Pim van den Ham: "Zoek overeenkomsten, werk samen en blijf niet op je eigen eilandje"
Pim van den Ham (1937) denkt van wel. Het 'verbinden van mensen' lijkt een rode draad in zijn leven te zijn. Vroeger werkte hij als bouwkundig consultant voor een bedrijf, dat door het ministerie van Economische Zaken of van Volkshuisvesting werd ingehuurd, waarbij hij als verbindende schakel fungeerde tussen architecten en aannemers. "Architecten vinden vaak dat aannemers niet kunnen bouwen, aannemers op hun beurt, dat architecten niet kunnen ontwerpen. Het zijn twee verschillende culturen, die van kunstenaars en handelaars, maar ze beïnvloeden enorm elkaars resultaten. Onenigheid kost bovendien geld." Pim vervolgt: "Als je waarneemt dat je niet verbonden bent, in wat voor omstandigheden ook, is het de kunst, dat je elkaar niet gaat zwartmaken en dwarszitten. Je blijft dan allebei ontevreden en je komt geen steek verder. Zet een stap terug en ga eens echt naar elkaar luisteren. Kijk elkaar goed in de ogen en zoek naar overeenkomsten. Kijk eens breder voor een oplossing." Hij erkent dat dat niet altijd gemakkelijk is. "Ik heb het vaak genoeg gezien, als er directeuren van grote bedrijven bij elkaar zaten om een oplossing te vinden. Iedereen doet gespannen zijn best, maar wanneer er dan eentje even vervalt in de oude visie en in dat licht een opmerking plaatst, dan gaat het fout. De ander hoort niet meer wat er gezegd wordt en denkt alleen nog maar aan de mogelijkheid om hem terug te pakken. Dus bedenk goed voor je iets zegt, hoe je dat doet en hoe een ander dat beleeft. Dat is echt van groot belang, als je er samen uit wilt komen."
Verscheurd
De toon in de media na de provinciale verkiezingen verontrust hem. "De samenleving vandaag de dag is verscheurd. Vechten en op de man spelen is een fenomeen in onze maatschappij. Het lijkt niet uit te maken of het nu gaat om een persoon of een politiek belang. Die scherpere toon is de nieuwe norm. Vroeger bezetten de reguliere partijen een breed, maar vrij stabiel, midden. Heel veel mensen vonden daar hun plek. Door de jaren heen kwamen er steeds extremere ideeën - op links en op rechts - waar sociale media een goede spreekbuis voor zijn - om mensen uit dat stabiele midden weg te trekken. De middenpartijen wilden met een weerwoord komen en zijn zich daarom ook steeds heftiger gaan uiten." Het valt hem bovendien op, dat het meer gaat om thema's dan om inhoud. "Europa, klimaat en immigratie komen steeds terug. Uitspraken hierover zijn vooral gebaseerd op sentimenten. Ik hoor echter zelden, dat er een gestoelde visie achter zit om tot een oplossing te komen."
Koffie
Pim van den Ham komt uit 's Hertogenbosch en woont sinds drie jaar met zijn vrouw Juul in Goedereede. "Aanvankelijk was het plan om een half jaar hier te zijn en een half jaar in 's Hertogenbosch, waar we een heerlijk appartement hadden. Goedereede bleek echter nog beter te bevallen dan verwacht. "Je maakt hier op straat snel een praatje. Het is heel ongedwongen. Het licht is hier heel mooi en de natuur is prachtig. We besloten het hele jaar door in Goedereede te gaan wonen." Door een van die ongedwongen praatjes kwam Pim in contact met Harald Jassoy van de Kunststichting in Goedereede. Jassoy had het druk met de organisatie van de Kunstdagen. Pim bood direct zijn hulp aan. "Ik heb veel belangstelling voor kunst en heb ervaring in communicatie. Wie weet kon ik wat betekenen." Al snel bleek dat door aftredende bestuursleden er meer nodig was dan een paar helpende handen. Er moest een nieuwe structuur worden opgezet en een visie voor de toekomst komen. Zo dronk Van den Ham met verschillende organisaties en instanties verkennende kopjes koffie om te zien of er mensen bij elkaar gebracht konden worden. "Ik geloof in het bundelen van krachten. Zoek overeenkomsten, werk samen en blijf niet op je eigen eilandje."
Proces
Het neveneffect van al deze oriënterende gesprekken was dat Pim in een sneltreinvaart inburgerde in Goedereede. Ook bij de nieuwbouw op de plek van het oude gemeentehuis, pal tegenover zijn eigen huis, bleek een verbindende rol voor hem weggelegd. Pim maakte zich zorgen. Het nieuwe complex zou enorm in contrast staan met de kleine huisjes op de Tramlijnweg en de Groenmarkt en Goedereede een andere aanblik geven. Door contact te zoeken met de Stichting Goedereede Stad, de Stichting Goereese Gemeenschap, de Kunststichting en de Stadsraad bleek, dat die mening aanzienlijk draagvlak had. "Ik ben toen ook met de verantwoordelijk ambtenaar over het proces an sich gaan praten. Je kunt een breed gedragen bezwaarschrift domweg afkeuren. Het gevolg is dan gefrustreerde bewoners, die geen vertrouwen meer hebben de overheid. Je kunt ook constructief aan een oplossing werken met bijvoorbeeld een arbitrage. De gemeente besloot daarop een onafhankelijke stedenbouwkundige in te schakelen. Nu ligt er een aangepast voorstel, dat voor een deel tegemoet komt aan de bezwaren, maar waar ook de gemeente zich in kan vinden."
Onverdraagzaamheid
De uitslag van de verkiezingen geeft aan, dat er heel veel mensen ontevreden zijn. Dat is goed te verklaren, denkt hij. "Na de oorlog had niemand het breed. Door de jaren heen werden de inkomens beter, de welvaart steeg, net als het verzorgingsniveau. We zijn nu op het punt dat al die verworvenheden niet meer betaalbaar zijn. De kosten worden doorberekend aan de burgers en treft vooral de meest kwetsbare groepen. Veel hardwerkenden zien hun verworvenheden in de maatschappij verdampen. Ze worden ontevreden. Het individualisme heeft ook bijgedragen aan de onverdraagzaamheid. Vroeger waren de familiebanden sterker. Ook de ontkerkelijking heeft een rol gespeeld. Mensen van verschillende sociale klassen zijn niet meer automatische verenigd. Individuen voelen zich geen onderdeel meer van het collectief. Verbrokkeling van de samenleving wekt verruwing in de hand. De middenpartijen, die vroeger voor ze zorgden, doen dat niet meer, dus velen zien geen reden meer om ze te blijven steunen. Kiezers zijn boos en ontevreden en schuiven op."
Verbinding
Bij al deze bespiegelingen is het lastig de moed erin te houden. Pim houdt zich vast aan de historie. "Je ziet dat alles in golfbewegingen gaat. We zitten nu in een lijn naar beneden, maar er komt altijd weer een kantelpunt. Ik denk dat er best nog wat te redden is, maar vaak komt de mensheid pas in actie als het water aan de lippen staat." Toch ziet hij niet alles negatief in. "De technologische ontwikkelingen gaan heel hard. Ik word heel blij van zo'n jonge knul, die iets bedenkt om de plastic soep in de oceanen te lijf te gaan. Ik hoorde ook pas van een wetenschapper, die zich zorgen maakt over de rotzooi in de ruimte. Als we zo doorgaan kunnen ze over 30 jaar geen raket meer zonder schade de ruimte in schieten. Het is goed dat er nu mensen zijn die zich dat aantrekken. Alles in het universum is met elkaar verbonden. Je kunt geen onderdelen losweken zonder ze uit de natuurlijke samenhang te halen. Het is een permanente uitdaging aan de mensheid om die verbindingen te blijven maken. Ik kan de mensheid niet redden, die ambitie heb ik ook niet, maar ik zoek de verbinding waar ik kan. Als je namelijk de kans hebt om er anders in te staan, vind ik dat je dat moet doen."