Hoe een simpele vraag tot een compleet boek van Els van Wageningen leidde
Els van Wageningen (53) is een echte Dirkslandse. “Ik ben er geboren, getogen en nog steeds woonachtig.” Niet in de Wernerlaan, wel daar vlakbij. De schrijfster had al vroeg interesse in verhalen en het schrijven ervan. “Van jongs af aan was het mijn wens om ooit een boek te schrijven”, vertelt ze. Die wens is meer dan uitgekomen, want ze heeft inmiddels tien romans op haar naam staan. “Ik begon met hedendaagse romans, maar nu duik ik voor een boek graag in het verleden.”
De Dirkslandse heeft altijd al een voorliefde gehad voor geschiedenis. “Het was mijn lievelingsvak op school en het boeit me nog altijd. Ik kan me ook goed verplaatsen in hoe mensen vroeger moeten hebben geleefd. Al zou ik nog liever in de tijdmachine van professor Barabas uit Suske en Wiske springen om echt in die tijd rond te lopen”, lacht ze.
Met het bestuderen van en schrijven over historische onderwerpen, heeft Van Wageningen naar eigen zeggen een goed beeld van de veranderingen door de jaren heen. “Ik vind de ontwikkelingen in de zorg bijvoorbeeld fascinerend”, zegt ze. “Uiteindelijk is daar mijn roman ‘Sleutel tot het leven’ uit voortgevloeid, die gaat over een vroedvrouw.”
Het idee om een verhaal te schrijven over het gezin Werner, ontstond in 2016. Dat jaar bestond Dirksland 600 jaar en Van Wageningen verhuisde dat jaar naar een ander gedeelte van Dirksland. “Toen kwam de vraag boven waarom de Wernerlaan eigenlijk zo heet”, aldus Van Wageningen. “Onderzoek in de archieven leerde dat de Wernerlaan eerst de Davinalaan heette, maar in 1928 van naam veranderde. Dat vond ik eigenlijk een veel mooiere naam. Dat heb ik bijvoorbeeld ook met de Ring. Die heette vroeger de Kerksingel.”
Familie Werner
Vanaf dat moment raakt de Dirkslandse auteur verslingerd aan het verhaal van de familie Werner. Want wie waren dat toch? Waar de straatnaamverandering tot op de dag van vandaag een raadsel is, bleek over de Werners verrassend veel informatie te vinden. En niet zonder reden. “Christiaan Werner vestigde zich in 1850 als huisarts in Dirksland. Dan hoorde je wel bij de mensen van stand, ze zaten goed in de slappe was”, weet Van Wageningen. “Ze hadden bijvoorbeeld geld om foto’s te laten maken. Dat was in die tijd aan weinig mensen besteed.” In het huis aan de Voorstraat waar Werner woonde en praktijk hield, is tot op vandaag de dag nog steeds een huisarts woonachtig en actief, te weten dokter Graafland.
Huisarts Werner trouwde in 1853 met Adriaantje Droogendijk. Waar Werner oorspronkelijk uit Rotterdam kwam, was de familie Droogendijk een echte Dirkslandse familie. “De vader van Adriaantje was een notabele in het dorp, haar moeder de dochter van een rijke boer”, vertelt Van Wageningen. “Samen kregen ze vijf dochters. De vierde heette Davina, geboren in 1860. De straat is dus oorspronkelijk naar haar vernoemd.”
Poëziealbum
Ook in de archieven is veel bewaard gebleven over de familie, ook foto’s. “Het meest bijzondere vind ik wel het poëziealbum van Harriat”, aldus Van Wageningen in het voorwoord van haar boek. “Via één van haar kleindochters is dit terechtgekomen in het depot van het Eemarchief in Amersfoort. Via het genealogisch netwerk heb ik fotokopieën van dit album in handen gekregen. Ik kan niet omschrijven wat voor gevoel ik kreeg toen ik al die namen, zeker van haar ‘Dirkslandse’ periode, in haar album zag staan. Ik kreeg meteen ook een goed beeld in welke kringen de gezusters Werner zich begaven.”
Van Wageningen glimt terwijl ze honderduit vertelt over de familie, waarmee ze naar eigen zeggen een band heeft opgebouwd. “Je wordt er een beetje onderdeel van.” Ze vertelt over hoe de wijk rond de huidige Wernerlaan tot stand kwam, het overlijden van vader en moeder een jaar na elkaar, het smartelijke verlies van de al jong overleden zus Cato en de geloofscrisis die dit met zich meebracht bij Davina. “Ze zocht troost bij haar vriendin Jo, die haar bleef bemoedigen, wijzen op Gods beloften en aanspoorde om te blijven bidden. Ik hoop dat dat een bemoediging mag zijn voor mensen die zich in dezelfde situatie bevinden.”
Schenking
In het boek zijn veel historische feiten verwerkt over de familie. “Ik heb sommige dingen natuurlijk geromantiseerd voor het verhaal, maar wel altijd gestoeld op de feitelijke gebeurtenissen die ik in verschillende bronnen heb kunnen vinden”, aldus de schrijfster. Alle leden van het gezin komen aan bod in het boek, maar Davina misschien net iets vaker. Ze bleef ongetrouwd en heeft misschien wel de sterkste band gehouden met Dirksland, getuige het feit dat ze bij haar overlijden (in 1933 op 72-jarige leeftijd) een bedrag van 800 gulden naliet aan de gemeente Dirksland. “Met dat geld moesten de graven van haar ouders en haar oom Dirk Droogendijk, met wie ze een speciale band had, worden onderhouden. Dat gebeurt tot op de dag van vandaag.”
Een ander bijzonder feit is dat Els van Wageningen contact heeft met twee achterkleindochters van Cato Werner, die getrouwd is met huisarts Breesnee uit Sommelsdijk. “Ze zijn twee van de helaas weinig overgebleven nazaten van de familie. De meeste kleinkinderen van dokter Werner zijn ongehuwd overleden.”
Raadsel
Tot besluit komt Van Wageningen nog even terug op de vraag waarmee dit interview begon en waar ook het boek ‘Het hart kent zijn eigen bitterheid’ mee begon: Wie was de Werner van de Wernerlaan en waarom heette de straat eerst Davinalaan? Het eerste deel van de vraag kon uitgebreid beantwoord worden, maar heel veel heeft de auteur niet kunnen achterhalen over de wijziging van de straatnaam. “Ik weet dat Davina in 1928 schriftelijk toestemming heeft gegeven om de Davinalaan te veranderen in Wernerlaan. Over de reden daarvoor tast ik nog altijd in het duister.”
Gezien de passie waarmee de Dirkslandse vertelt over de familie Werner, is de vraag of er een vervolg komt een logische. “Dat is moeilijk te zeggen”, besluit Van Wageningen. “Maar het verhaal laat me niet los. Ergens heb ik er wel zin in.”
