Ethiek: Kerk in coronatijd
Er is in deze coronatijd heel wat gaande in de samenleving. Recent werden we bepaald bij de grote zorgen in de verpleeghuizen. Er zijn daar werkelijk hele ernstige zaken aan de orde. Het coronavirus is geen kleinigheid, alhoewel sommigen dat wel schijnen te denken. Ook voor de kerk en de kerkelijke samenkomsten heeft het grote gevolgen. We kunnen niet meer op de gewone manier samenkomen. Hoe we daar over moeten oordelen is best een lastig punt. In het Nederlands Dagblad las ik daarover het volgende: “Paus Franciscus waarschuwt tegen een ‘virtualisering’ van het geloof door online kerkdiensten. Als de crisis voorbij is moet weer op de vertrouwde wijze liturgie gevierd worden en de sacramenten toegediend”. Virtualisering van het geloof. Een opmerkelijke gedachte waar de paus tegen waarschuwt. Uiteraard heb ik als rechtgeaard protestant veel bewaar tegen het instituut van het Pausdom, maar hier zegt de Paus wel iets waar we over na kunnen denken. Overigens is dat wel vaker met uitspraken van de vorige en huidige Paus. Soms brengen ze echte Bijbelse noties voor het voetlicht. En daar kunnen we denk ik onze winst mee doen. Maar terug naar de virtualisering.
In de Roomse kerk is het instituut kerk heel belangrijk. Eigenlijk is het zo dat iemand lid is van de kerk en daardoor ook een lid van het lichaam van Christus. Dus de kerk gaat bij Rome altijd voorop. In de gereformeerde visie is iemand eerst verbonden door het ware geloof aan Christus en daardoor ook een levende lidmaat van de kerk. Dus eerst het geloof in Christus en daarna de kerk. Voor Rome ligt de relatie precies andersom. En dan valt het ook wel te begrijpen dat de Paus veel moeite heeft met het niet meer samenkomen in een kerkgebouw. Immers daar worden de sacramenten bediend en daar komt het volk Gods samen. Vanuit de Roomse geloofsleer is het wegvallen van de kerk heel ingrijpend. Voor protestanten is de kerk ook belangrijk, maar God is aan middelen niet gebonden. Ook los van de middelen, in dit geval het samenkomen in Gods huis, kan de Heere werken. Let wel, wij zijn aan de middelen gebonden en God bindt ons ook aan de middelen. Neem bijvoorbeeld het sacrament van het Heilig Avondmaal. Dat kan in de huidige omstandigheden niet worden bediend. Dat is natuurlijk ingrijpend. Maar God is aan middelen niet gebonden. Ook los van het Avondmaal kan God een diepe zegen schenken. Dat schrijf ik niet om het Avondmaal omlaag te halen maar we moeten bedenken dat geloof en Christus de centrale zaken zijn waar het om gaat in het leven van de gelovigen.
Het week in week uit samenkomen en thuis via de computer een kerkdienst meemaken heeft aan de andere kant wel gevolgen. Wat dat betreft heeft de Paus wel degelijke een punt. We leven in een individualistische tijd. We leven ook in een tijd waarin mensen autonoom hun weg gaan. Gezag is heel erg aan inflatie onderhevig. Daarom kan het zomaar zijn dat over enkele maanden het kerkelijke landschap danig is veranderd. Veel mensen zouden kunnen denken dat naar de kerk gaan eigenlijk niet meer zo nodig is. Waarom zouden we thuis niet meeluisteren met een dienst en een predikant die ons aanspreekt. En zo kan een gedachte ontstaan dat de kerk een soort orgaan is waar we samenkomen om dingen te horen die ons bevallen. Dan echter zijn we wel heel ver van het ware kerkzijn verwijderd geraakt. We zullen moeten kijken hoe deze noodsituatie doorwerkt. Straks moeten we maar proberen om de brokstukken zo goed mogelijke weer bij elkaar te voegen. Maar het zal heel wat voeten in de aarde hebben om weer enigszins terug te keren naar de gebruikelijke opgang op Gods dag. Het vierde gebod blijft ook vandaag gelden. En het is de roeping van elke gelovige om op de rustdag getrouw naar Gods huis te gaan. Tot heil van onze zielen.