Veertigdagentijd met Dietrich Bonhoeffer: 'Niet het einde – maar het begin van het leven!'
Bonhoeffer (1906-1945), Duits theoloog en verzetsstrijder, wist wat lijden was. Hij verzette zich openlijk tegen het naziregime en dit kostte hem uiteindelijk het leven. Als persoonlijke gevangene van Adolf Hitler werd hij na een periode van gevangenschap in concentratiekamp Flossenburg tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog ter dood gebracht.
Hoe bijzonder is het om in dit opzicht te lezen wat Bonhoeffer schrijft over medeleven en barmhartigheid. 'We moeten nooit vergeten dat het bij de meeste mensen zo is dat hun wijsheid is af te meten aan hetgeen ze hebben meegemaakt. Dat verklaart ten eerste waarom zo weinig mensen in staat zijn om de juiste voorzorgsmaatregelen te treffen – ze denken altijd dat ze het gevaar wel op de een of andere manier kunnen omzeilen. En dat verklaart ten tweede waarom ze geen oog hebben voor het leed van anderen. Ze stoppen hun eigen angsten weg, terwijl medelijden meestal juist pas groeit op de momenten dat iemand zelf weet hoeveel angst naderend onheil kan oproepen. Er zijn veel redenen te bedenken om deze houding te rechtvaardigen. Maar vanuit een christelijk perspectief kan geen enkele reden verhullen dat het deze mensen aan het belangrijkste ontbreekt – een warm en ruimhartig medelijden.' (Dag 30, dinsdag vijfde week).
'Niet het einde'
Voor elke dag van de veertigdagentijd bevat deze bundel een korte overdenking.
De onderwerpen zijn divers, maar hebben allen een link met de voorbereiding op het Paasfeest. Thema's als verstilling, verlangen, verantwoordelijkheid, plaatsvervanging, vergeven en barmhartigheid komen aan de orde, om uiteindelijk te eindigen bij dag 40: de Opstanding: 'Pasen?' (…) 'We maken ons drukker over de vraag hoe we in het reine kunnen komen met het sterven dan over de vraag hoe we de dood kunnen overwinnen. Socrates overwon het sterven. Christus overwon de dood. In het reine komen met het sterven betekent nog niet dat we in het reine komen met de dood. De overwinning van het sterven ligt binnen het bereik van onze menselijke mogelijkheden, de overwinning van de dood heet opstanding. Niet vanuit de 'ars moriendi' (de stervenskunst), maar vanuit de opstanding van Christus kan er een nieuwe, reinigende wind door onze wereld waaien. Zelfs als er maar een paar mensen zijn die dit geloven en zich hierdoor zouden laten leiden bij alles wat ze hier op aarde doen, zou er veel veranderen.' (Dag 40, Stille Zaterdag).
Elk meditatief moment wordt vergezeld door een prachtige foto. Met sobere ingetogen kleuren aan het begin tot een sprankelende opname bij de dag 40.
Bonhoeffers' bekendste gedicht 'Door goede machten' is een kernachtige boodschap van de hoop die hem staande hield. Vlak voor zijn terechtstelling verwoordde hij deze hoop als volgt: 'Dit is het einde – maar voor mij is het juist het begin van het leven.'