Brexit: vissers en transportsector bereiden zich voor op het onbekende
REGIO - De Brexit, de economische verzelfstandiging van Engeland die als het goed is op 1 januari 2021 van kracht wordt, heeft grote gevolgen voor de Nederlandse economie. Zeker ook voor die op Goeree-Overflakkee. Feitelijk wordt de Brexit al sinds 2016 voorbereid, maar driekwart jaar voor ‘Uur U’ zijn er met de dag meer onzekerheden. En dan komt de coronacrisis er nog bovenop.
Door Edwin Wendt
“Zeventig tot tachtig procent van de Nederlandse visserij vindt plaats in Engelse wateren,” schetst Hans Juch. Hij is voorzitter van de Vissersvereniging Zuidwest, die de vissers voor de kuststrook van Katwijk tot Vlissingen vertegenwoordigt, maar het zwaartepunt op Goeree-Overflakkee heeft liggen. Uit zijn verhaal blijkt hoezeer de Nederlandse en Britse economie tot op de dag van vandaag zijn verweven. “Vanaf de jaren zestig concentreerden de Engelse vissers zich op kabeljauw, die ze vooral in de noordelijke Noordzee vingen. In de schol en tong uit het zuidelijke gedeelte van de Noordzee stelden ze geen belang meer. Die rechten werden door Nederlandse vissers opgekocht. Zij varen nu veelal onder Engelse vlag. Op zakelijk vlak deden Engelse en Nederlandse ondernemers altijd graag zaken met elkaar. Door het politieke spel dat nu wordt gespeeld, dreigt daar een streep doorheen te gaan.”
Een grote speler in het transport naar Engeland is het sterk in deze regio gewortelde DLG (The Daily Logistics Group). Twee grote transportbedrijven besloten, nadat ze 22 jaar intensief hadden samengewerkt als Daily Fresh, in januari 2019 tot een fusie. Visbeen uit Nieuwe-Tonge en Post Kogeko uit Maasdijk werden DLG. Nicole (33) en Joost (36) Visbeen, dochter en zoon van Adrie Visbeen vertegenwoordigen het in 1925 opgerichte Visbeen, Marcus Post (33) is een van de nazaten van Dirk Post die in 1979 het naar hen genoemde grondverzetbedrijf oprichtte. Het bedrijf kwam met de overname van expeditiebedrijf Kogeko in 1985 tot volle wasdom onder de naam Post Kogeko. Onder de gezamenlijke noemer DLG rijden er elke dag 125 chauffeurs rond. Per dag gaan er zo’n driehonderd trailers met levensmiddelen naar Engeland. Daarmee vormt Engeland vijftig procent van de afzetmarkt. Het moge duidelijk zijn dat de Brexit bij DLG hoog op de agenda staat. “We hebben alle scenario’s uitgedacht en voorbereid,” zegt Post. “Het punt is dat we dat al twee keer eerder hebben gedaan, in maart 2019 en in oktober 2019. Toen werd het uitgesteld en nu staan we klaar voor 1 januari 2021. Maar de deal mag vanuit England wel zijn goedgekeurd, onder welke voorwaarden dat gaat gebeuren, is volstrekt onduidelijk. Met welke akkoorden Engeland de EU gaat verlaten, dat is een groot grijs gebied.”
Praktisch is de situatie nu dat iedereen met zijn vrachtwagen van en naar Engeland kan. Binnen dat ‘plaatje’ zit er nu amper drie uur tussen een order die om 11 uur ’s morgens bij DLG binnenkomt en een geladen vrachtwagen in de haven van Hoek van Holland om half twee.“ Terwijl DLG zich voorbereidt op het donkerste scenario’s, wordt ook naar de kansen gekeken. “Er zullen partijen afhaken in de handel met Engeland. Voor ons is Engeland zo’n belangrijke speler, dat de kans groot is dat wij daar extra in duiken.”
De nieuwe situatie zal vermoedelijk tot een verschuiving in de handelsstromen leiden, verwacht Post. “Neem een tomaat als voorbeeld. Als die tomaat die nu binnen drie uur na de order bij ons klaarstaat voor transport naar Engeland straks pas na vijftien of twintig uur op de boot kan, wordt dat aan de kassa in Engeland een duurder product. Misschien neemt de afzet van die tomaat naar Engeland af. Er zullen ondernemers in het Westland uit onze klantenkring zijn die besluiten straks hun afzetgebied naar bijvoorbeeld Duitsland te verleggen, omdat het proces richting Engeland voor hem te lang gaat duren. Tegelijk hebben veel van onze klanten grote en langdurige contracten met Engeland lopen. Hoe het zich gaat ontwikkelen, zal in het eerste jaar na de Brexit pas blijken.”
Zoals gezegd heeft een Brexit sowieso gevolgen voor de Nederlandse vissers, al zal het van de onderhandelingen tussen Europa en de Britten afhangen hoe sterk of hoe verzwakt Nederland daar uitkomt. Hans Juch: “Van de totale tongvangst door Nederland heeft Zuidwest 63 procent in handen. Gesteld dat die visgronden weer in Engelse handen terugkeren, dan worden onze vissers teruggedrongen naar de Nederlandse kust. Daar is een deel al niet meer bevisbaar vanwege windmolenparken. Ik moet zeggen, dan blijft er wel een heel klein postzegeltje over.”
Mocht de Nederlandse vissersvloot zich meer op de Nederlandse kust moeten richten, dan verwacht Juch dat men vooral de noordelijke wateren zal gaan bevissen. Dat levert voor deze regio een extra nadeel op. “Met 66 bedrijven, van groot tot klein, is de sector goed voor een jaaromzet van 125 miljoen euro. Behalve de visafslag en de werven zit daar ook de omzet van de bakker en slager bij die de vissers van hun levensmiddelen voorzien voor zij aan boord gaan. Stel dat de vissers uit Goeree, Ouddorp en Stellendam straks in de noordelijke Noordzee hun netten gaan uitgooien, dan komen ze natuurlijk niet meer lossen in Stellendam. Dat gaan ze misschien we in Denemarken doen. Als het al in Nederland is, wordt het Den Helder. Die fysieke aanloop op de lokale economie ga je dan ook missen. Natuurlijk stimuleren wij nu om lokaal te doen wat lokaal kan. Maar daar hoort honderd kilometer omvaren niet bij. Je kunt niet het onmogelijke vragen.”
Voor het zover is, moeten de Brexit-onderhandelingen nog wel hun beslag krijgen. Hans Juch verwoordt de onzekerheden. “Europa heeft de visserij bovenaan de agenda gezet. Maar kúnnen we afspraken maken met Engeland? In hoeverre zijn de beloftes die Johnson doet grondwettelijk geborgd of is wellicht sprake van ongeoorloofde staatssteun en daarmee concurrentievervalsing? Dat is voer voor de juristen. Tegelijk is de vraag of de soep echt zo heet wordt gegeten als die wordt opgediend: als Engeland haar wateren dichtgooit, doet Europa dat dan ook en wat betekent dat voor de internationale handel? Of vindt men elkaar toch halverwege?
Marcus Post is Tradelane Manager Overseas & Services en Distributie en Projectleider Brexit bij DLG. Alle hierboven geschetste en op zichzelf al onduidelijke toekomstscenario’s zijn in maart nog eens extra onzeker geworden door het uitbreken van de coronacrisis. Post: “We kunnen niet vooruitkijken, maar het is helemaal niet denkbeeldig dat dit leidt tot wéér een uitstel van de Brexit.” Op een gegeven moment zal Johnson zijn ‘momentum’ verliezen. “Stel dat de coronacrisis leidt tot een uitstel van nog eens twee jaar, dan zitten we in 2023. Dat is zeven jaar na het referendum. Kun je dat als land nog verkopen?” Hans Juch hoopt dat de crisis niet hoeft te leiden tot ‘een of andere supermaatregel’ uit Brussel die ook na de crisis niet wordt teruggedraaid. “Meer praktisch en op de kortere termijn gericht, zie ik de export van tong en schol naar Italië en Spanje teruglopen. Is dat tijdelijk?”
