Vragen en antwoorden: Stikstofproblematiek op Goeree-Overflakkee
1. Wat zijn de grootste bronnen van stikstof?
Volgens het rapport met de titel 'Niet alles kan' dat woensdag werd gepresenteerd door de commissie Remkes is 46 procent afkomstig van de agrarische sector. Daarnaast komt een belangrijk deel, 32,3 procent, van de stikstof in Nederland uit het buitenland. Stikstof is gasvormig, daardoor kan het makkelijk de grens 'overwaaien'. Wegverkeer en huishoudens zijn beide verantwoordelijk voor 6,1 procent van de uitstoot.
2. Waarom vormt stikstof een gevaar voor de Nederlandse natuur?
Stikstof verrijkt de bodem met voedingsstoffen. Er zijn veel zeldzame plantensoorten die alleen kunnen groeien op arme grond met weinig voedingsstoffen. Die gaan dood in een gebied met veel stikstof. De wilde orchidee bijvoorbeeld, die verdwijnt als de grond te rijk is. Daarvoor in de plaats komt dan een plant die wel gedijd op rijke grond, bijvoorbeeld een brandnetel. De teruggang van het aantal plantensoorten zorgt vervolgens voor een teruggang van het aantal diersoorten.
3. Waardoor is het onderwerp op dit moment actueel?
Het is al langer bekend dat Nederland teveel stikstof uitstoot, dat is niet alleen schadelijk voor de natuur, maar ook tegen de regels van de Europese Unie. Hiervoor was een juridische oplossing bedacht: het PAS (Programma Aanpak Stikstof). Hiermee konden bouwprojecten doorgang vinden doordat er vanuit werd gegaan dat de extra stikstof van het project in de toekomst zou worden gecompenseerd. Bijvoorbeeld door de aanleg van nieuwe natuur, of technische maatregelen in de uitstoot te beperken. De hoogste rechter van ons land heeft deze manier van 'creatief boekhouden' verboden. Zonder PAS komen 18.000 projecten in de knel. Op het eiland gaat het volgens de gemeente op dit moment om vier projecten, zoals een nieuwbouwwijk in Stellendam en de bouw van een Ecoboardfabriek in Oude-Tonge.
4. Op welke manier kan worden voorkomen dat Nederland op slot gaat?
Er is de overheid veel aan gelegen om snel een oplossing te vinden voor het stikstofprobleem. Globaal zijn er twee oplossingen. De eerste is een nieuw juridisch geitenpaadje, zoals eerder het PAS. Maar het is onwaarschijnlijk dat daardoor alle 18.000 projecten alsnog uitgevoerd kunnen worden. De tweede oplossing is de uitstoot van stikstof drastisch verminderen, waardoor er 'ruimte ontstaat' voor projecten waarbij stikstof vrijkomt.
5. Hoe kan de stikstofuitstoot worden verminderd?
De Commissie doet alleen aanbevelingen voor de korte termijn. De belangrijkste zijn het verkleinen van de veestapel door het saneren van bedrijven in de veehouderijsector. En het verlagen van de maximumsnelheid op wegen waar nu 130 en 100 kilometer mag worden gereden. Bij het saneren van bedrijven ontvangen boeren een financiële vergoeding van de overheid als ze hun bedrijf beëindigen. Daardoor wordt de veestapel kleiner. Volgens onderzoek van de NOS is stoppen voor 4 op de 10 boeren bespreekbaar.
6. Speelt dit ook op het eiland?
Jazeker, Goeree-Overflakkee wordt omringd door Natura-2000 gebieden. Het Haringvliet, Volkerak, Grevelingen en de Voordelta zijn allemaal beschermde natuur. Dat geldt ook voor de Duinen van Goeree en de Kwade Hoek. Daardoor is beschermde natuur nooit ver weg voor (bouw)projecten op Goeree-Overflakkee. Als er geen oplossing komt voor het stikstofprobleem wordt het vanwege de natuurgebieden rondom het eiland waarschijnlijk niet alleen ingewikkelder, maar ook duurder om in de toekomst bouwprojecten te ontwikkelen.
7. Wat vinden boeren van de discussie?
Volgens Vakblad Boerderij hebben boeren het gevoel dat hun inspanningen nooit genoeg zijn. Het gevoel is dat de landbouw overal de schuld van krijgt, of het nu gaat om klimaatverandering, waterkwaliteit of stikstof. De boeren organiseren daarom aanstaande dinsdag 1 oktober een grote demonstratie, ze rijden dan met honderden trekkers naar Den Haag om te protesteren.