"We hebben elkaar in de toekomst hard nodig… En die toekomst begint nu!"
Ds. Karel van Wijngaarden van de Doopsgezinde Gemeente van Ouddorp is blij dat hij iets kan doorgeven over de toekomst van de kerk. Het is een onderwerp dat hem na aan het hart ligt, zeker nu onlangs is gebleken dat een meerderheid van de Nederlanders zich niet meer gelovig noemt.
Door: Adri van der Laan, foto: Wim van Vossen
Anderhalf jaar geleden kwam ds. Van Wijngaarden naar Ouddorp. "Een mooie tijd met veelbelovende uitdagingen".
Ondanks dat berichten soms wel eens anders willen doen geloven, is de Ouddorpse predikant niet pessimistisch over de toekomst van de kerk. Maar hij tekent hierbij aan dat om de kerk te vormen zoals deze van oorsprong bedoeld is, er wel wat moet veranderen, want hij ziet gevaren voor de 'kerk onderweg'. Een van die gevaren en misschien wel het grootste, vindt hij de verdeeldheid van kerkelijke Nederland.
"De kerk is ooit ontstaan als de Kerk van Jezus Christus. Als je aan een christen uit de eerste eeuw hem of haar de kerkelijke situatie van de 21e eeuw zou uitleggen, dan zou hij of zij er niets van begrijpen". Maar daar staat tegenover dat er ook hedendaagse christenen zijn die de ontkerkelijking van de laatste decennia ontkennen. Als voorbeeld noemt hij de ervaring van zijn dochter die via World Servants enkele weken in Zambia heeft gewerkt. "Die mensen gaan daar naar de kerk. Gekscherend vroeg ik: 'Wat voor kerk is dat?' Het bleek dat daar gewoon een kerk stond. Niemand voelde zich geroepen om uit te leggen tot welke stroming die kerk hoorde". En dat intrigeert ds. Van Wijngaarden. "Zeker omdat ik vind dat er in de Bijbelbelt van Nederland anno 2018 zoveel moeite wordt gedaan om de eigen kerkelijke stroming neer te zetten. Dit terwijl men in andere – grote – delen van Nederland dat fenomeen niet kent.
Het valt de Doopsgezinde predikant op dat in het genoemde gebied in Nederland zoveel kerken zo naar binnen gekeerd zijn. Zelf is hij afkomstig uit Rotterdam, waar hij vanuit de kerk gewerkt heeft onder verschillende culturen. "Ik heb me afgevraagd: Wat is er dan hier niet gebeurd in vergelijking met de rest van Nederland?". Hij verzekert dat je in de grote steden nauwelijks meer eigen zuilen aantreft. "Die zijn hier nog wel nadrukkelijk aanwezig. Zelfs in de politiek zie je hier nog deze verzuiling. En dat heeft me wel verbaasd. Is dat nu wat men wil…? De verzuiling is wel het eind van de kerk", zo onderkent de predikant.
Doorn in het oog
De verzuiling en het gescheiden optrekken van verschillende kerken is hem een doorn in het oog.
Hoe zou dan de kerk de toekomst in moeten? "We hebben elkaar nodig en we moeten ons afvragen wat het antwoord is op de verdergaande secularisatie". Overigens tekent Karel van Wijngaarden hierbij aan dat de spiritualiteit niet afwezig is in deze secularisatie. "Het zijn geen stelletje heidenen die niet van kerk of gebod willen weten. Dat is niet waar". Volgens hem is het cruciaal dat kerken ook met hen die die de kerk verlaten hebben en met hen die andere godsdiensten belijden, in gesprek gaan. Hij heeft tussen misschien wel tachtig verschillende culturen in Rotterdam gewerkt. "Het is voor mij een verademing geweest om dat te mogen meemaken". Hij heeft veel geleerd van andere godsdiensten als voorbeeld noemt hij de moslims. "Ik heb gesprekken met oprechte moslims gehad die zo vol liefde voor Allah en de Profeet waren. Wat kunnen we daar als christen van leren. Dat is anders dan hun godsdienst afwijzen als afgoderij".
Om als kerk 'gereed' te zijn voor de toekomst is het belangrijk dat christen nauw gaan samenwerken en getuigen. Maar daarbij kan de verdeeldheid van de kerken remmend werken. "We kunnen niet zonder elkaar en daarin ligt ook de toekomst van de kerk. We moeten ook het lef hebben om met elkaar in gesprek te gaan over gevoelige onderwerpen". In de waardevolle gesprekken met de collega's in Ouddorp hoopt ds. Van Wijngaarden ooit het inhoudelijke gesprek te kunnen voeren met wederzijds respect voor ieders achtergrond. Het is een verlangen van de predikant de inhoudelijke oecumenische gesprekken tussen de Gereformeerden, Katholieken en Mennonieten van de 20e eeuw ook in Ouddorp te zien opbloeien. De verzuiling is een stap terug die grote zorgen opwekt als het gaat over de toekomst van de kerk. Met elkaar nadenken over de vraag: 'Hoe staan we er over vijftig jaar voor?' is meer dan nodig. Waarom vasthouden aan tradities en die als kleine kinderen koesteren, terwijl je weet dat dit ondermijnend werkt voor de toekomst van de kerk?
Jeugd
Om 'kerk voor de toekomst' te zijn, vindt de Ouddorpse predikant dat de jeugd nauw bij het kerk zijn wordt betrokken. De Doopsgezinde Gemeente heeft een jeugdzolder waar de jeugd elkaar ontmoet en de 'youth events', diensten die voor en door jongeren worden georganiseerd. Hierdoor worden volgens hem de jongeren nauw bij het werk van de kerk betrokken. En dit geldt ook voor de volwassenen, want Van Wijngaarden vindt het belangrijk dat ook volwassenen en ouderen ook zoveel mogelijk bij de kerkelijke organisatie moeten worden betrokken.
Het gesprek van christenen met elkaar is volgens ds. Van Wijngaarden van groot belang. Veel christenen zijn het niet gewend om met elkaar over diepere geloofszaken te spreken. Als voorbeeld noemt hij de situatie in de Doopsgezinde Gemeente. "Wij hebben geen belijdenisgeschriften. Bij ons wordt volwassen gedoopt op grond van je persoonlijke belijdenis en dat is zo'n rijkdom…" Deze persoonlijke belijdenis zou ook in het dagelijks leven, in het gesprek met anderen, moeten doorklinken. "En dan kunnen we het wel eens eng vinden dat God voor die broeder of zuster een totaal andere is". Dat wil niet zeggen dat je het altijd met die ander eens hoeft te zijn, "maar probeer te ontdekken waarom de ander zo denkt. Ga het gesprek aan zonder iemand af te wijzen".
Spannend
De ontwikkelingen in de kerken op Ouddorp vindt hij 'spannend', want "er komen zoveel mensen van buiten hier op vakantie en wonen. Ze worden wel onderdeel van de samenleving. Wat doet dat aan de dorpscultuur en de kerkelijke cultuur? Dat moet een weerslag krijgen en hebben we dat met elkaar in de gaten?"
Ook binnen zijn gemeente zijn er gevoeligheden en daar probeert hij tot op zekere hoogte rekening mee te houden, maar soms is hij ook wel wat schurend en provocerend, "maar dan wel op een manier dat de mensen er over na gaan denken".
Tijdens het interview wijst ds. Van Wijngaarden er met grote regelmaat op dat "de kracht van de kerk voor de toekomst is dat men de handen ineen slaat. De echte oecumene, hoe vies we dat woord ook vinden. Het einddoel van de oecumene is dat alle kerken de eigen naam van de kerkmuren afhalen…" Volgens hem moeten we af van "ik ben Doopsgezind, Evangelische Gereformeerd, Hervormd, Hersteld. We zijn van Jezus Christus. Laat voor de toekomst die kerknaam maar vallen, als de Naam van Jezus maar hoog gehouden wordt….!"