Razzia's en inundatie
Razzia van 1941
Sommelsdijk - Als mei 1940 de Duitsers ons land binnenvallen, heeft dat nog niet direct gevolgen voor het eiland Goeree-Overflakkee. Langzamerhand worden hier ook de gevolgen zichtbaar en wordt de ijzeren hand van de bezetter voelbaar.
L.C. Kieviet, Stellendam
De jonge mannen van 18 tot 40 jaar waren een gericht doelwit aan het worden voor de Duitsers om te werk gesteld te worden voor de oorlogsindustrie. En dat gebeurde ook daadwerkelijk op de zondagmorgen van 9 maart 1941. Door David Hoogzand wordt in zijn boek 'Blijvend Gedenken' beschreven hoe met een Duitse 'gründlichkeit' de jongemannen werden opgepakt en afgevoerd.
Waar naar toe werd er niet bij verteld en de angst was voelbaar. Zo zijn ook de jongemannen Krijn Kieviet met de zwagers, de twee broers Adrianus en Cornelis van der Laan, het slachtoffer geworden en moesten mee op transport. De achterblijvende vrouwen met kleine kinderen waren wanhopig, maar konden niets anders doen dan hopen en bidden dat alles goed mocht verlopen.
Na een lange reis werden ze in Schoorl ondergebracht. Waarom ze werden gearresteerd is nooit helemaal duidelijk geworden. Na een verblijf van één maand werden ze op 1 april 1941 vrijgelaten en mochten ze naar huis.
Maar de schrik zat er goed in.
Dit voorval gebeurde in het begin van de oorlog, maar had ook later bij de grote razzia van 20 en 21 december 1944 grote angst bij de bevolking van Sommelsdijk. Ook bij de gezinnen van de drie bovengenoemde personen.
Ongetwijfeld heeft deze gebeurtenis invloed gehad bij deze razzia. Wat was er vooraf gebeurd.
De inundatie van 1944
In februari van het jaar 1944 werd door de Duitsers besloten om het eiland Goeree-Overflakkee te inunderen. Zo moest ook de polder 'Het Oudeland' van Sommelsdijk onder water worden gezet. De bewoners van dit gebied moesten evacueren.
Er werd een aarden dijk rondom het droge gebied door de eigen inwoners aangelegd, zodat Sommelsdijk en Middelharnis droog bleven.
Deze dijk, de ka, kruiste de Dorpsweg van Sommelsdijk net achter de woning met tuin Dorpsweg 224, van de heer Gijsbert van der Laan. Dit was het ouderlijk huis van de broers Van der Laan en van de vrouw van Krijn Kieviet.
Door Gijsbert van der Laan werd in het natte gebied, op ongeveer 200 m. vanaf de zijn woning een 'zwarte' schuur gehuurd van de heer M. Joppe van de Oostdijk te Sommelsdijk. Hierin hield Gijsbert van der Laan wat klein vee en opslag voor voer en klein materiaal/gereedschap.
Deze schuur kwam dus geheel in het water te liggen. Op 8 juli 1944 was Gijsbert van der Laan 40 jaar getrouwd en dat werd gevierd met het maken van foto's op en onderaan deze dijk.
Hiervan zijn de foto's nog aanwezig en hierdoor is het niet moeilijk om de juiste plaats te bepalen waar de ka gelegen heeft.
De woning Dorpsweg 224 heeft nu als nummer 60 en wordt momenteel bewoond door de familie Wout Vroegindeweij.
De razzia van 1944
Aan het eind van het jaar 1944, op 20 en 21 december, vond de grote razzia plaats op het eiland. Alle mannen geboren tussen 1904 en 1925 moesten zich melden.
Dit gaf grote schrik onder de bevolking en dus ook bij de hieronder genoemde families.
Maar de schrik van 9 maart 1941, de wegvoering naar Schoorl, zat er bij de familie nog diep in. Voor beraad waren de beide mannen en hun vrouwen bij elkaar in de woning van hun vader/schoonvader Gijsbert van der Laan. In de woning waar de ka direct achter lag.
De vrouwen van Krijn Kieviet en Adrianus van der Laan klampten zich aan hun mannen vast en wilden ze met geen mogelijkheid laten gaan, alhoewel de mannen in eerste instantie wel geneigd waren zich te melden.
De emoties liepen erg hoog op en bereikten een hoogtepunt toen toch werd besloten om zich niet te melden bij de Duitsers en te gaan onderduiken.
Deze twee zijn toen ondergedoken in de genoemde "zwarte" schuur.
Het was een betrekkelijk veilige plaats, want de schuur lag in het inundatiegebied, alhoewel in andere gebieden er door de Duitsers toch invallen werden gedaan en personen werden gevonden.
Maar de beide mannen moesten ook van eten en drinken worden voorzien.
Daartoe ging Gijsbert van der Laan 's nachts met eten e.d. over de Dorpsweg door het water lopend naar deze schuur. Er stond ongeveer 50 cm water, maar aan beide zijden was wel een diepere sloot waar hij niet in moest lopen. En hij moest ook nog de juiste toegang naar de schuur vinden.
Al met al een heel gewaagde operatie, waar de Duitsers nooit iets van te weten zijn gekomen.
Na enkele weken, toen de razzia geluwd was en er voldoende mannen waren opgepakt, zijn de twee uit de schuur gekomen en hebben zich alsnog gemeld.
Maar ze behoefden niet meer weg en kregen geen straf. De Duitsers hadden genoeg mensen bij die razzia opgepakt.
Een significant punt is wel dat Krijn Kieviet in 1946 is gaan werken bij de drukkerij van de gebr. Boomsma in Middelharnis en heeft meegewerkt aan het illegale fotoboekwerk 'Verdrinkend land'.
