Jan Brokken zet 'Laantje van Middelharnis' op prominente plek
Brokken deelt daarin enerzijds zijn bewondering en zijn gevoelens voor het meesterwerk Het laantje van Middelharnis dat Meindert Hobbema op 50-jastige leeftijd schilderde en dat in de National Gallery in Londen te bewonderen is. Anderzijds plaatst hij het schilderij in het perspectief van zijn contacten met ons eiland Goeree-Overflakkee. Jan Brokken zag het schilderij voor het eerst op een tentoonstelling in Amsterdam. Hij bekeek het, liep enkele zalen verder, maar keerde op zijn schreden terug. Ging het opnieuw bekijken. Zo is het begonnen. Wat was het toch dat hem zo trok. Was er sprake van verwarring of een soort innerlijk verlangen? Hij moest het doek vaker zien. Na volgende bezoeken aan het Rijksmuseum in Amsterdam en ook aan de National Gallery in Londen - ervoer hij het als een gemis dat hij niet sneller was teruggekeerd. Elk detail kwam bij hem binnen.
Op vakantie
Ja, hij kende Goeree-Overflakkee uit zijn jeugd. Middelharnis, waar Meindert Hobbema vermoedelijk in 1689 met zijn schetsboekje dagen op de locatie van de huidige Steneweg moet hebben gestaan voordat hij in Amsterdam zijn schepping creëerde die toen in de verkoop het schamele bedrag van 20 gulden opleverde. Het schilderij en het eiland smelten in het boek Stedevaart samen en dat is niet verwonderlijk. Er is die link met de vakanties die de auteur op het eiland doorbracht. Naar het strand van de toen nog zo rustige kustplaats Ouddorp. Samen reizend met zijn ouders, broers en bevriende kennissen en hun kinderen. Als belangrijkste vervoermiddel was er de RTM-dieseltram naar Hellevoetsluis. Vervolgens de veerboot naar Middelharnis en aansluitend de tram richting Ouddorp. Daar wachtte (soms wel een maand lang) ontspannen vermaak in de duinen. In een houten huisje zonder stromend water en met enkele tenten daar omheen.
Terug op het eiland
In de presentatieweek van zijn boek Stedevaart bracht Brokken vorige week op uitnodiging van journalist Jaap Ruizeveld van het Eilanden-Nieuws een kort bezoek aan ons eiland. Om met hem te wandelen op locaties die in het boek een plaatsje kregen. Tussen een landelijk tv-programma (Max), een regionale radiotalkshow (Rijnmond), een interview bij Boekhandel Donner in Rotterdam en een tv-presentatie in Brussel, paste het. Zaterdag was hij er. Eventjes dicht bij de oorspronkelijke plek waar Meindert Hobbema zijn Laantje van Middelharnis eind zeventiende eeuw moet hebben geschetst. Een moment van herinneringen uit zijn jeugdjaren. Het rennen door het dorp Middelharnis. Samen met de vriendin (Fiene) van zijn oudere broer. Rond en bij het oude raadhuis aan de Voorstraat en de Grote Kerk in de Ring met rondom het grasveld. Opbiechtend: de kus in een steegje. "Dat alles met het realiteitsbesef dat niets blijft zoals het was. Alles is illusie."
Leegte
Nog nader inzoomend op het meesterwerk van Meindert Hobbema, door Brokken ook aangeduid als 'Het laantje naar de leegte'. Hij zegt: "Een zandpad omzoomd door dunne elzenbomen, verdwijnend in de verte. Met een jager, een boerderij en een kerk. Symboliserend rijkdom. Uitstralend voorspoed, tot hier zijn wij succesvol gekomen. Het geeft alles aan over Holland. 'Meindert' kon overigens van de verkoop van zijn schilderijen niet leven. Als wijnroeier in Amsterdam verdiende hij in feite de kost. In 1709 overleed Hobbema die als weeskind opgroeide en onder de hoede is geweest van Jacob van Ruysdael."
Carrière
De carrière van Brokken is niet kort samen te vatten. Het is veelomvattend (32 boeken) en kent uitersten. Hij is op 10 juni 1949 in Leiden geboren, niet lang na de terugkeer van zijn ouders uit Indonesië. Zijn vader, theoloog, had op Celebes en Salayer wetenschappelijk onderzoek gedaan naar islamitische bewegingen. "Mijn nieuwsgierigheid naar andere culturen en levenswijzen heb ik onmiskenbaar van mijn vader", vertelt Jan Brokken. "De behoefte om mijn indrukken op papier te zetten komt van mijn moeder." Het grootste deel van zijn jeugd bracht hij door in Rhoon, decor van zijn romans 'De provincie' (1984) en 'Mijn kleine waanzin'. Daar in het toen kleine dorp vlakbij Rotterdam zag hij de gevolgen van de watersnoodramp 1953.
Brokken doorliep de middelbare school in Rotterdam, studeerde aan de School voor de Journalistiek in Utrecht en aan het Institut d'Etudes Politiques van de universiteit van Bordeaux, Frankrijk. Hij werkte enige tijd als journalist bij dagblad Trouw en weekblad Haagse Post. Daarna richtte hij zich geheel op het schrijven. Brokken reisde over werelddelen en durfde het aan Japan (Kyoto) te bezoeken. Dit met strijdende gevoelens omdat zijn ouders en broers in het toenmalige Nederlands-Indië in een Jappenkamp moesten verblijven. Zijn boeken zijn vele keren bekroond en verfilmd en in diverse talen (alleen al in Italië zes keer) uitgebracht. Brokken tilt persoonlijke ervaringen naar een hoger plan. Dit met een heldere schrijfstijl, gerichte typeringen en aandacht voor historische achtergronden.
