‘Verzet en medemenselijkheid’- laatste ooggetuigenverslagen van de Tweede Wereldoorlog op Goeree-Overflakkee
Hans werd samen met zijn verloofde en haar broer wegens verzetsactiviteiten gearresteerd en gevangen gezet. Via Middelharnis ging het naar het bureau Haagse Veer in Rotterdam. Na maandenlange opsluiting en een laatste langdurig verhoor aan de Heemraadsingel werden mevrouw Voogd en haar broer vrij gelaten. Hans werd op transport naar Sachsenhausen gezet. Na de bevrijding bracht de tram met regelmaat bevrijde gevangenen terug op het eiland, zo ook richting Ouddorp. Maar Hans was er nooit bij. Na een oproepje in een landelijk verzetsblad werd duidelijk dat Hans niet meer thuis zou komen. Ooggetuigen vertelden dat hij in Duitsland aan uitputting was overleden.
Het indrukwekkende verhaal van mevrouw Voogd, en dat van een aantal andere ooggetuigen, werden opgetekend in dit boek. De Melissantse auteur Jan van Harberden doet hiermee een belangrijke bijdrage aan het bewaren van deze verhalen. Hij wist diverse indrukwekkende geschiedenissen op te tekenen van zowel georganiseerde als spontane verzetsactiviteiten op Goeree-Overflakkee.
Mondelinge overlevering
Verhalen over illegale slacht, distributie van voedselbonnen, het opnemen van onderduikers en kleinere en grotere daden van het saboteren van de Duitse bezettingsmacht krijgen een stem en kleur door deze mondelinge overleveringen.
Verzet was extra moeilijk op het eiland omdat de veerpont de enige manier was om ‘de overkant’ te bereiken. En uiteraard stond de veerpont onder strenge controle van de bezetter.
Er is een onderscheid te maken tussen het georganiseerde verzet en individuele verzetsdaden. Het georganiseerde verzet op Goeree-Overflakkee onderhield banden met het Rotterdamse en het landelijke verzet.
Vanaf 1940 werden illegale kranten als Vrij Nederland en Het Parool verspreid op het eiland. Cor Vogelaar kreeg van de landelijke organisatie voor onderduikers de leiding op Goeree-Overflakkee. Drukkerij Boomsma uit Middelharnis speelde een belangrijke rol door het verzorgen van valse Ausweisen en vergunningen.
Vanuit de boerderij van de familie Jacobs werden via een geheime radiozender berichten verzonden naar de geallieerden. Medewerkers van de PTT wisten zelfs afluisterapparatuur te plaatsen op de telefoon van de Ortskommandant.
Spionage, aardappelen en uien
Hoe een bijzondere vorm van spionage plaatsvond in Ouddorp wordt in het vierde hoofdstuk uit de doeken gedaan.
De tweelingbroers Han en Piet Biemond vertellen in ‘Dat doe je niet’ over het dagelijks leven tijdens de inkwartiering van Duitse soldaten op de boerderij bij Stellendam.
Teun Grinwis beschreef in zijn familiegeschiedenis hoe verzet op verschillende manieren ook leidde tot saamhorigheid.
Interessant is ook het verhaal van de voedselinzameling die de eilandelijke bewoners organiseerden voor de hongerende inwoners van Den Haag. Duizenden kilo’s aardappelen en uien werden verscheept. Extra bijzonder omdat door de inundatie van grote gedeelten van het eiland veel bewoners het zelf ook erg moeilijk hadden.
Janny Kaptein woonde als kind in hotel Spee en vertelt wat ze meemaakte toen Duitse soldaten hun intrek namen in het hotel van haar ouders.
Pou Heerschap vertelt in ‘Nog net d’n oorlog mee ‘gemaekt’ in het Ouddorpse dialect over de ontstane schaarste aan eerste levensbehoeften en hoe de Ouddorpers door vindingrijkheid toch veel voor elkaar kregen.
Evenwichtig en indrukwekkend
Beschreven en nog onbeschreven gebeurtenissen rondom oorlog en verzet op het eiland komen tot leven door de verhalen van de laatste ooggetuigen. Diverse dwarsverbanden plaatsen alle verhalen in een kader waarin saamhorigheid, eensgezindheid maar ook het persoonlijk doorstane leed een rol spelen. Zo wordt het een evenwichtig geheel. Nieuw fotomateriaal van fotograaf J. de Man geeft een uniek inkijkje in de vertelde geschiedenissen. Achterin het boek vindt de lezer een overzicht van geraadpleegde bronnen. Een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de herinneringen van ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog op Goeree-Overflakkee.