Neem en lees: In goede handen
Wat is het uiteindelijke doel van deze uitgave?
Om ouders en ambtsdragers te informeren, hun mogelijke verklaringen te geven, en praktische toepassing aan aanbevelingen te bieden. Zodat jongeren met autisme in gezin en kerk mogen ervaren dat ze in goede handen zijn.
Wie is Bart-Jan Noorlander?
Hij is werkzaam bij Helpende handen. Gesprekken met ouders en ambtsdragers over vragen met betrekking tot kinderen en jongeren met autisme brachten hem ertoe om onderzoek te doen naar de vraag: ‘Wat (of wie) hebben jongeren met een diagnose binnen het autistisch spectrum nodig om te kunnen participeren in de kerkelijke gemeente?’
In het woord vooraf gaat de schrijver in op de totstandkoming van dit boek. Verschillende mensen zijn daarbij betrokken geweest: Hendrik – Jan Colijn (nu oud-directeur) van Helpende handen, collega Inge van Hell, oud-collega Bert Regterschot, dhr. J. Versloot van uitgeverij den Hertog. Ook een aantal meelezers worden bedankt voor hun bijdrage: dhr. W. Heijboer, ds. D.E. van der Kieft, de heer H.M. Lobbezoo, ds. C. van Ruitenburg en mevr. dr. J. Schaap-Jonker. Allen heel hartelijk dank!
Na de inleiding volgen 11 hoofdstukjes, die elk een facet van deze problematiek beschrijven.
Hoofdstuk één behandelt het onderzoek, het tweede hoofdstuk gaat in op het begrip autisme zelf. Hoofdstuk drie plaats e.e.a. in gezin en de huisgodsdienst. Gewetensvorming en modern media krijgen een plaats in het vierde hoofdstuk. Gods Woord en de geboden worden behandeld in hoofdstuk vijf. De kerkelijke gemeente en de kerkdienst zelf worden behandeld in het zesde hoofdstuk. Hoofdstuk 7 gaat in op catechisatie en leren. Het huisbezoek komen we tegen in het achtste hoofdstuk. Pastoraat is terug te vinden in hoofdstuk negen. Kerkelijk jeugdwerk krijgt een plaats in hoofdstuk 10. Hoofdstuk elf krijgt als titel mee: Een inclusieve kerkelijke gemeente. Voor wie meer wil lezen kan stof genoeg vinden op de pagina’s 133 en 134.
Welke kernwoorden kwam uit het onderzoek van 2019 naar voren? Veiligheid; Gewoontevorming; Informatie; Attitude; Relatie,
Wat verstaat een jongere onder gewoonte vorming?
Een reactie van een jongere: ‘Voor mij is ‘’gewoon’’ doen dat ik zoveel mogelijk hetzelfde benaderd word als anderen. Een normale kerkdienst en een normale catechisatie. De kerk hoeft zich niet aan mij aan te passen. Er zijn zoveel mensen… Ik kan beter leren ermee om te gaan, dat helpt mij verder. En ja, dan zijn dingen weleens heel moeilijk.’
Wat is autisme?
De officiële benaming is autismespectrumstoornis (ASS). In deze uitgave wordt het woord autisme gebruikt. Het is een aangeboren, onzichtbare stoornis die gevolgen heeft voor de persoon en zijn omgeving. Het woord stoornis wordt gebruik om aan te geven dat het dagelijks leven erdoor belemmerd wordt. Volgens de diagnostiek zijn er twee hoofdcriteria voor autisme: een tekort aan sociaal-communicatieve wederkerigheid en een repetitief (zich herhalend) gedrag.
Mensen met autisme hebben moeite om betekenis te verlenen aan wat ze zien of wat er om hen heen gebeurt. Het lukt niet om dat altijd – automatisch – in de juiste context te plaatsen. Zo hebben tranen een verschillende betekenis: iemand kan pijn hebben of verdrietig zijn; of juist heel blij en verwonderd, en daardoor in tranen zijn.
Voorbeeld:
Thijs lacht, want Sandra ‘heeft water op haar wangen’. De juf loopt naar Thijs en legt hem uit dat het water op Sandra’s wangen tranen zijn. Tranen heb je als je verdrietig bent. ’s Middags komt Thijs thuis. Zijn moeder is bezig met de maaltijd en is een uit aan het snijden. Ze heeft tranen in haar ogen. Thijs vraagt: ‘Is mama verdrietig?’
Wanneer de context niet gekoppeld wordt aan een betekenis, ontstaan er misverstanden in de communicatie en omgang. Alle betekenissen moeten bewust aangeleerd worden en gekoppeld worden aan een specifieke context.
‘Wanneer een bekende zijn hand opsteekt, zwaai je terug, wanneer een agent zijn hand opsteekt, zwaai je niet terug, maar moet je stoppen…’
Hulp bij Bijbelverhalen
Helpende handen heeft speciaal voor mensen met autisme enkele (dag) boeken uitgegeven. Daarin wordt bij de uitleg van Gods Woord gebruikgemaakt van een aantal denkstappen. Welke stappen zijn dat? Wat staat er? Een korte uitleg van het Bijbelgedeelte, de Bijbeltekst wordt in andere woord weergegeven. Wat betekent het? Een korte uitleg van de betekenis van het Bijbelgedeelte voor de tijd waarin het geschreven is. Abstracte begrippen zoals ‘geloof’, ‘gerechtigheid’ en ‘ellende’ uitleggen.
Wat betekent het voor jou? Een toepassing van het Bijbelgedeelte voor het eigen leven van de lezer.
Deze uitgave is niet alleen voor hen, die een vorm van autisme hebben, maar ook voor hen die in hun omgeving verkeren (ouders, vrienden), alsook ambtsdragers en jeugdwerkleiders. Dit boek is niet het laatste woord, maar kan misverstanden wegnemen en ook helpen bij het omgaan en begeleiden. Het is vanuit de praktijk geschreven, met een Bijbelse visie.
Catechisatie en autisme
Catechisatie draagt bij aan de vorming van jongeren. Waar denken we aan? Gewetensvorming, kennis van de Bijbelse leer, en het ontwikkelen van een visie op ethische en maatschappelijke kwesties. Juist voor jongeren met autisme is het van belang dat zij betrokken zijn bij de catechisaties. Het help hen om vanuit een ander perspectief over deze belangrijke zaken na te denken. Voor de catecheet is er een aantal didactische principes die helpend kunnen zijn om aan de catechisatie vorm te geven. Catechisatie is een van de belangrijke momenten waarop ambtsdragers bij kunnen dragen aan de vorming van de jongeren in de kerkelijke gemeente.
Een waardevolle bijdrage: neem, lees, onderzoek en pas het toe in de praktijk van alle dag! Van harte aanbevolen!