Huig de Kreij: "Geld is een artikel dat iedereen kan gebruiken"
Huig werd geboren in het Westland. "Het was eenvoudig. Je ging na school óf werken als tuinder, óf op kantoor. Voor mij werd het het laatste na de mulo. Ik kwam terecht bij de Rabobank in 's-Gravenzande. Ik had het er goed naar mijn zin en studeerde bij in de avonduren. In het Westland hing de drukte bij de bank samen met het tuindersseizoen. Van november tot april lag het praktisch stil. De medewerkers werden dan vaak uitgeleend aan andere filialen. Toen de directeur in Middelharnis ziek werd, stuurde ze mij er een maand heen. Toen daar later een vacature ontstond, dachten ze weer aan mij. Weet je, een profeet wordt in het eigen vaderland zelden geëerd. Ik had regelmatig tuinders met financiële problemen aan mijn bureau, wanhopig, huilend. Dat waren dan bekenden. Jongens die je kende van school, maar die ik niet altijd kon helpen. Ik kon er niet goed tegen. Een functie in een andere omgeving leek me dus wel wat. Ik heb nooit spijt van die stap gehad."
Met wennen op het eiland heeft Huig nooit moeite gehad. "Ik was gewaarschuwd door de voorzitter van de bank. Of je bent heel snel weg, of je gaat nooit meer weg." Huig had het goed naar zijn zin. Naast zijn werk heeft hij jarenlang bestuurswerk gedaan voor bijvoorbeeld Sjaloom, waarbij hij van het prille begin af betrokken was. Ook heeft hij 25 jaar in de kerkenraad gezeten. Huig kreeg met zijn vrouw Nettie vier kinderen, twee jongens en twee meisjes. Ook zij burgerden goed in. "Ik heb tussendoor ook nog andere aanbiedingen gekregen, maar intussen waren we hier geworteld. De kinderen gingen hier naar school, hadden vrienden en vriendinnen. Het gezinsleven moest prevaleren, vond ik. Dus zijn we gebleven."
Zekerheid
De Rabobank in Middelharnis had vier medewerkers, toen hij er ging werken, toen hij vijfentwintig jaar later, in 1991, met pensioen ging, waren dat er zestig. "Maar dat is niet mijn verdienste", haast hij zich te zeggen. "Het hele team heeft daar zijn steentje aan bijgedragen." Door de uitbreiding was er in 1969 een nieuw bankgebouw nodig, het huidig medisch centrum in Middelharnis. "Sommelsdijkse klanten vonden dat maar niets. Ook de jaarlijkse ledenvergadering moest toen daar worden gehouden. Een echte Sommelsdijker kwam daar niet voor naar Middelharnis." Het is niet moeilijk voor te stellen, dat nieuwe tijden een andere werkwijze hebben meegebracht. "In mijn begintijd werd de administratie nog met de hand gedaan op losse bladen. Vroeger hoefde je ook niets mee te brengen als je geld wilde halen. Wat een vergelijking met nu, hè, met een ID en je pas en je pincode. De regels zijn zo verzwaard, dat er moeilijk mee te werken is."
Deze tijd brengt voor de medewerkers van de bank ook veel onzekerheid met zich mee. "Ontwikkelingen gaan snel. Er wordt veel gereorganiseerd. Er zijn bij de banken vooral deskundigen aan het werk: allemaal specialisten op hun eigen gebied. Vroeger waren we allround. Ik wilde allereerst mensen helpen. Tegenwoordig ligt de nadruk op 'wat kan ik aan deze klant verdienen?'. Die oprechte interesse in mensen is er niet meer, in mijn beleving. Ook is het eenvoudige werk verdwenen of geautomatiseerd. Vroeger hadden wij op de bank nog een batterij met dames, die aan het 'ponsen' waren, maar die tijden zijn echt voorbij. Ik spreek nog regelmatig bankmedewerkers. Het valt me op dat ze er vaak niet zo gemotiveerd uitzien. Maar ja, mensen zijn gebaat bij zekerheid. Kantoren sluiten. Ze hebben geen idee hoe hun toekomst eruit ziet, of ze mogen blijven. Dat doet iets met mensen. De sfeer is ook weg. Het draait alleen nog maar om presteren en anders is daar de deur naar buiten. Ik vind het jammer. Goed onderling contact en plezier hebben in je werk is alles."
Cultuuromslag
De Rabobank kwam voort uit een fusie van boerenleenbanken. De klanten waren eenvoudige mensen. Mensen van stand, met een aandelenportefeuille, gingen naar de andere, commerciële banken. Huig de Kreij vervolgt: "Vroeger kende je iedereen. Je stelde ze op hun gemak. Je gaf ze een kop koffie en nam de tijd om in eenvoudige taal uit te leggen hoe je ze kon helpen bij hun hypotheek. De tijd voor mensen nemen kan niet meer. De klantvriendelijkheid is verdwenen. Banken kennen hun klanten nauwelijks. Ik heb dat zelf gemerkt toen de geldautomaten werden ingevoerd. Ik zag mijn klanten niet meer binnen. Daarvoor liep ik regelmatig naar beneden als ik iemand zag die ik even informeel wilde spreken. Je drinkt even een kop koffie en praat bij. Maar door de intrede van de geldautomaten waren die contactmomenten weg. Tegenwoordig moet alles via de computer. Kantoren sluiten en pinautomaten verdwijnen. Ik denk dat er bij de banken een cultuuromslag nodig is. Ze zijn zich gewoon niet bewust hoe onpersoonlijk ze met hun klanten omgaan. Ik weet zeker dat ik niet de enige ben die dit zo ervaart, maar velen met mij." De nieuwe tijd is zeker niet aan hem voorbij gegaan. "Natuurlijk kan ik pinnen, maar telebankieren doe ik niet. Ik werk met acceptgirokaarten. Alle gegevens staan erop en ik hoef er alleen mijn handtekening erop te zetten. Bij telebankieren moet ik die gegevens allemaal overnemen en dan vind ik de kans op fouten groter. Internetten doe ik wel en e-mailen ook. Ik doe het hoognodige. Ik ben niet zo'n pionier om te gaan uitzoeken wat ik allemaal nog meer met internet kan."
Vertrouwen
Een negatieve spaarrente had niemand ooit voor mogelijk gehouden. Hij herinnert zich hypotheekrentes van 15% met een depositorente van 22% voor een maand en dat mensen hem vroegen, die meteen vast te zetten voor vijf jaar, omdat ze bang waren bij stijging de hogere kosten niet meer te kunnen betalen. "Vroeger stond een bank voor zekerheid. De goudvoorraad stond garant voor de Nederlandse munten en bankbiljetten. Het draaide om vertrouwen. De banken zijn allemaal bang geworden voor het verstrekken van kredieten en leningen, mede door de strenge regelgeving." Dat de Europese Centrale Bank door deposito's op te kopen de rente laag houdt, is voor landen met schulden goed, maar funest voor Nederland. "Kijk bijvoorbeeld naar de pensioenen. Om te beginnen is het belangrijk dat we hier meer investeren. Banken stikken van het geld, maar investeren doe je alleen als er vertrouwen is. Nu is er bijvoorbeeld weer de angst voor stikstof. In Nederland zouden er 75.000 huizen gebouwd worden, daar komen we bij lange na niet aan. Minister Koolmees is nu aan het kijken of er iets aan de dekkingsgraad van de pensioenfondsen gedaan kan worden. Ik begrijp dat ze de veiligste weg zoeken, maar het is allemaal theorie. Ik denk dat ze best verantwoord iets meer risico kunnen nemen door de dekkingsgraad te verlagen, om zo te kunnen investeren om de inkomsten te verhogen."
Criminaliteit
Tegenwoordig gaan heel veel betalingen elektronisch met de pinpas. Het ligt niet voor de hand dat het contante geld uit de samenleving zal verdwijnen, mede omdat de overheid het zich niet kan veroorloven als het zwarte circuit, waar miljarden in omgaan, zal verdwijnen. Toch treft de overheid wel maatregelen om het criminelen, die ook dol zijn op contant geld, lastiger te maken, zoals het stoppen van de uitgifte van 500 euro biljetten om witwassen tegen te gaan. Huig kijkt bedachtzaam. "Ik denk toch dat het contante geld wel zal blijven. Criminelen vinden trouwens wel weer een ander circuit als iets te lastig wordt. Ik kijk wel eens naar het televisieprogramma 'Opgelicht' en verbaas me er regelmatig over hoe handig mensen aan geld kunnen komen." De plofkraken, de overvallen op geldwagens en fishing, criminelen bedenken iets en dan volgen er altijd weer maatregelen. "Vroeger ging ik altijd naar de beurs. Als boeren uien of aardappelen verkochten, moest de commissionair contant betalen. Dan moest er een bank in de buurt zijn. Ik liep dan met een tas met 40 tot 50 duizend gulden over straat naar de beurs. Er waren er velen, die dat wisten. Dat zou je tegenwoordig niet meer doen. Geld is nu eenmaal een artikel dat iedereen kan gebruiken. Ik ben nog nooit iemand tegengekomen die zich afvroeg wat hij er mee moest." De Kreij lacht, voordat hij serieus verder praat: "Geld is ook gevaarlijk. Mensen die er veel van hebben, willen er vaak nog meer van. Speculeren op de beurs is levensgevaarlijk als je geen betrouwbare adviseur hebt en geloof mij, er lopen een hoop onbetrouwbaren rond. Je kunt bezeten raken van geld. Mensen die me buiten kantooruren belden, omdat de aandelen omlaag gegaan waren. Ze wilden dan weten wat ze moesten doen, omdat ze geen rust meer hadden, of er zelfs niet meer van konden slapen. Ik heb wel eens iemand het advies gegeven zijn geld in de sloot te gooien, want dan had hij er in elk geval geen last meer van!"
