'Neem en lees: Eere-zuil opgeregt voor Dordtse synode'
Op verschillende wijzen wordt er stilgestaan bij het feit dat in 1618-1619 de Nationale Synode van Dordrecht plaatsvond. Tweehonderd jaar geleden was er ook een herdenking, maar slechts door één orthodox predikant: Nicolaas Schotsman (1754-1822).
Hij had de moed om zijn gemeente op het belang van de synode te wijzen. Hij heeft e.e.a. grondig onderzocht en in de Leidse Marekerk twee preken gehouden, waarin hij het handhaven van de orthodoxe leer en belijdenis bepleitte.
Die twee preken zijn uitgegeven onder de titel 'Eere-zuil, ter nagedachtenis van de voor tweehonderd jaren te Dordrecht gehoudene Nationale Synode, opgeregt'.
In ons land ontketende dat een stroom van kritiek, maar een bekende Nederlander, mr. Willem Bilderdijk (1756-1831) nam het voor Schotsman op. Bij de tweede druk schreef hij een inleiding. Wat nu voor u ligt is een hertaalde uitgave, bezorgd door dr. C.R. van den Berg, met de inleiding van Bilderdijk.
In het 'Woord vooraf' vinden we een uiteenzetting van de hertaler. Hij legt in het kort uit wat de inhoud van de beide preken van Schotman ons laten zien: de eerste preek draagt duidelijk het karakter van een historische weergave van de aanleiding voor en de gang van zaken tijdens de synode. Dat doet Schotsman zeer gedocumenteerd. Hij wijst duidelijk de opstelling van de Remonstranten af en geeft de betekenis van de genomen besluiten weer.
In de tweede preek schildert Schotsman lijnen naar de toekomst. Hoe zal het christendom zich ontwikkelen? Interessant is zijn visie op de bekering van de Joden en de terugkeer van de Joden naar hun erfland. Hij verwacht ook de ineenstorting van de islam, die aan de tweede komst van Christus vooraf zou gaan. Een bijzonder uitspraak van hem was: 'Ja, de Turken (lange tijd was 'Turk' een synoniem voor islamiet) zouden Europa gaan bezetten, maar dat hield op als de Heere Jezus Christus zou verschijnen. Wat verwachtte Schotsman in de toekomende tijden? Een vorm van verovering en overheersing van de islam. Maar… uiteindelijk zou Christus triomferen. Een iets jongere tijdgenoot van Schotsman, de dichter Da Costa, sprak in zijn gedicht 'Hagar' uit dat eenmaal de drie wereldgodsdiensten zich zouden verenigen in Abrahams tent.
Al lezend merken we dat Schotsman de feiten helder en correct weergeeft. De inleiding van Bilderdijk is behoorlijk feller van toon. Hij probeert de kritiek die op Schotsman losbarstte, te weerleggen. Het is duidelijk dat velen zich aan Bilderdijk hebben geërgerd. Zijn inleiding is in dit boek terug te vinden, maar moest om verschillende redenen herschreven worden, zonder dat aan de bedoeling geweld is aangedaan. Dr. Van den Berg heeft geprobeerd te schilderen wie deze dominee Nicolaas Schotsman was. In veel kerkhistorisch werk wordt zijn Eere-zuil genoemd. Wie meer wil weten, moet dit boek beslist aanschaffen. Trouwens, de lezers van het blad Protestants Nederland hebben dit boek als eindejaarsgeschenk ontvangen.
Dr. C.R. van den Berg promoveerde in 2003 op Ds. Johannes Barueth (1709-1782): Een strijdbaar verdediger van de gereformeerde kerk en staat. De auteur heeft meerdere boeken en artikelen geschreven op (kerk)historisch gebied.
Nicolaas Schotsman en zijn Eere-zuil, de Dordtse synode (1618-1619) herdacht, dr. C.R. van den Berg is een uitgave van Den Hertog i.s.m. Protestants Nederland. Voor wie het nog niet in zijn bezit heeft, kost het € 12,50. Een uitgave van Den Hertog i.s.m. Protestants Nederland onder ISBN nr. 9. 789.033.129.322