Van gas naar waterstof – maar alléén als Stad het wil
Draagvlak staat voorop in onderzoek naar dorpsbrede energietransitie
Stapje voor stapje bereidt Nederland zich voor op een aardgasvrije toekomst. Goeree-Overflakkee wil graag vooruitlopen op de landelijke planning en onderzoekt om te beginnen de mogelijkheden om één kern volledig van het aardgas los te koppelen. Dat dat Stad aan 't Haringvliet zou moeten worden, lijkt Piet Diepenhorst niet meer dan logisch.
"We zijn ons gaan organiseren toen hier in 2007 de leefbaarheid serieus in het geding kwam," blikt Piet terug op de start van de Dorpsraad. Anno 2019 is het aantal inwoners daadwerkelijk onder de toen gevreesde 1.300 gedaald. De nieuwbouw die volgens de Dorpsraad hard nodig was, werd eerst uitgesteld vanwege de crisis. Toen de economie weer was aangetrokken, werd de gemeente het niet eens met de ontwikkelaar die op het project zat. Uiteindelijk werd met een nieuwe ontwikkelaar een begin gemaakt met de nieuwe wijk Havenstadt. De Dorpsraad had toen al lijsten met mensen die serieuze belangstelling hadden. Voor de duidelijkheid: de nieuwe wijk, die wel voorop loopt met de voor alle wijkbewoners beschikbare elektrische 'deelauto', wordt nog niet aardgasvrij. "Dat is wel jammer, maar dat bleek praktisch nog niet haalbaar."
Bewustwording
Sinds 2017 is het 'Stadsoverleg' bezig om bewustwording bij de bewoners te creëren over de energietransitie. Een brede werkgroep van de dorpsraad, gemeente, Stedin, woningbouw, energiecoöperatie Deltawind en bedrijfsleven ging aan de slag en diende in 2018 een verzoek om subsidie in met het plan 'Stad Aardgasvrij'. Dat dit subsidieverzoek werd afgewezen, was een harde klap. Gesprekken met de gemeente gaven de bewoners moed verder te gaan en het enthousiasme te behouden. Met 'tafels' van actieve bewoners naast de brede werkgroep wordt verder aan het plan gewerkt.
"We zijn nog niet zover dat we zeggen: waterstof, dat wordt het. Begonnen wordt met een proef op kleine schaal. Nadat die eerste subsidie niet is doorgegaan, wordt inmiddels al bekeken of we kans maken op een volgende subsidieregeling." Om de kans daarop zo groot mogelijk te maken, is voor 12 juli al een gesprek georganiseerd van een Stadse delegatie bij het ministerie van EZK. De delegatie gaat daar niet plompverloren 'op de koffie', dit bezoek wordt ambtelijk serieus voorbereid.
Wat in Stad het alternatief wordt voor aardgas zal de komende tijd in overleg met de bewoners bepaald worden. Er zijn in theorie drie mogelijkheden: een warmtenet met een andere warmtebron, overstappen naar all electric en een vorm van duurzaam gas, bij voorkeur door de bestaande leidingen.
Goed alternatief
Vóór alles wil de gemeente voorkomen dat de bewoners van Stad het gevoel krijgen dat hen iets wordt opgelegd. Draagvlak creëren staat ook hoog in het vaandel van de Dorpsraad. Mede om die reden is onlangs een onafhankelijk projectleider aangesteld die met de inwoners gaat begeleiden in hun keuze voor de nieuwe duurzame energievorm. Jonathan Reitsma kwam als beste uit negen kandidaten en praat sinds dit voorjaar met de inwoners met vier ontwikkeltafels: Techniek, Financiering, Communicatie en Proefprojecten.
"Ik persoonlijk denk dat waterstof een goed alternatief is", zegt Reitsma. "Maar het gaat erom wat de bewoners vinden. Er moet draagvlak komen." Zoals vrijwel elke dorp in Nederland heeft ook Stad wijken en buurten van verschillende ouderdom. Dat betekent dat de oplossing die in de ene straat ideaal is, in een andere straat tot praktische (en daarmee financiële) problemen leidt. In de periode voorafgaand aan de komst van Reitsma had de Dorpsraad zich samen met de gemeente al over dit vraagstuk gebogen. "Zeker bij de bestaande en vaak al wat oudere woningen was de vraag hoe we die van het gas konden halen of in ieder geval duurzaam konden maken", blikt Piet Diepenhorst terug. "Waterstof bleef over als een van de opties die ook in oudere en minder goed geïsoleerde woningen is toe te passen."
Verkiezing
Reitsma stapt 'open' in de door hem geleide bijeenkomsten, die uiteindelijk moeten leiden tot een heuse verkiezing. "Als de bewoners zeggen: ja, waterstof is een goed alternatief dan willen we dat daar stappen in worden gemaakt. Als het geen goed alternatief is, moet de vervolgvraag zijn: wat dan? De uitkomst van het stemproces kan ik loslaten. Waar het mij wel om gaat, is de vraag hoeveel mensen komen stemmen. Leg me niet vast op exacte percentages, maar stel dat maar dertig procent van de inwoners een stem uitbrengt, dan vind ik dat ik er niet in ben geslaagd de urgentie van het vraagstuk over te brengen."
Voor die eindconclusie is het nog lang geen tijd. De komende maanden vinden regelmatig gesprekken plaats met de ontwikkeltafels. Voorlopig is Reitsma nog niet klaar. Piet Diepenhorst gaat er zonder meer van uit dat hij doorgaat na de voorlopig vastgestelde einddatum van de overeenkomst in september. Omdat Reitma vooralsnog 'maar' voor een halfjaar is ingehuurd, heeft hij zijn 'horizon' bewust op dat punt gericht. "Stel dat ik klaar ben, dan hoop ik dat er bij iedere bewoner een klein rapportje in de kast ligt waarin staat hoe de desbetreffende woning er voor staat. Als je naar aardgasvrij wilt toewerken, zou je zelf dit en dat kunnen doen. Huurders en kopers zijn voor mij gelijk."
Tekst en fotografie: Edwin Wendt
