Volg de vogeltrek in oktoberVolg de vogeltrek in oktober
Boerenzwaluwen zouden in de herfst in de modder wegkruipen en daar in het voorjaar weer uitkomen. De koekoek zou 's winters veranderen in een sperwer. Tja, eigenlijk weten we nog niet zo lang wat vogeltrek inhoudt. Feit is dat vogeltrek vooral in de maand oktober heel zichtbaar is.
Wonend op Goeree-Overflakkee zit je goed als je vogeltrek wilt beleven. Vogeltrek is namelijk in het najaar het meest duidelijk langs de kust. Dat komt omdat langs de kust de vogeltrek wordt gestuwd. Neem de kaart van Europa maar eens voor je. Realiseer daarbij dat miljoenen vogels uit Noord en Oost Europa hun winterkwartier in Afrika hebben. Hun instinct volgend vliegen ze daarom in Zuidwestelijke richting. Landvogels vermijden het vliegen over zee. Gevolg: zodra zij de kuststrook bereiken gaan ze die volgen. In de praktijk betekent dit dat over het continent sprake is van een heel breed front van vogels en langs de kust een hele smalle baan met juist een grote vogeldichtheid. Dit noem je gestuwde trek. Dit geldt ook voor zeevogels die vanuit het noorden zuidwaarts gaan. Zij vliegen via de Noordzee en vermijden juist het vliegen over land; hun trek wordt ook gestuwd langs de kust!
Het blijft wonderlijk hoe al die vogels hun bestemming ver zuidelijk weten te vinden. Zeker als je beseft dat de eerstejaars vogels, die dit jaar uit het ei gekropen zijn, vaak eerder de trek beginnen dan de oudere. Dit bewijst dat de trekrichting in de genen is vastgelegd en dus niet wordt aangeleerd. Uit onderzoek blijkt dat vogels tijdens hun leven wel veel leren over het landschap onderweg: waar zijn veilige stopplaatsen, waar is geschikt voedsel te vinden en welke landschapselementen kan ik gebruiken bij mijn navigatie. Het is een harde leerschool… de jonge en nog onervaren vogels betalen een hoge tol. Veel van hen overleven het eerste jaar niet en keren in het voorjaar niet terug.
Bij de meeste vogelkenners gaat het hart in de nazomer al wat sneller kloppen. Vanaf eind juni is er bijvoorbeeld al vogeltrek te zien! De eerste groepen jonge spreeuwen vertonen zich dan. Maar ook wadvogels uit het hoge noorden wiens broedsel is mislukt zijn al terug. Maar de echte piek valt toch in oktober. Op dagen met de juiste omstandigheden kun je op de Kop van Goeree in een dag tijd wel tienduizenden landvogels zien langskomen. Leeuweriken, lijsters, vinkachtigen, kwikstaarten, kauwen, duiven en nog veel meer: soms kom je ogen en oren tekort en vliegen ze rakelings langs je heen. Roofvogels zoals de sperwer, die van deze trekvogels leven, volgen de trek op de voet. Reden genoeg om met je verrekijker erop uit te gaan!
Chantal van Burg