De tuinen van Buitenzorg
Olga en Han raken op slag verliefd op de nieuwe wereld die ze binnentreden. Olga heeft een talenknobbel en bestudeert de lokale oorspronkelijke talen nauwgezet onder leiding van haar erudiete taalleraren Cense en Matthes. Han is minder vaardig in deze talen en de hulp van Olga is dan ook onmisbaar tijdens het uitvoeren van zijn onderzoek.
Het stel geniet intens van de cultuur, flora en fauna en van het leven met elkaar in Indië. Ook ontstaan er goede contacten met de bevolking.
Donkere wolken pakken zich samen als de Tweede Wereldoorlog zich aandient. De oorlog zal grote invloed hebben op het jonge gezin, dat inmiddels is verrijkt met twee zoontjes. Na internering van Olga en haar zoontjes in een Jappenkamp - Han zit als krijgsgevangene in een ander kamp - repatrieert het gezin in 1947 naar Nederland. In Nederland krijgt het gezin nog een zoontje, Jan.
Jappenkamp en repatriëring
Jan Brokken krijgt na het overlijden van zijn moeder de 39 brieven die Olga aan zijn tante Nora schreef in de periode van 1935 tot 1947. De brieven worden vergezeld van drie fotoalbums.
Brokken vertelt aan de hand van deze brieven en foto’s over het leven van zijn moeder op Java en Makassar. Door de geschiedenis van zijn moeder vlecht hij verhalen over literatuur, muziek, cultuur en geschiedenis. Hij ruimt een royale plaats in voor details en feiten, maar doet dit op zo’n manier dat je heel graag door wilt lezen en het nergens té wordt.
Olga schrijft in een van haar brieven dat leven in Indië afscheid nemen betekent. Ze doelt hierbij niet alleen op de vele keren dat ze afscheid moet nemen van Han tijdens zijn reizen. Het echtpaar maakt ook een ander verlies mee. Hun oudste kind, een dochtertje, overlijdt bij de geboorte door een medische fout. Ook het feit dat een deel van de bevolking zich in de oorlog tegen hen keerde, bracht een ervaring van verlies teweeg. Zo werden er door kennissen van Olga stenen gegooid naar haar en de andere vrouwen die in vrachtwagens naar de Jappenkampen werden afgevoerd. Het afscheid nemen van haar, ondanks alles, zeer geliefde Indië was ook een beslissing die diep ingreep.
Gamelan en Godowsky
Een bijzondere plek is ingeruimd voor het leven van de componist Godowsky, die gefascineerd was door de gamelan en de Java Suite componeerde. Het muziekstuk ‘De tuinen van Buitenzorg’ is een onderdeel van deze suite. Als Jan Brokken het muziekstuk op de radio hoort, is hij in gedachten weer terug bij zijn eerdere reizen naar Indonesië. Hij bezocht er diverse plaatsen waar de voetstappen van zijn moeder lagen. Samen met de brieven en foto’s vormde dit de aanleiding om ‘De tuinen van Buitenzorg’ te schrijven.
Interessant detail is dat de moeder van de vermaarde auteur Hella Haasse in Indië een bekende concertpianiste was. Zij was ook weer een bekende van Olga en Han. Zo worden er vele verbanden gelegd.
Het kennisnemen van verschillende opvattingen en invalshoeken over kolonialisme (en de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd) zet aan tot verdere studie.
Jan Brokken groeide op als domineeszoon in Rhoon. Hij schreef over deze plaats een fascinerende reconstructie over een ingrijpende gebeurtenis die leidde tot zware represailles door de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog. (De Vergelding, 2014).