'Boeren en tuinders zijn cruciaal in de energietransitie'
MIDDELHARNIS – Zegt de datum 18 april u iets? Misschien is het uw verjaardag of trouwdag. Maar het is in ieder geval ook de dag dat Nederland alles wat de aarde geeft voor een heel jaar – van 1 januari tot 31 december dus – al heeft verbruikt. De rest van het jaar putten we de aarde uit. In 1970 was er nog evenwicht tussen wat de aarde geeft en wat wij nemen. Voor de hele wereld is de evenwichtsdag 2 augustus. Dat betekent dat alle wereldbewoners nu 1,7 aarde per jaar nodig hebben. Dat gaat niet goed. Daarom is het nodig om het evenwicht te herstellen. Dat kan door duurzamer te consumeren en produceren. Ook in de landbouw, die daar erg mee bezig is, zo bleek tijdens een door LTO Noord en PJ Flakkee georganiseerde avond.
Door Kees van Rixoort
Het was Hens Gunneman die tijdens deze avond – op donderdag 13 december in het gebouw van de Rabobank in Middelharnis – met de evenwichtsdatum van 18 april kwam. Natuurlijk om de urgentie van duurzaamheid te onderstrepen. Gunneman is werkzaam bij patatfabrikant Farm Frites.
Zestig oogsten
Onze voorraden olie, gas en steenkool zijn eindig. Over 180 tot 300 jaar is alles op als we niets veranderen. Dat betreft de steenkool. De olie is in 43 tot 60 jaar op en het gas in 61 tot 100 jaar. "Nog zestig oogsten te gaan. Daarna is het op", luidde de confronterende conclusie van Gunneman.
Farm Frites zet, om dit scenario te helpen voorkomen, in op hernieuwbare energie. Zo moet er bij Hellevoetsluis een zonnepark van de fabrikant komen en is er in het Belgische Lommel een biogasinstallatie. Farm Frites heeft, vooruitlopend op wetgeving, de ambitie om een duurzame partner te zijn in de keten van aardappelteler tot consument. Gunneman: "In 2050 willen wij een honderd procent klimaatneutrale fabriek zijn."
Daar zijn investeringen voor nodig. Wie gaat dat betalen? "De consument", liet de zaal horen. Voor Farm Frites is het nog geen uitgemaakte zaak. "We kijken hoe we onze investeringen kunnen vermarkten en of er alternatieve verdienmodellen zijn", zei Hens Gunneman. "Samen zoeken we hoe we een duurzame keten kunnen krijgen."
Trekkers op waterstof
Waterstof kan de verduurzaming vooruit helpen, zo gaf Jaco Reijerkerk van Ekinetix aan. Van het gas af en alles elektrisch maken is namelijk geen afdoende oplossing. Waterstof is door het huidige aardgasnet naar de verbruiker te transporteren. "De aardgasstructuur een tweede leven geven", noemt Reijerkerk dat. "En dat blijkt goed te kunnen." Hij ziet voor de landbouw wel een toekomst weggelegd met trekkers die op waterstof rijden. "New Holland heeft er al een gebouwd." Daarnaast noemde hij bodemverbetering, opwekking van energie en precisielandbouw als opties om naar een klimaatneutrale en innovatieve landbouw te komen.
"Er valt heel wat te verduurzamen", zei Sander Peeters, die de interessante bijeenkomst van LTO Noord en PJ Flakkee aftrapte met een lezing getiteld '0-emissie in de landbouw'. Peeters is in dienst van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, die innovaties stimuleert op het gebied van duurzame, hernieuwbare energie en aan kennisspreiding doet.
Rendabel
Peeters: "Er blijven kansen liggen, terwijl er rendabele businesscases zijn te realiseren in de landbouw." De landbouw is, zij het in mindere mate dan de industrie en de 'gebouwde omgeving', verantwoordelijk voor de uitstoot van broeikasgassen. Denk aan CO2, maar ook aan methaan en lachgas. Methaan vooral in de veehouderij (uitrijden mest) en lachgas in de akkerbouw (rottende gewassen). De glastuinbouw is een grote verbruiker van fossiele brandstoffen, hoewel het toepassen van WKK-installaties (warmtekrachtkoppeling) voor een daling zorgt. Op het platteland zie je ook steeds meer zonnepanelen, windmolens, biomassa-installaties, houtsnipperketels en bio-LNG-tanks.
"Het gaat de goede kant op – na 2008 is het hard gegaan –, al is er nog een grote slag te maken om de agrisector schoon en energiezuinig te maken", aldus Peeters. "Boeren en tuinders zijn cruciaal in de energietransitie. 35 procent van de landbouwers doet al aan opwekking van duurzame energie." Er zijn verschillende stimuleringsmaatregelen om investeringen en exploitatie interessant te maken, naast fiscale maatregelen.
Goed imago
Behalve dat ze financieel interessant zijn, bezorgen duurzame investeringen de boer ook een goed imago, betoogde Sander Peeters, en heeft hij meer kansen om 'preferred supplier' te worden. Mag je een meerprijs vragen voor duurzame landbouwproducten? Dat mag zeker, maar de realiteit van vandaag is dat enkele inkooporganisaties de prijs dicteren. "Dat zou doorbroken moeten worden", aldus Peeters. "Steeds meer consumenten zijn bereid om meer te betalen voor duurzame producten. Je ziet ook local to local-initiatieven ontstaan."
Dat 18 april de Nederlandse evenwichtsdatum blijft, ligt niet voor de hand. Maar het evenwicht van 1970 opnieuw bereiken, dat zal nog een forse inspanning vergen.