Column: Kijk ze vliegen...
Bizar eigenlijk dat we de tweede (gedeelde) lockdown weer in een periode beleven waarbij het buiten een drukte is van jewelste. Nu niet met oplopende temperaturen, maar juist temperaturen die afnemen. Kijk je goed om je heen, dan zie je weer vele vogels buiten.
Zowel in het voorjaar en najaar is het weer raak, miljoenen vogels vliegen dan door Nederland op weg naar een broedplek, of een lekker warme winterbestemming. Ons land ligt vaak midden op de migratieroute van vogels en wordt dan ook vaak gebruikt als rustplaats. Hier gaan de vogels even in ‘lockdown’ voordat ze verder vliegen. Op honderden locaties door heel Nederland wordt precies bijgehouden welke vogels allemaal ons land passeren. Vorige week nog kwam een groep van 228 buizerds over Nederland, komend vanuit Scandinavië. Dit wordt ook wel een buizerd-bel genoemd. Magisch om te zien!
In oktober piekt de vogeltrek en je kunt dit nog het beste ervaren langs de kust. Dat komt doordat langs de kust de vogeltrek wordt gestuwd. Neem de kaart van Europa maar eens voor je. Realiseer daarbij dat miljoenen vogels uit Noord- en Oost Europa hun winterkwartier in Afrika hebben. Hun instinct volgend vliegen ze daarom in Zuidwestelijke richting. Landvogels vermijden het vliegen over zee. Gevolg: zodra zij de kuststrook bereiken gaan ze die volgen. In de praktijk betekent dit dat over het continent sprake is van een heel breed front van vogels en langs de kust een hele smalle baan met juist een grote vogeldichtheid. Dit noemen we gestuwde trek. Dit geldt ook voor zeevogels die vanuit het Noorden zuidwaarts gaan. Zij vliegen via de Noordzee en vermijden juist het vliegen over land; hun trek wordt ook gestuwd langs de kust!
Het blijft wonderlijk hoe al die vogels hun bestemming ver zuidelijk weten te vinden. Zeker als we beseffen dat de eerstejaars vogels -dit jaar uit het ei gekropen- vaak eerder de trek beginnen dan de oudere. Dit bewijst dat de trekrichting in de genen is vastgelegd en niet wordt aangeleerd. Uit onderzoek blijkt dat vogels tijdens hun leven wel veel leren over het landschap onderweg. Waar zijn veilige stopplaatsen, waar is geschikt voedsel voorhanden, welke landschapselementen kan ik voortaan gebruiken bij mijn navigatie. Het is een harde leerschool… de jonge en nog onervaren vogels betalen een hoge tol. Veel van hen overleven het eerste jaar niet en keren in het voorjaar niet terug.
Op dagen met de juiste omstandigheden kun je langs de kust in een dag tijd wel tienduizenden landvogels zien langskomen. Leeuweriken, lijsters, vinkachtigen, kwikstaarten, kauwen, duiven en nog veel meer; soms kom je ogen en oren tekort en vliegen ze rakelings langs je heen. Roofvogels zoals de sperwer, die van deze trekvogels leven, volgen de trek op de voet.
Chantal van Burg