het de gewoontes van het land zijn. Een aantal jaren later hebben we onze zoon geadopteerd via dezelfde organisatie. Dat ging heel anders, want toen mocht je alleen nog kinderen adopteren via staatstehuizen. Nou, die kinderen daar hadden het ook niet best, hoor. Onze zoon was op sterven na dood. Hij was ondervoed, uitgedroogd, zijn nek was vergroeid en hij had een open wond op zijn rug van het doorliggen. Hier in Nederland hebben we hem meteen medisch laten verzorgen en is hij er bovenop gekomen. In Sri-Lanka zou hij binnen een paar dagen gestorven zijn. Het ging echter zoveel anders dan bij onze dochter. Pas vele jaren later viel het allemaal op zijn plek.”
Het verhaal van de dochter
Toen Isuri 16 jaar was, werd ze nieuwsgierig naar haar achtergrond en ging op zoek naar haar biologische familie. "Ik had altijd een foto op mijn nachtkastje van mijn biologische moeder met mijzelf als baby in Sri-Lanka”, vertelt ze. “Die had mijn moeder (Ina) destijds stiekem gemaakt. Ik wilde haar graag ontmoeten, dus ging op zoek. Bij Kind en Toekomst hadden ze echter geen gegevens meer. De medewerker gaf toe dat het soms niet helemaal klopte en daarmee was de kous af. Via kennissen, die ook uit Sri Lanka kwamen, kwam ik in contact met mensen die in het land voor me op zoek gingen. Maar steeds zonder enig resultaat. Later kreeg ik contact met Siri, een man die daar woonde en ook zoekacties deed voor het programma ‘Opsporing gezocht’. Hij kon in eerste instantie ook niks vinden, maar ontdekte wel dat er iets niet klopte. Inmiddels waren we zeven jaar verder en ik besloot nog een laatste poging te doen. Ik schakelde Siri weer in en vroeg hem ook voor mijn broertje te zoeken. Al na een week had hij de familie van mijn broertje gevonden. Zijn gegevens waren keurig in orde. We kregen meteen ook brieven en foto’s van zijn moeder en halfbroertjes. Na enige tijd kwam er eindelijk ook nieuws voor mij. Siri had mijn moeder gevonden en stuurde een foto van haar en zelfs een oudere zus. Mijn ouders herkenden haar van de rechtszaak, maar vertrouwden het toch niet helemaal en stelden voor een DNA-test met beiden te doen. Er gingen maanden overheen, maar wat bleek, we hadden helemaal geen match.”
Acting Mothers
“Siri ontdekte dat ik was afgestaan door een ingehuurde moeder”, gaat Isuri verder. “Jonge vrouwen worden ingehuurd om tijdens de rechtszaken de moederrol te spelen, de zogenaamde ‘Acting Mothers’. Daar zit gewoon een organisatie achter. Toch bleef ze ons schrijven alsof ze mijn moeder was en vroeg dan ook om geld. In 2015 besloten we om zelf naar Sri Lanka te gaan en onderzoek te doen. We verbleven bij Siri en hij hielp ons met de zoektocht. We bezochten ook de moeder en dochter van de foto. We hoopten dat ze ons toch meer zouden kunnen vertellen. De dochter dacht echter nog steeds dat ik haar zusje was en was heel verdrietig toen ze ons verhaal hoorde. De moeder had haar niks verteld en ons wilde ze ook niet verder helpen.
Enige tijd later ontdekten we twee zussen, die onder de naam van een medewerkster van de kinderbescherming vrouwen ronselden voor de ‘Acting Mothers’. De echte medewerkster had inmiddels een rechtszaak tegen ze aangespannen, waarop ze naar Amerika zijn gevlucht. Ook de advocaat hebben we gevonden en die gaf eveneens toe dat er zaken niet klopten en dat rechters werden betaald om de andere kant op te kijken. Mijn biologische familie zal ik wellicht nooit vinden en we zullen er nooit achter komen hoe het allemaal precies is gegaan en waar ik vandaan kom.”
Dankbaar
Isuri is echter toch heel dankbaar dat ze is geadopteerd. “Ik heb geweldige ouders, die me altijd hebben gesteund en geholpen bij mijn zoektochten. Ook zijn ze altijd heel open geweest over wat er is gebeurd. Ik mocht ze altijd alles vragen. Ik heb mooie kansen gekregen in het leven, die ik anders misschien nooit had gehad. Ik neem hen absoluut niks kwalijk. Wat ik wel heel erg vind, is wat de organisaties en de autoriteiten in Sri-Lanka hebben gedaan. Dat heeft veel impact. Je ontdekt dat je een foto op je nachtkastje hebt staan van een bedriegster en je naam blijkt helemaal niet door je echte moeder te zijn gegeven. Je geboortedatum is ook maar een schatting. Dat heeft me diep geraakt en mijn identiteit aangetast. Alles wat je dacht te zijn, blijkt anders. Alsof je opnieuw moet beginnen. Door de steun van mijn ouders kan ik er mee omgaan, maar ik weet van anderen dat die het heel moeilijk hebben en zelfs aan de drank en de drugs zijn geraakt hierdoor.“
“Van mij mag adoptie doorgaan”, zegt Isuri tot slot. “Ik gun veel kinderen hetzelfde geluk als ik heb gehad, maar er moet openheid en transparantie zijn. De overheid moet erkennen dat er veel is misgegaan, maar ook de organisaties moeten zich dit aanrekenen, zij moeten er ook van geweten hebben. Wees vooral eerlijk als er geen biologische gegevens bekend zijn. Laat mensen niet onnodig zoeken. En er moet betere begeleiding komen. Mijn ouders hebben veel betaald voor nazorg, maar die is er niet of nauwelijks. Dat kan veel beter, ook als de kinderen al wat ouder zijn. En zorg voor een databank, waar ouders en kinderen elkaar kunnen vinden. Pas dan kun je veel ellende in de toekomst voorkomen.”
*) Om privacy redenen zijn de namen gefingeerd.
