Hagia Sophia

22 juli 2020, 12:04

Laten we beginnen bij de oorsprong van het gebouw. Het is een christelijke kerk geweest en eeuwenlang heeft het de betekenis van het christelijke geloof in die wereld gesymboliseerd. Laten we niet vergeten dat de wortels van het christendom liggen in het oostelijke deel van de Middellandse zee. Turkije was ooit een plaats waar het christendom heeft gebloeid. We kunnen denken aan steden als Efeze, Smyrna, Antiochië, en tal van andere steden. In het Nieuwe Testament lezen we over de stichting van de christelijke kerk in die steden. We hebben zelfs in onze Bijbel een brief aan de gemeente van Efeze. Wat hebben de christelijke kerken vandaag veel te danken aan de gemeenten in Klein-Azië, want dat was de naam voor Turkije destijds. Wat heeft het christelijke geloof daar diepe sporen getrokken. Op de dag van de wederkomst zullen heel veel graven in dat gebied opengaan om Christus te aanschouwen in heerlijkheid. We kunnen denken aan mensen als Polycarpus. Kortom, de Haga Sofhia bepaald bij een rijke christelijke geschiedenis

Laten we echter ook onze blik richten op vandaag. De Turkse overheid heeft dit gebouw weer als moskee in gebruik genomen. Reeds eerder was het gebouw veranderd in een moskee. In het begin van de 20e eeuw is er een museum van gemaakt. Vandaag de dag is het weer een moskee. Die verandering illustreert een heel ingrijpende ontwikkeling. Vanaf de achtste eeuw heeft de islam in deze streken vaste voet aan de grond gekregen. De volgelingen van Mohammed hebben te vuur en te zwaard het nieuwe geloof verbreid en dat niet zonder resultaat. De islam is de op één na grootste wereldreligie. Bovendien is het de snelst groeiende godsdienst. Halverwege de vorige eeuw was de gedachte dat de islam een godsdienst in verval was. Niets is echter minder waar gebleken. De islam blijkt een krachtige religie, die wereldwijd van zich laat horen. Het is een droevig, maar wel sprekend teken dat de Hagia Sophia weer een islamitische gebedsplaats is geworden. Het laat iets zien van Gods weg en oordeel in deze wereld. Het Evangelie kan een land en volk stempelen. Het kan ook zijn dat God de goede boodschap laat overgaan naar andere delen van de wereld. Op dit moment zien we hetzelfde in de wereld. Het christendom verplaatst zich van het noordelijke naar het zuidelijke halfrond. Een ontwikkeling die te denken geeft.

Tenslotte nog iets. Turkije is ver weg en de Hagia Sophia is een oud gebouw. We zouden kunnen denken dat het ons in Nederland niet raakt. Er zijn echter ook in ons land kerken die omgebouwd zijn tot moskee. In de jaren '80 van de vorige eeuw werd een protestantse kerk in Rotterdam-West omgebouwd tot moskee. Elke zondag als ik langs dat gebouw liep, gaf dat veel te denken. Waarom waren de christenen uit Rotterdam weggegaan? Waarom hebben we onze medeburgers die de islam aanhangen niet kunnen overtuigen van de betekenis van het christelijke geloof? Waarom geschieden dit soort dingen in ons land? Nee, ik ben er niet voor dat de overheid mensen verplicht tot het aanhangen van een bepaalde godsdienst. Nee, ik ben er ook niet voor om de Koran te verbieden. Maar het geeft wel te denken als kerken worden omgebouwd tot moskeeën. Dan is het tijd voor zelfonderzoek. De christelijke gemeente heeft kennelijk toch iets laten liggen. Helaas.