Hier hebben de mensen nog tijd voor een praatje
"Het is maar betrekkelijk, die rivaliteit", zeg Goris van den Boogert, die al zijn hele leven in Sommelsdijk woont. "Als het nodig is, help je elkaar." Hij geeft het voorbeeld van de brandweer. Die van Sommelsdijk, waarvoor hij een kleine veertig jaar actief was, en Middelharnis assisteerden elkaar altijd zonder problemen als er behoefte was aan ondersteuning.
"Maar er was wel rivaliteit, altijd. Middelharnis, daar woonden vissers, die aan het eind van een week vissen met flink wat geld in hun zak naar huis kwamen. En hier, in Sommelsdijk, was het agrarisch en armer. Daardoor is die wrijving ontstaan."
Goris begon zijn leven aan de Enkele Ring, waar zijn vader een wagenmakerij had. Nu woont hij alweer vele jaren aan de andere kant van de kerk, aan het Marktveld. Samen met zijn vrouw Gerda, die als jong meisje enkele maanden na de Ramp in Sommelsdijk kwam wonen en lange tijd dacht dat het verblijf aldaar tijdelijk zou zijn. "Ik kwam vóór 1953 al op het eiland, bij mijn opa en oma. Het was een hele reis. Vanuit Zwijndrecht reisden we eerst naar Rotterdam-Zuid. Daar namen we de tram naar Hellevoetsluis en daar gingen we met de boot over. In Middelharnis Havenhoofd stapten we op het trammetje naar Sommelsdijk. En daar kwam opa ons halen."
Eitjes, boter
Sommelsdijk was klein, herinneren ze zich goed. "Het stopte bij de cichoreifabriek. Verderop stond niets meer, alleen nog het rijtje tramhuizen. Buiten het dorp toen. Ze staan er nog, aan de Rozenlaan." Gerda: "Ik ging overal boodschappen doen voor mijn oma. Bij de een eitjes, bij de volgende boter, op de Oostdijk in Middelharnis wol, bij de dames De Mooij schriften en kroontjespennen. Overal waren winkels, als kind liep je heel Sommelsdijk en Menheerse af."
Zelf hadden Goris en Gerda ook een winkel: een sigarenzaak annex postagentschap. Op het Marktveld, waar ze ook nu de zaak alweer vele jaren gesloten is nog altijd wonen. "Hier op het hoekje had je Hotel Spee. Daar waren regelmatig bruiloften en partijen en er sliepen vertegenwoordigers toen de boot nog voer. Men kwam van het hele eiland naar Hotel Spee. Van het gedreun van de muziek zaten we weleens te dansen op de bank. De buren gingen er op zaterdagavond voor weg."
Levendig was het. Maar dat is het nu nog steeds, vinden ze, ook nu het alweer vele jaren geleden is dat het hotel is gesloopt. Ze noemen de muziekschool en de fotoclub, die inmiddels zijn vertrokken, het streekmuseum, de kerk en de markt. Ja, de markt, die mag onder geen beding weg uit Sommelsdijk, vinden Goris en Gerda. Er is al genoeg verdwenen uit het tweelingdorp. Zoals de meeste middenstand. Gelukkig is de bakker er nog. En de boekwinkel. En de AH aan de Dorpsweg. En de snackbar. En zelfs een fietsenmaker.
Dorps
"Er is hier een gezellige sfeer", vindt zij, "nooit heb ik het anders ervaren." Hij: "Vroeger zaten er 's avonds wel veel mensen op hun bankje voor het huis. Dat was gezellig en dorps." Zij: "We hadden toen ook de gezelligheid van de winkel. Ik stond er al in toen ik nog heel jong was. Zo leer je wel veel mensen kennen. Ach, ik ben grootgebracht in die winkel annex postagentschap. Ze kwamen met hun spaarbankboekje en voor hun AOW. En ze kwamen ook om te bellen, bij ons in de gang. Want lang niet iedereen had toen een telefoonaansluiting."
Gerda, die later nog directeur van de VVV in Middelharnis zou worden, geeft een rapportcijfer 8 voor het wonen en leven in Sommelsdijk. Goris een 10. "Beter kan niet", zegt hij. "Ik heb het hier buitengewoon naar mijn zin." Valt er dan niets te verbeteren? Ja, al die plastic vuilnisbakken in dat mooie historische centrum. Geen gezicht. Maar verder…
Op minder dan een steenworp afstand van het Marktveld is het Kleinhandelsgebouw. Daar werkt onder anderen Meijk van Nimwegen aan websites en webapplicaties. Zijn bedrijf heet Wurld, misschien een Flakkeese verbastering voor het Engelse woord dat onze planeet aanduidt. Van Nimwegen is een geboren en getogen Sommelsdijker.
Fikkie stoken
Hij weet nog dat een kleine vier decennia geleden het nu bebouwde Sommelsdijk-Zuid een fantastische, spannende speelplek was. "Het gebeurde dat je helemaal vies of stinkend van het fikkie stoken thuis kwam. Bij de Groene Zoom probeerden we met een bootje naar een vriendje te varen. Niet dan je er ooit kwam… En in het flatgebouw aan de Groene Zoom woonde een mannetje op de hoek, waar je altijd kon aanbellen voor dropjes. Hij deed altijd open en we kregen altijd boerderijdrop."
In Sommelsdijk was het goed en veilig opgroeien, is de conclusie van Meijk van Nimwegen. Hoewel, veilig… Toen hij met zijn vrienden een achtervolging op de Groene Zoom in scène had gezet – om er een film van te maken – en daar een pistool aan te pas kwam, was dat voor de politie wel aanleiding om eens bij de familie Van Nimwegen aan te kloppen. Het liep af met een sisser.
In Rotterdam, waar Meijk studeerde aan het Grafisch Lyceum, woonde hij een paar jaar op kamers. Maar 'de stad' voelde nooit helemaal goed. "Ik had mijn vrienden allemaal hier. De voetbal, werk bij het tankstation van Knöps." Hij kwam algauw terug naar Sommelsdijk, "omdat ik hier graag ben". Samen met zijn vrouw en twee dochters woont hij in de Polderstraat.
Steeds aangenamer
In het dorp kunnen de kinderen goed en geborgen opgroeien. Bovendien is het ondernemersklimaat in orde, vindt Meijk, en er gebeurt het een en ander. "Wat ik wel mis is een bioscoop. Daarvoor ga ik altijd naar Breda. Maar verder wordt het steeds interessanter. Een koffiebarretje op de dijk, Solaes, een tapasrestaurantje, het Streekmuseum dat zich aan het ontwikkelen is. Het wordt steeds aangenamer op Flakkee. Je kunt ook met een boot naar een vogeleiland in het Haringvliet, of naar Tiengemeten. Jammer dat er ook initiatieven zijn, zoals een escape room of een speciale winkel, die na een halfjaar weer moeten sluiten. Waarschijnlijk is er dan toch te weinig publiek. Tegelijkertijd zie je veel meer vertier en toerisme. Vergelijk je dat met een jaar of vijftien geleden, dan zit het eiland in een identiteitscrisis: het idee van rust en ruimte is wel aan het kantelen. Ik vind dat een goede ontwikkeling, want stilstand is achteruitgang."
Hij geeft zijn dorp een rapportcijfer 8,9. "Tja, een 10 is ook zo wat… Ik woon en werk hier met heel veel plezier."
Vrijstaand huis
Vijf jaar geleden kwam Caspar Lindeman vanuit Rotterdam in Sommelsdijk wonen. Samen met Marloes Jacobs, die Flakkeese wortels heeft. "We raakten steeds meer uitgekeken op de stad en gingen steeds minder naar het theater en uit eten. We woonden daar in een rijtjeshuis en wilden graag naar een vrijstaand huis verhuizen. In Rotterdam is dat niet te betalen. Ook dat was een prikkel om eens om ons heen te gaan kijken."
Omdat hij vanuit huis kan werken en zij als huisarts op Goeree-Overflakkee aan de slag kon, was er reden genoeg om een woonplek op het eiland te zoeken. Ze vonden een vrijstaand huis aan de rand van Sommelsdijk.
"Ik wilde wel inburgeren", zegt Caspar. Dat deed hij via zijn culturele interesse. Hij kwam in het bestuur van het Muziekgebouw en Stichting Kunst- en Cultuureducatie Goeree-Overflakkee (KCE), en ging muziekles volgen "om mensen tegen te komen en aansluiting te vinden", om op het soms stugge eiland gelijkgestemden te vinden. Dat lukte, ook aan de koffietafel op woensdag in de remonstrantse kerk, waar hij nu geschilderde portretten exposeert. "Je komt elkaar hier makkelijk tegen. Het is een kleine gemeenschap."
Frisse lucht
"Sommelsdijk voelde in het begin als een bevrijding. De frisse lucht, de rust, de stilte. Een groot voordeel is dat je hier zo de polder in loopt. In Rotterdam moet je eerst in de auto stappen als je ergens wilt gaan wandelen. Toch was het ook wennen. Het winkelaanbod is hier beperkt. Gelukkig is er internet. We waren gewend dat de winkels ook op zondag open zijn. Dat was wel even aanpassen, maar echt nodig vind ik het niet. Ik houd me aan de zondagsrust: even geen herrie, dat is wel zo prettig. Ook wennen was dat je hier beleefd bent in het verkeer en je hand opsteekt. Kinderen die kriskras over de straat fietsen, die zouden in Rotterdam allang een keer geschept zijn. Er is hier minder stress, mensen hebben tijd voor een praatje."
"De mensen werken hard en zijn sober. Ze houden zich netjes aan de regels en verkopen geen praatjes. Dat is een stabiele factor. Er is hier veel gemeenschapszin. Ik voel me hier veel meer bij de gemeenschap horen dan in Rotterdam. Daar kende ik drie of vier mensen in de straat, en dat was het. Sommelsdijk voelt als thuis, maar je moet wel zelf actief zijn. Het gevoel ergens bij te horen, dat maakt een mens gelukkig."
Caspar Lindeman geeft zijn dorp een 7,5 als rapportcijfer. "Goed leefbaar, gemoedelijk en toch ook wel gezellig, als je de mensen weet te vinden. Ja, hier voel ik me thuis."
