Ethiek onderweg
Acht adviezen
Gerrit de Kruijf
2013, Uitgeverij Boekencentrum
148 blz., € 15,45
ISBN 9789021141978
Denken over goed en kwaad is van alle tijden en hoort bij een mensenleven. Op de reis door het leven kom je vragen over goed en kwaad overal tegen. Waar komen de innerlijke overtuigingen vandaan in ons leven? Hoe komen normen en waarden tot stand?
Gerrit de Kruijf (1952-2012), bekleedde onder meer de functie van hoogleraar christelijke ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) in Amsterdam. In 'Ethiek onderweg' geeft hij acht adviezen aan zijn lezers. Deze adviezen betreffen de thema's procreatie, protectie en consumptie, ofwel: seksualiteit, politiek en economie.
De Kruijf liet zich tijdens zijn zoektocht inspireren door de Bijbel. De auteur benadrukt dat het nadenken over goed en kwaad in deze wereld niet alleen is voorbehouden aan gelovigen. Daarom nam hij in elk hoofdstuk een tekst op van een 'reisgenoot': in dit geval een uitgebreid citaat van een (meestal niet-gelovige) auteur die zijn gedachten over de grote vragen van goed en kwaad aan het papier toevertrouwde. Aan het eind van elk hoofdstuk geeft De Kruijf iets mee 'voor in de rugzak'. Dit onderstreept het gegeven dat we onderweg zijn.
De Kruijf benadrukt het belang van een nieuwe ontmoeting in het leven. Vanuit het oude moeten we in een nieuwe situatie terecht komen: de ontmoeting met Gods is hierbij het belangrijkste. Daarom vormt het begin van het boek een pleidooi voor het vieren van de zondag. Vanuit de stilte en via bezinning is de ontmoeting mogelijk met God. Dit is ook de invalshoek van waaruit het naar de maandag en de rest van de week gaat. De overdenking van de betekenis van werk in ons dagelijks leven in verhouding tot het beloofde vrederijk van God brengt naar de strijd voor gerechtigheid en het advies om het leven te genieten. Met betrekking tot 'protectie'- het denken over de plaats van politiek in de situering van goed en kwaad zegt De Kruijf: 'In een wereld vol geweld is het een zegen als het geweld wordt beteugeld door overheden die het recht dienen en orde brengen in menselijke verhoudingen.' Daarnaast adviseert De Kruijf verschillen in moraal te accepteren. 'Er behoort ruimte te zijn voor moreel verschil, niet alleen van inzichten maar ook van uitingen. Aanvaard wie anders in het leven staan dan jij.'
Trouw blijven
Trouw blijven aan wie je trouw hebt beloofd, hoort bij één van de laatste adviezen van De Kruijf. In dit hoofdstuk verkent hij de ethiek rondom (familie)relaties. Hij verwijst naar de Bijbel die heel 'duidelijk is in waar het op aankomt in menselijke relaties: liefde en trouw': 'Mogen liefde en trouw je nooit verlaten, wind ze om je hals, schrijf ze in je hart (Spreuken 3:3). Het laatste advies van de auteur vormt de opdracht om God te danken voor het leven. Op het ethische vlak gaat het hierbij om bescherming van het menselijk leven als belangrijke opdracht in de medische zorg en in het politieke en economische leven. Het boek van De Kruijf is geen lichte kost. Maar dat is niet erg; het laat je nadenken over belangrijke levensvragen. Wie ben ik en waar ga ik naar toe?
Kort en krachtig reikt De Kruijf vanuit zijn vakgebied, de christelijke ethiek, een aantal adviezen om de uiteindelijke Bestemming te bereiken. Deze adviezen inspireren tot en bevragen op de aanwezigheid van een verinnerlijkt normen- en waardenpatroon. Dit patroon kan door persoonlijke ervaringen veranderen gaandeweg de reis maar zal, als het goed is, uiteindelijk niet afwijken van de koers die de Bron aangeeft. De auteur gaat in dit proces moeilijke levensvragen niet uit de weg. Hier en daar scherp observerend, af en toe opmerkelijk mild neemt hij de lezer mee op reis.
Op een sprankelende, spitsvondige manier wordt de lezer aangezet tot nadenken over goed en kwaad en de eigen normen en waarden op reis door het leven. Dit boek is een aanrader voor iedereen die zich wil verdiepen in de (christelijke) ethiek. De schrijver slaagde erin deze lastige materie op een laagdrempelige manier toegankelijk te maken.
De in deze uitgave opgenomen uitgebreide bibliografie nodigt de geïnteresseerde lezer uit tot verder lezen. Het boek komt, blijkens de tekst op achterflap, voort uit academisch onderzoek en onderwijs maar kreeg vorm na een indringende ontmoeting met een groep jongeren.
De Kruijf publiceerde onder meer 'Waakzaam en nuchter. Over christelijke ethiek in een democratie' (1994)en 'Christelijke ethiek. Een inleiding met sleutelteksten'(1999).