Neem en lees: Door de liefde van Christus gedrongen
Al scheiden ettelijke eeuwen ons van Gray en gebroeders Erskine, toch klinkt de inhoud van hun preken alsof ze gisteren zijn gehouden. Hoe komt dat? De kern van hun preken is niets minder dan de onophoudelijke hartslag van het Evangelie: de liefde van Christus. Deze bruidswervers van Christus wisten zich gedrongen om zondaren tot Hem te lokken. En… de drang van de liefde van Christus raakt nooit verouderd.
Wat laat dr. De Reuver in dit boekje zien? Al luisterend naar de verkondiging van Gray en de Erskines, laat hij zien hoe het geloof zijn grond en voedingsbodem heeft in de genadige belofte van het Evangelie. De korte biografische schets en een duidelijke beschrijving van het puriteinse klimaat plaatste de beschreven prediking in het juiste licht, de juiste context.
Dr. A. de Reuver is emeritus hoogleraar vanwege de Gereformeerde Bond in de PKN.
Al kende de schrijver de naam Gray wel, toch drong de boodschap van deze puritein pas door in zijn studententijd. Hij las zijn preken, soms privé, maar ook wel in gezelschap van een kleine vriendenkring, als voedsel in de honger naar verzoening, als lafenis in de dorst naar Christuskennis. In deze preken werd niet alleen óver Christus gesproken, maar was Hij Zelf aanwezig. Woorden die meer dan drie eeuwen geleden waren gesproken en opgetekend, kwam tot leven en wékten tot leven, als voertuig van Gods Geest. Diep sneden zijn vermaningen in en dieper nog daalden zijn vertroostingen neer.
Wat was het geheim van Gray's verkondiging? Voor het besef van de auteur was het dit, dat hij herautendienst verrichtte vanuit de hemel naar de aarde. Een zeker William Tweedie vertolkte precies wat De Reuver ondervond: 'Gray onderhandelt tussen de levende Christus en het hart van de mensen'. Over wélke tekst hij ook preekte, in de grond van de zaak had hij maar één thema: 'Jesus Christ was the beginning, the middle and the end of all his sermons.' Christus: begin, midden en eind! Eén hartstocht dreef hem, namelijk om zondaren aan het hart van Jezus te hechten.
Met de drang van een bruidswerver en met de fijngevoeligheid van een pastor, legt Gray het Godswoord aan de harten van de hoorders en zoekt hij hen op in de vragen en vreugden van het persoonlijk geloofsleven. God en de ziel, dat is het smalle spoort dat hij volgt. In deze beperking toont hij zich echter een meester. In zijn zwakte schuilt zijn kracht.
Gepredikt pastoraat, zo zou men deze methode kunnen noemen. Prediking, omdat Gray geen ogenblijk vergeet dat hij als verkondiger en uitdeler van Gods boodschap op de kansel staat; en pastoraat, omdat hij zich meteen bewust is dat juist in die verkondiging de goede Herder, de Pastor bij uitnemendheid, Zijn schapen opzoekt en opbeurt, precies daar waar ze zijn en hoe ze zijn.
Dr. De Reuver geeft als advies mee om de preken van Gray zelf ter hand te nemen. Die eigen lectuur laat zich door beschouwingen over hem niet vervangen. Neem en lees!
Over de Erskines schrijft dr. P. van Harten het volgende: de kenmerken van hun prediking zijn de warmte van het geloof, de innigheid van de verborgen omgang met God, de aandacht voor de publieke zaak van Christus, de gehechtheid aan de 'convenants' van 1638 en 1643 en voorts de onverzettelijkheid in eigen overtuiging, desnoods tot in het martelaarschap. Evenals Gray stonden de Erskines met hun prediking in een rijke traditie, die men kan karakteriseren al 'evangelical'. Hoe meerduidig de term 'evangelisch' in onze dagen ook is geworden, toentertijd stond hij voor een evangelieverkondiging waarin enerzijds de ernst van de zonde werd benoemd en aangezegd en waarin anderzijds de overvloedige liefde van God in Christus werd uitgestald en aangeprezen. Het centrum ervan was de geloofsgemeenschap met Christus door Woord en Geest gewerkt en in het Avondmaal versterkt. In de Schotse Geloofsbelijdenis wordt deze gemeenschap omschreven als 'de vereniging en verbondenheid met het lichaam en bloed van Christus Jezus'.
De schrijver gaat in op de geloofsaspecten van Gray en de Erskines. In de prediking van Gray staat het geloof primair; wordt een en ander omschreven, en de noodzaak getekend, maar ook de nodiging uitgestald. Het voorwerp van het geloof word aangewezen, als ook de aard van het geloof, de zekerheid en het verlangen van Gray naar de hemel: in de hemel zal een rust zijn zonder rust. Geen ledigheid, maar bezigheid. De viering van vervulde vreugde… we zullen Hem zien en kennen, zonder ooit in staat te zijn om Zijn grenzeloze geheimenissen en volmaaktheid te bevatten.
Bij het artikel over de Erskines gaat het over de traditie en de context, waarin we het moeten lezen. Verder ook bij hen de levensgang en de 'belofteprediking van deze gebroeders'. Christus en het verbond der genade, Wet en Evangelie, de aard van de belofte, auteur en inhoud van de belofte, het adres van de beloften, belofte en verkiezing en belofte en uitzicht.
Het boek, dat zeer lezenswaardig is, eindigt met een terugblik.
Met een enkel kernwoord typeert de schrijven de prediking van de Erskines:
- De onbekrompen aanbieding van Gods genadige evangeliebeloften
- De urgentie die in hun prediking doorgloeit
- Passie voor zielen
- Vertolking van de verborgen omgang met God|
- Hun verlangen naar de hemel
Hun diepste verlangen om Hem hier en nu welbehaaglijk te zijn. Maar zijn diepste begeren gaat uit naar de dag waarom geloof verandert in aanschouwen. Daar hebben de Erskines gloedvol van getuigd. Ze waren onderweg. En onderweg wilden ze er zoveel mogelijk meenemen, gaandeweg Hem tegemoet. Hun prediking was een lokstem naar de hemel.
Een leerzaam boek om van Gray en de Erskines kennis te nemen en hun geloof na te volgen!