Ethiek: Reformatie
Er is veel over de Reformatie te zeggen. In de eerste plaats verkeerde de kerk destijds in een diepe crisis. De aflaathandel, de Mariaverering, de dictatuur van de paus en tal van andere zaken meer typeerden het verval in de kerk. Vooral de genadeleer, waarover we lezen in bijvoorbeeld de brief aan de Romeinen, was in diep verval. De kerk was vervallen tot een semi-pelagiaanse dwaalleer, waarbij niet meer het geloof en de gerechtigheid van Christus centraal stonden. Het is Luther geweest die hierover de kerk wilde terugroepen naar het spreken van de Schrift.
De Reformatie mogen we zien als een van de grote opwekkingsbewegingen in Gods kerk op aarde. Er zijn verschillende van die opwekkingen geweest. De uitstorting van de Geest op de Pinksterdag is ook zo’n moment geweest. In de eeuwen daarna zien we de vroege kerk tot haar ontwikkeling komen. De Reformatie is de tweede grote opwekking geweest in de kerk der eeuwen. Daarna zijn er nog anderen gevolgd. Ik denk aan de grote opwekkingen in de Engelstalige wereld. Ook denk ik aan de eeuw van de zending, de 19e eeuw. Het Evangelie ging uit over de hele wereld. Wat zijn er rijke en grote tijden voor Gods kerk op aarde geweest. We kunnen er met weemoed en verlangen op terugzien. We hebben in deze grote opwekkingen veel ontvangen, ook voor de kerk van vandaag.
Ik hoef denk ik de grote betekenis van de Reformatie niet verder uit te leggen. In de eerste plaats was het een herontdekking van de Bijbel. Alleen de Schrift is belangrijk voor het verstaan van de Reformatie. Daarnaast kwam de gedachte van alleen genade. Zondaren worden niet gered door hun werken, maar enkel en alleen door de vrije genade Gods. Die genade maakt het Evangelie van verlossing ernstig en ruim. We kunnen niet als beste mensen verlost worden. In de derde plaats krijgen we niet zomaar deel aan de verlossing. Het ware geloof verbindt de verloren zondaar met Christus en daardoor alleen zijn we behouden. In onze catechismus wordt de rechtvaardiging van de goddeloze geleerd. We staan recht voor God alleen door een waar geloof in Jezus Christus. Dit is een gedachte die we vrijwel in elk boek of preek van Luther tegenkomen. Alleen door een waar geloof. Laten we dat nooit vergeten. Iets anders kan ons niet recht doen staan voor God. Nee, daarbij heeft het geloof in zichzelf geen waarde. Het is een instrument wat de gerechtigheid van Christus aangrijpt. En daarin alleen rust vindt. Dat brengt nog bij een vierde grondtrek van de Reformatie. Alleen door en om Christus’ wil worden zondaren behouden. Misschien is dat wel de belangrijkste trek van de Reformatie, Christus en Christus alleen. Dat is ook voor vandaag de dag belangrijk.
Wat zijn we vandaag de dag ver van de Reformatie verwijderd. De kerk op aarde biedt een droevig geheel. Wat ooit door Luther en Calvijn bedoelt was als hersteld en herleving van de kerk is verworden tot een wereld van kerken, samenkomsten, richtingen en wat niet al. De kerk in de wereld en de kerk in Nederland biedt een droevig beeld waar je soms moedeloos van wordt. Sommigen maken zich druk over bijzaken. Andere laten grote delen van het gereformeerde belijden los en weer anderen zijn tevreden met hun kerk of samenzijn. Het is soms allemaal om bang van te worden. We hebben vandaag weer opnieuw een herleving van Gods kerk nodig. Die herleving moet beginnen met bekering. Bekering tot God en bekering tot de Schrift. Laten we daar onze aandacht aan geven. Het zou een begin van een herstel van de kerk in Nederland kunnen zijn. Bekeert u…