Pim van den Ham:
“Een zekerheid die we hebben, is dat het ons allemaal raakt”
GOEDEREEDE - Er zijn van die mensen, die een bepaalde rust en wijsheid uitstralen en daarmee een dempende werking op paniekgevoel hebben. Pim van den Ham (1937) uit Goedereede is zo iemand, al zal hij, bescheiden als hij is, dat waarschijnlijk nooit over zichzelf zeggen. Pim observeert, constateert en praat bedachtzaam: "Hoe ellendig de situatie in coronatijd ook allemaal is, we zullen het ermee moeten doen. Pas als we de feiten accepteren, kunnen we weer iets opbouwen."
Tekst en foto: Pauline Hof
De impact die het virus in zo’n korte tijd op ons dagelijks leven heeft, heeft hem eigenlijk het meest verbaasd. "Wetenschappers hebben het virus voorzien en hebben de wereld ervoor gewaarschuwd, maar zij zijn niet serieus genomen, zoals de meesten van ons steeds gedacht hebben dat het best wel mee zou vallen. Ook na de eerste persconferentie van minister-president Mark Rutte, waarin hij opriep geen handen meer te schudden, was Nederland er nog laconiek onder. Binnen een paar dagen was de horeca gesloten, werd er vanuit huis gewerkt, waren de scholen dicht en accepteerden we dat allemaal."
Heel opmerkelijk, vindt Van den Ham. "Voor een gedragsverandering is vaak veel tijd nodig. Zo heeft het jaren geduurd voordat we bijvoorbeeld bewust afval gingen scheiden. Die anderhalve meter afstand houden zit er nu al in, binnen een paar weken. Als je beelden op tv ziet van voor corona, met mensen dichtbij elkaar, voelt dat nu al ongemakkelijk. Dat is toch bijzonder?" De wereld is stil komen te staan. "Nu pas kun je goed zien, hoe verweven alles met elkaar is. Het heeft ons ook enorm geconfronteerd met onze kwetsbaarheid. Uit economisch oogpunt is jarenlang steeds meer productie naar het buitenland verplaatst. Dat merken we nu. Dat er nauwelijks voorraden beschermingsmiddelen zijn in Nederland is daar een voorbeeld van. Met het sluiten van grenzen komt de ongelijkheid tussen landen scherp aan het licht."
Focus
Pim van den Ham werkte tot zijn pensioen als bouwkundig consultant voor een bedrijf dat door het ministerie van Economische Zaken of van Volkshuisvesting werd ingehuurd. Hij fungeerde als verbindende schakel tussen architecten en aannemers, die nu eenmaal regelmatig met elkaar in conflict zijn. Mensen verbinden, compromissen zoeken, met elkaar de dialoog aangaan, maar vooral goed luisteren, is daardoor zijn tweede natuur geworden. Hij vervolgt: "Ik wil er geen misverstanden over laten bestaan: Covid-19 is een hele nare ziekte. Mensen worden ziek en sterven, of ze genezen, maar zijn bij lange na niet wie ze waren. Er is veel rouw en verdriet. De gezondheidszorg is overbelast, mensen hebben geen inkomen meer, missen de sociale contacten en ga zo maar door. Het virus heeft veel vervelende consequenties. Toch, denk ik, dat de regering het nu goed aanpakt. De essentie van het probleem is het ziek worden en sterven van mensen. Daar ligt dus de focus. Dat moet eerst worden teruggedrongen en dan komt de rest. Daarmee ontken je de gevolgen niet. Het ligt natuurlijk genuanceerder, maar de puzzel is zo complex, je moet dus bij de kern beginnen. Maar uiteindelijk draait dit mondiale coronavraagstuk om de vraag: Wat betekent dit nu allemaal voor mij? Het antwoord is voor iedereen anders. Je kunt er een hoop zorgen van hebben."
Invloed
De inwoner van Goedereede begrijpt dat veel mensen angstig zijn of paniek voelen. "Een zekerheid die we hebben, is dat het ons allemaal raakt. Maar we kunnen ons er nog geen voorstelling van maken hoe het straks allemaal zal zijn, als dit achter de rug is. Niemand heeft alle informatie en het overzicht. We weten meer niét dan wél, op alle fronten. Het is dan mens eigen om rampscenario’s te bedenken. Maar hoe erg het allemaal ook is, je zorgen maken voegt niets toe. Het kost alleen maar energie. Ik denk dat je niets anders kunt doen dan de situatie accepteren. Dit zijn de feiten, dit is de werkelijkheid en daar zullen we het mee moeten doen. Zolang je die werkelijkheid blijft toetsen aan de wenselijkheid en blijft constateren dat het niet is wat je hebben wilt, blijf je cirkelen in frustratie en woede en dat lost niets op. Als je je daarvan bewust bent, heb je al veel gewonnen. Mijn ervaring is dat je alleen energie moet steken in de zaken waar je invloed op hebt. Als je eerlijk bent en goed gaat kijken, blijkt bovendien dat je op verrekte weinig zaken invloed hebt: alleen op de manier, waarop je zelf met die nare situatie omgaat."
Energie
Pim van den Ham, die vier jaar geleden met zijn vrouw Juul uit ’s Hertogenbosch naar Goedereede verhuisde, is ervan overtuigd dat wij op dit moment eigenlijk maar één taak hebben. "Het gaat erom, dat we mentaal en fysiek gezond blijven. Wees verstandig, houd je aan de voorgeschreven maatregelen, blijf in beweging en doe dingen, waar je energie van krijgt en blij van wordt. Dat is belangrijk. Voor sommigen is dat mediteren, yoga en mindfulness, voor andere sporten, wandelen in de natuur, schilderen of koken. Het maakt niet uit. We boffen, dat we op Goeree-Overflakkee zoveel schitterende natuur hebben."
Je kunt jezelf dan ook direct de vraag stellen, hoeveel energie je krijgt van tv kijken, waar je het ene na het andere programma langs ziet komen, waarin ze het over het coronavirus hebben. Pim knikt bedachtzaam. "Mijn advies zou zijn: blijf geïnformeerd, maar doseer het een beetje. Ondanks de corona is de wereld er nog steeds en die wereld is verschrikkelijk mooi. Ik probeer dus om dat de teneur van mijn denken te laten zijn. Wat overigens zeker niet betekent, dat ik mijn kop in het zand steek. Ik accepteer de realiteit, maar wil me er niet negatief door laten beïnvloeden. Kijk wat je kunt doen. Toon interesse in een ander, help waar je kunt. Doe dat en focus je dan op dingen die je energie geven."
Wie het zwaar heeft, is gebaat bij contact of een knuffel. En dat mag niet, of het moet op anderhalve meter. "Natuurlijk is dat verschrikkelijk voor iedereen die daar last van heeft, maar verinnerlijk dat lijden niet. Je helpt er niemand mee. We zouden collectief mentaal instorten. Dus doe wat je kunt om een ander te ondersteunen, maar laat het niet aan je knagen. Er is een groot verschil tussen meeleven en meelijden."
Kans
In deze coronatijd zie je ook veel positieve zaken. Mensen die elkaar helpen en voor elkaar boodschappen doen. Er wordt naar elkaar omgekeken en er is veel saamhorigheid. Van den Ham is niet erg optimistisch. "Er zal best iets van blijven hangen, als alles achter de rug is, maar als je dit in historisch perspectief plaatst, zie je dat bijvoorbeeld na de oorlog ook al snel van het groepsbelang op individuele belang werd overgegaan. Al hoop ik écht dat het nu anders zal zijn." Je hoort mensen ook zeggen: corona is een kans. Van den Ham: "Voor deze coronatijd wandelden we met oogkleppen op al langzaam richting de ravijn. Er waren voldoende zorgelijke problemen op de wereld, zoals bijvoorbeeld het klimaat en de vluchtelingen, die niet de aandacht kregen die ze verdienden. Om deze crisis als startpunt van vernieuwing en verbetering te zien, zullen mensen eerst een verandering teweeg moeten brengen. Dat is precies de reden, waarom ik het niet positief inzie. Als ik kijk naar wereldleiders als Poetin, Erdogan en Trump, de mensen die de verandering moeten bewerkstelligen, dan vrees ik dat dat niet gaat gebeuren. Onlangs opperde Trump of het injecteren van bleekmiddel een mogelijkheid zou zijn om het virus te lijf te gaan. Serieus! Zijn dit dan de mensen die de ommekeer moeten brengen? Ik vrees dan het ergste.”