Derde polderkatern maakt duidelijk dat er veel agrarisch erfgoed verloren is gegaan
STAD AAN 'T HARINGVLIET – Polderkatern 3 is verschenen. Sociëteit Rethorica, die de reeks over de agrarische geschiedenis van Goeree-Overflakkee uitgeeft, overhandigde vrijdagavond 14 december het eerste exemplaar van het boek aan wethouder Berend Jan Bruggeman (VKGO). Hij kreeg een politieke boodschap mee over het behoud van het agrarisch historisch erfgoed en het openhouden van het polderlandschap.
Door Kees van Rixoort
Sociëteit Rethorica had de presentatie van het polderkatern over de polders van Middelharnis en Stad aan 't Haringvliet zoals gebruikelijk weer aangekleed met enkele lezingen. In Het Trefpunt, waar de bijeenkomst plaatsvond, kreeg het publiek het een en ander te horen over de herkomst van ons voedsel en de toekomst van de landbouwmechanisatie.
Arie van der Ban – voormalig olie- en kolenboer, maar veel bekender van de bandenhandel die hij later opzette en leidde – nam het verleden voor zijn rekening. Dat deed de op latere leeftijd afgestudeerde historicus op een aansprekende, humoristische manier. Zijn verhaal ging alle kanten op, maar kwam uiteindelijk, via het ontstaan van de landbouw in het Midden-Oosten en het domesticeren van dieren, uit bij de uitwisseling van voedingsgewassen, dieren (en ziektes) tussen Europa en het door Columbus ontdekte Amerika. Dat de aardappel in Europa zo'n succes kon worden, was een gevolg van het feit dat deze het graan qua calorieën per hectare ver in de schaduw zette.
Sensoren en drones
Akkerbouwer en ontwikkelaar Gerben van Buuren zoomde in op de huidige stand van de mechanisatie in de landbouw en de nabije toekomst daarvan. GPS is al gebruikelijk bij het zaaien en bemesten. Daarnaast zal het gebruik van sensoren en drones toenemen. Sensoren om vast te stellen of een plant behoefte heeft aan water of bemesting, en zo ja, hoeveel. Drones om vanuit de lucht de akker te scannen en gewasbeschermingsmiddelen te spuiten.
"In Amerika rijden al trekkers zonder bestuurder door het land. De boer zit thuis achter zijn beeldscherm te kijken", schetste Van Buuren een beeld van de toekomst die al begonnen is. Hij stipte ook de robotisering en de verticale groenteteelt aan, evenals het voordeel van machines die 24 uur per dag – ook in het donker – hun werk kunnen doen. "Hoe het er over vijftig jaar uitziet, durf ik niet te zeggen, maar de ontwikkelingen gaan wel heel hard."
Brokstukken
Van der Ban en Van Buuren waren de inleiders voor waar het deze avond in Stad allemaal om ging: de presentatie van polderkatern 3. Gerbrand Hoek van Sociëteit Rethorica legde uit dat er vanuit tal van brokstukken met gegevens over inpolderingen, afwatering, landbouw, boerderijen en bewoners een samenhangend geheel is gesmeed, zoals dat ook in de katernen 1 (over Sommelsdijk) en 2 (over Oude- en Nieuwe-Tonge) is gedaan.
In het nieuwe katern over Middelharnis en Stad aan 't Haringvliet is tevens aandacht besteed aan de Grote Depressie in de jaren dertig en de weerslag daarvan op Goeree-Overflakkee. Opvallend is dat de mechanisatie juist in de slechte tijd een impuls kreeg. Een hoofdstuk van het katern is gewijd aan de Van Pallandtspolder, een landbouw-NV.
In het boekje komt ook naar voren dat 'geld' met 'geld' trouwde. Dit om het eigen bezit te behouden of te vergroten. Verder bevat het enige ontdekkingen en een reconstructie, op basis van enkele fotofragmenten, van de oude Torenstee, die in 1907 is vervangen door een nieuwe boerderij. De in het katern afgedrukte tekening, gemaakt door Gerbrand Hoek, werd overhandigd aan mevrouw M. Westerbeke-Braber, die de Torenstee bewoont.
Veel verdwenen
De Torenstee was een achttiende-eeuwse boerderij. Er zijn meer boerderijen uit die tijd en de eeuwen daarvoor en daarna verdwenen. Hoek concludeerde: "Wat is er veel verdwenen…" Hij had het niet alleen over boerderijen, maar ook over bijvoorbeeld wagenhuizen, zomerhuizen en schuren. Voor de gemeente en de bewoners van het agrarisch historisch erfgoed dat er nog is, hadden Hoek en Rethorica-voorzitter Hein Mijs de boodschap om samen aan de slag te gaan om het te behouden én om het open landschap niet te bebouwen. Wethouder Bruggeman: "Uw boodschap zit tussen mijn oren. Ik kan niet alles, maar ik ga mijn best doen."
Volgend jaar rond deze tijd hoopt Sociëteit Rethorica met het vierde polderkatern te komen. Dat gaat over de polders van Ooltgensplaat en Den Bommel. Het thema dat daarin aan de orde komt is de Tweede Wereldoorlog. In de te beschrijven oostelijke regio van Goeree-Overflakkee zijn in die periode namelijk boerderijen afgebroken. Ook de inundatie zal in dit deel aan de orde komen.