Kaarten en prenten van Streekarchief online
Lokker, die vrijwel elke dinsdag tussen de kaarten en prenten van het Streekarchief te vinden is, stond dertig jaar als leraar Engels voor de klas. Toen een collega, een leraar Aardrijkskunde, hem thuis zijn verzameling topografische kaarten liet zien, viel zijn mond open. Hij dacht: dat wil ik ook. Zijn eerste kaart was een weergave van Zeeland mét Flakkee.
Hij ging ook in de gemeentelijke archieven naar kaarten kijken. Dat waren toen nog vier archieven. Vooral de gemeente Middelharnis had in de loop der tijden een rijke collectie opgebouwd. Dat gold ook voor het waterschap Goeree-Overflakkee, dat later opging in Hollandse Delta.
"In 2004 ging ik met pensioen. Ik las in het Eilanden-Nieuws dat er een streekarchief zou komen, ging bij archivaris Jan Both op bezoek en werd vrijwilliger. Ik ben gelijk met de kaarten begonnen. In de toen nog kleine kluis lagen alle kaarten van het waterschap, dat langzaam maar zeker was ontstaan uit talloze kleine waterschapjes. Na 2013 kwamen ook van lieverlee de kaarten van de voormalige vier gemeenten naar het Streekarchief."
Gedetailleerd
Het beschrijven en catalogiseren is inmiddels afgerond. Jan Lokker legde de gegevens van de kaarten en prenten minutieus en gedetailleerd vast. Zoals: de titel, de maker, het formaat, wat is afgebeeld, de schaal en het jaartal. Daarnaast: of het gaat om een gekleurde kaart of niet, of er op geschreven is en of er sprake is van beschadigingen, zoals scheurtjes of vlekken. Alles bij elkaar is de vrijwilliger van het Streekarchief er een jaar of twaalf mee bezig geweest. Wekelijks een dagdeel.
Aan het 'naakte bestaan' van de kaarten en prenten is tegelijkertijd een eind gekomen. Alles zit nu in zuurvrije plastic hoezen, waardoor ze veel beter beschermd zijn. "Hoeveel het er zijn? Ik heb ze nooit precies geteld, maar het moet een getal met vier cijfers zijn. Zo ongeveer twaalfhonderd kaarten, vijftig atlassen en vijfhonderd prenten."
Na het catalogiseren – per eeuw of per onderwerp – kwam het digitaliseren. "Het doel is namelijk om de collectie ook toegankelijk te maken voor iedereen met een computer." Jan Lokker sloeg aan het scannen en zorgt er via een koppeling aan het collectiebeheersysteem voor dat de scans in de beeldbank van het Streekarchief terechtkomen. Die beeldbank staat sinds kort online, inclusief de catalogi. Via de knop 'archieven' zijn de collecties ook te raadplegen.
"Niet alles is gedigitaliseerd. Ik ben nog bezig", zegt Lokker. "Een deel is moeilijk te digitaliseren. Denk aan moeilijk te scannen perkamenten kaarten, die stijf en onbuigzaam zijn. Er zijn ook papieren kaarten en prenten die in een fragiele toestand verkeren. Daar kun je geen risico's mee nemen. Verder zijn er kaarten waar het algemene publiek weinig interesse voor heeft, zoals uittreksels uit kadasterkaarten. Die digitaliseren we niet."
Pareltjes
Er zitten pareltjes in de collectie van het Streekarchief, zoals handgetekende en ingekleurde manuscriptkaarten. Lokker toont een kaart van de Plaat Flakkee waar een kanaal door is gegraven om de haven van Middelharnis bereikbaar te houden. Een kaart van Goeree-Overflakkee uit 1793, gemaakt door Van Weel, noemt hij een zeldzame losse uitgave. En de kaarten uit het Caertboeck van Voorne (gepubliceerd in 1701) omschrijft hij als bijzonder fraai. "Een van de mooiste kaartboeken die ooit gemaakt zijn." De oudste kaarten in het archief stammen uit de zestiende eeuw.
De prentencollectie van het Streekarchief bestaat uit onder meer een grote serie portretten van BN'ers uit vroeger eeuwen, opticaprenten (in perspectief te bekijken in een opticadoos met een kaarsje erachter), centsprenten (prenten van 1 cent, vooral om kinderen te informeren, amuseren en soms indoctrineren) en veel topografische prenten van Goeree-Overflakkee.
Het Streekarchief wil de beeldbank verder laten groeien met bijvoorbeeld foto's en dia's. Vrijwilligers die, net als Jan Lokker, aan de slag willen met catalogiseren en digitaliseren zijn van harte welkom.
