Bachconcert in teken lijdenstijd en Pasen
MIDDELHARNIS - Op zaterdagavond 11 maart om 20.00 uur hoopt organist Paul Kieviet in het kader van de serie Bachconcerten (het 81e) het tweede Orgelbüchlein-concert te geven. Het is de bedoeling dat het Orgelbüchlein (BWV 599 tot en met 644) van Johann Sebastian Bach in drie concerten integraal wordt uitgevoerd, rond de orgels in de Hervormde Kerk te Middelharnis.
Voorafgaand aan iedere orgelbewerking zal een vocaal ensemble onder leiding van Kees Villerius een bijpassende koraalzetting van Bachs hand uitvoeren. Voor deze koorzettingen wordt geput uit Bachs cantates. Een waardevolle verrijking van het concert!
Johann Sebastian Bach werkte van 1708 tot 1717 in Weimar als hoforganist en kamermusicus. Hij was in dienst van hertog Wilhelm Ernst von Sachsen-Weimar. Ongeveer de helft van alle door hem gecomponeerde orgelmuziek werd hier aan het papier toevertrouwd.
Eén project hield hem gedurende zijn hele verblijf in Weimar bezig: het aanleggen van een gebundelde collectie korte orgelkoralen, gebaseerd op melodieën van het lutherse liedboek. Van de in totaal beoogde 164 voorspelen zijn er 46 voltooid. Het boek is een bonte verzameling van fantastische miniaturen, die met elkaar een uitnemend voorbeeld zijn van Bachs creativiteit. Op de titelpagina gaf Bach zelf aan wat de bedoeling van het Orgelbüchlein is: Dem höchsten Gott allein zu ehren / Dem Nächsten, draus sich zu belehren. Het motto van Bachs kunst: tot eer van God en tot nut van de naaste.
In 1908 schreef arts/theoloog/musicus Albert Schweitzer zijn Bach-biografie. Daarin noemde hij het Orgelbüchlein “het woordenboek van Bachs muzikale taal”. Inderdaad weet Bach in deze koralen buitengewoon treffend de tekst van het lied uit te leggen. Bachkenners hebben allerlei verbanden geconstateerd tussen tekst en muziek. Bij het concertprogramma zal een beknopte toelichting hierover worden gevoegd, plus de complete teksten van de te zingen koralen.
Tijdens dit tweede concert staan de koralen BWV 613 tot en met 630 centraal. Naast enkele andere behandelt Bach hier vooral prachtige Lutherse liederen voor Lijdenstijd en Pasen, zoals O Lamm Gottes unschuldig, O Mensch, bewein dein’ Sünde gross en Christ lag in Todesbanden. Maar ook de uitbundige bewerking over het Nieuwjaarslied In dir ist Freude staat op het programma.
De Orgelbüchlein-koralen worden omlijst door een vrij werk van Bachs hand: de Fantasia en Fuga in c (BWV 537). Eén van de rijpste en meest indrukwekkende orgelcomposities van Bach: de – melodisch zeer expressieve - Fantasia begint met een stijgende, klagende kleine sext, die de toon zet voor het hele stuk, heel goed passend bij de Lijdenstijd-koralen. De vitale en virtuoze Fuga – het thema ervan is gebaseerd op een Frans liedje uit Bachs tijd – zorgt voor een waardig slot van het concert.
Het eerste concert in deze serie vond plaats op 26 november, het derde staat gepland voor zaterdagavond 27 mei. De toegang is vrij, er kan een gift worden gegeven.