Het verleden herleeft in Nationaal Vlasserij-Suikermuseum
KLUNDERT – Aan de rand van het stadje Klundert in de westhoek van Noord-Brabant staat een grondig gerenoveerde landbouwschuur. In deze schuur is het Nationaal Vlasserij-Suikermuseum gevestigd. Een officieel erkend museum dat door een grote groep vrijwilligers wordt gerund. We namen er een kijkje.
Tekst en foto's Adri van der Laan
Wie het museum binnenstapt raakt onder de indruk van de voorzieningen die er zijn getroffen om de bezoekers van zoveel mogelijk informatie te voorzien over tijden die voorbij zijn gegaan en dan vooral wat de vlasteelt en de suikerproductie betreft. In deze streek van Brabant werd eeuwen lang vlas geteeld en in het museum wordt deze teelt en verwerking tot leven gebracht. Niet alleen aan de hand van foto's en filmbeelden, maar vooral ook aan de hand van werktuigen en machines die bij de oogst en de verwerking van het vlas werden gebruikt. Veel van deze apparaten zijn tijdens de openingstijden van het museum ook in werking te zien.
Suikermuseum
Een belangrijk deel van het museum is ingeruimd voor de 'Suikerafdeling'. Drie vrijwilligers geven graag uitleg over het museum en vooral ook over de verwerking van suiker in vroeger tijden waarbij in deze streek ook de suikerbieten van Goeree-Overflakkee werden verwerkt. Wim Dekker is clusterhoofd Suiker van het museum. Samen met twee modelbouwers, Arie Remus en Bart Gijzen, vertellen ze over de tijd dat er in de omgeving van Klundert tijdens de bietencampagne maar liefst zeven suikerfabrieken actief waren, zoals in Dinteloord en Stampersgat. Tegenwoordig zijn er maar twee fabrieken meer in het hele land, één in Dinteloord en één in Groningen. Arie en Bart hebben vroeger bij één van de suikerfabrieken gewerkt. Zij vertellen dat het werk in de fabriek in drie maanden tijd moest worden gedaan. Het begin van de campagne stond niet vast. De mannen herinneren zich dat de campagne soms heel vroeg begon – 10 september – maar ook wel eens in de tweede week van oktober.
Het werk in die fabrieken werd verricht door veel seizoenswerkers die overal vandaan kwamen. Ook van het eiland maakten veel arbeiders de overtocht naar Brabant en zelfs uit België kwamen bussen met mensen die in de fabrieken aan de slag gingen. Tijdens de campagne vonden honderden mensen in die paar maanden hun werk. Arbeid die in ploegen moest worden verricht, drie maanden lang, zeven dagen per week, vierentwintig uur per dag. De suikerbieten werden per schip en per vrachtwagen en aanvankelijk ook door boeren zelf aangevoerd.
Veel handwerk
Zoals bij veel productiemethoden hebben ook in de suikerindustrie de modernisering en de automatisering er voor gezorgd dat er nauwelijks meer van handwerk bij de productie sprake is. "Er werken er nu nog maar een paar mensen", zo verzekeren de mannen van het museum. Dit staat in schril contrast met de tijden van weleer, toen drie maanden lang de zoetige en weeïge geur van de suikerfabrieken zich over de Brabantse westhoek verspreidde en vele honderden dag en nacht in de weer waren in de fabrieken. In de moderne fabriek geschiedt alles via nauwelijks nog zichtbare processen die begeleid worden door relatief weinig personeelsleden. Dit was vroeger totaal anders. In het museum hangen verschillende foto's en worden films vertoont die de moeilijke omstandigheden weergeven waaronder vroeger gewerkt moest worden en dit veelal onder hoge temperaturen van droogmachines en andere apparatuur.
Miniaturen
Arie Remus en Bart Gijzen zijn ervaren hobby modelbouwers en een aantal jaren geleden hebben ze hun vaardigheden graag beschikbaar gesteld aan het museum. Een minutieus op schaal nagebouwd suikerfabriekscomplex en een - eveneens in miniatuur - weergegeven proces van het rooien van de bieten tot de verwerking in de fabriek valt ook op in het museum. Dit alles is uitgevoerd met verlichting en werkende kranen en transportbanden.
Momenteel zijn de modelbouwers bezig met het vervaardigen van een andere miniatuur. Ondanks dat er veel handwerk is wordt er nu ook gebruik gemaakt van moderne technieken, zoals een 3 d-printer.
Veel gereedschappen die gebruikt werden bij de oogst en de verwerking van suikerbieten zijn nu niet meer bekend en daarom ook geëxposeerd in het museum.
Groepen
Wie het Nationaal Vlasserij-Suikermuseum bezoekt als individuele bezoeker kan gebruik maken van een audiofoon, die de bezoeker door het museum leidt. Daarnaast is het museum ook geschikt voor groepen, zoals seniorenverenigingen, maar ook voor scholen. Voor iedere groep die zich aanmeldt kan een programma op maat worden verzorgd. Meestal begint dit bij aankomst al in een ruimte waar aan grote groepen iets verteld kan worden over de vlas- en suikerteelt.
Wie niet zo geïnteresseerd is in de techniek van de verschillende teelt kan zich vermaken met bijvoorbeeld de nostalgische verpakkingen van suiker en suikerproducten die eveneens in vitrines staan uitgestald.
Het museum is in de wintermaanden alleen geopend op woensdagmiddag. Voor groepen is het museum het hele jaar geopend. De openingstijden zijn te vinden op de site www.vlasserij-suikermuseum.nl
