WO2GO-project Verdrinkend Land houdt herinnering aan inundatie levend
DIRKSLAND – Inundatie, wat is dat eigenlijk? Wie het antwoord op deze vraag niet weet en benieuwd is, zal veel te weten komen en het nodige beleven. Het WO2GO-project Verdrinkend Land zoomt op verschillende manieren in op de inundatie van 1944-1945. Woensdag 23 januari, 75 jaar nadat de Duitse bezetter Goeree-Overflakkee onder water zette, was de lancering van het project in en bij de Victoriahal in Dirksland.
Door Kees van Rixoort
De presentatie van het eindresultaat kwam na een periode van 2,5 jaar, waarin veel werk is verzet onder leiding van een projectteam bestaande uit Dennis Notenboom (WO2GO), Alex van Kampen (DINK) en kunstenaar Jaap Reedijk. "We hebben alle zeilen bij moeten zetten", aldus Notenboom. "Soms stond het water letterlijk en figuurlijk aan onze lippen, maar we hebben het gered."
Verdrinkend Water gaat ook over water. "Het eiland heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog een jaar onder water gestaan. Dat is niet zo bekend. Daarom wilden we de inundatie in beeld brengen en beleefbaar maken. De naam van het project is afkomstig van het boek 'Verdrinkend Land' van de gebroeders Boomsma, dat 125 foto's uit de oorlogstijd bevat."
Diepe sporen
Die foto's en andere opnamen van de Boomsma's, ontdekt door Jaap Reedijk, vormen de basis van het WO2GO-project. Samen met de foto's die de vader van Dirkslander Piet de Man maakte in het onder water gezette poldergebied. "De inundatie trok diepe sporen", aldus De Man, die aan het eind van de oorlog een jongen van een jaar of 9 was. "Veel mensen moesten evacueren en het bouwland van de boeren stond onder water."
De foto van Pietje de Man met de fiets van zijn vader – genomen aan de Philipshoofjesweg, waar het water stuitte op een door de eilanders gemaakte nooddijk – is gebruikt voor het logo van project Verdrinkend Land. "Een hele eer", vindt De Man, "vooral omdat de foto is gemaakt door mijn vader, waarschijnlijk in maart 1944. Hij was toen al ernstig ziek en overleed in februari 1945."
Vader De Man had een winkel op de Straatdijk, was fotograaf en was weger op de weegbrug. Als weger had hij toestemming van de Duitsers om het geïnundeerde gebied binnen te gaan en bij de boeren de verschuldigde kosten voor de weegbrug te innen. Dat stelde hem in staat om het ondergelopen land te fotograferen. Piet de Man: "Ik ben trots dat we dankzij deze foto's de herinnering aan een deel van de geschiedenis van de onaangename oorlogstijd in stand kunnen houden."
Verdrinkend Land bestaat uit verschillende onderdelen, onder de paraplu van een website. Er is een animatiefilm, die volgens Dennis Notenboom 'Gouden Kalf-materiaal' is, waarin het verhaal van Piet de Man een prominente rol speelt. Zelf komt hij aan het eind in beeld op de plek waar zijn vader hem 75 jaar geleden fotografeerde. De jonge De Man, Pietje, wordt in de film meesterlijk vertolkt door David Boekee.
Nooddijkje
Naast de animatie is er een informatiepunt in het weeghuisje te Stad aan 't Haringvliet en zijn er in elk dorp in het natte gebied aandenkens in de vorm van een emaillen bord met foto's en informatie op een meerpaal die ook de hoogte van het inundatiewater aangeeft. Verder bevat Verdrinkend Land een educatiepakket (Plons!), fiets- en autoroutes (met een app) en een kunstzinnige herinnering aan het nooddijkje aan de Philipshoofjesweg (voor de deur van de Victoriahal, waar de presentatie van het project plaatsvond).
De nooddijk was 13 kilometer lang en is in een week tijd gerealiseerd door circa duizend eilanders. De Duitsers gaven toestemming, ervan uitgaand dat, omdat het heel snel moest, toch niet zou lukken. Dat die verwachting niet uitkwam heeft volgens WO2GO-voorzitter Notenboom veel te maken met de onverzettelijkheid en eensgezindheid van de Flakkeese bevolking.
Jaap Reedijk heeft het kunstwerk ontworpen. Het is een golvende bank, waarop iedereen – ook kinderen – kunnen zitten, liggen en springen. Aan de zijkant van het nooddijkje is het logo (Pietje de Man met fiets) gemonteerd. Doordat het fraai is verlicht, valt het 's avonds nog meer op dan overdag. Reedijk had ook nog een wijze les: "Gooi niet te snel foto's weg, want ze kunnen geschiedenis worden, en misschien wel een bankje."
Erfgoedlijn
Verdrinkend Land is gerealiseerd in het kader van de Erfgoedlijn Goeree-Overflakkee, met subsidie van de provincie Zuid-Holland. Wethouder en voorzitter van de Erfgoedtafel Daan Markwat, die ook namens gedeputeerde Rik Janssen sprak, prees het inundatieproject van WO2GO. "Dit heeft een enorme toegevoegde waarde voor het eiland, een positieve bijdrage aan het behouden en beleefbaar maken van ons cultureel erfgoed. Het is heel goed om dit verhaal door te vertellen aan volgende generaties."
Markwat feliciteerde de initiatiefnemers en sprak zijn waardering uit voor de vele vrijwillige uren – veel meer dan de geschatte vierhonderd – die in de realisering van Verdrinkend Land zijn gaan zitten.