Op weg naar een gezonde delta (deel 3)
'Heerlijk he. Zoveel nieuwe en opgeknapte natuur langs het Haringvliet. Echt. Het wordt hier nog mooier. Meer vogels, meer vlinders en wilde bijen en meer bijzondere planten. En weet je wat zo leuk is? De natuurgebieden langs het Haringvliet worden veel beter beleefbaar. Iedereen kan komen kijken zonder dat de natuur er last van heeft. De natuur is robuust genoeg. En dat is nou precies wat we met Droomfonds Haringvliet willen bereiken. Natuur voor mensen, mensen voor natuur.'
Door Monica Wesseling
Enthousiaster dan Chantal van Burg, boswachter communicatie en beleven bij Natuurmonumenten, kan iemand nauwelijks zijn. Met een enorme glimlach op haar gezicht verhaalt ze over het Droomfonds, het baanbrekende plan van zes natuurorganisaties om het op een kier zetten van de Haringvlietsluizen aan te grijpen voor een enorme natuurimpuls én opsteker voor recreatie en daarmee economie. 'Kom, dan laat ik het zien'. Met grote stappen banjert ze de Scheelhoek op, een natuurgebied pal naast de Haringvlietsluizen. Grote sterns vliegen krijsend over, sommige met een visje in de snavel.
3000 grote sterns
De Scheelhoek is uniek. Op een aantal schelpeneilandjes die voor het natuurgebied in het Haringvliet zijn aangelegd, broeden 3.000 paar grote sterns, vogels die heel zeldzaam zijn. 'Ze hebben echt rust nodig.' Dit deel blijft dus gewoon afgesloten.
Dat klinkt nou niet direct als méér recreatie. Daar was dat Droomfonds toch ook om begonnen? 'Klopt. Scheelhoek krijgt vier nieuwe recreatievoorzieningen. Als eerste natuurlijk het Vogelobservatorium, een voor Nederland volstrekt unieke manier om vogels te bespieden. Het observatorium komt vlakbij de Marinahaven te liggen.'
Struinen
Struinen door het rietmoeras kan voortaan door de aanleg van een 'ruig' pad. 'Je loopt door manshoog riet, wildernis met overal vogels. Je ontmoet wellicht een ree of ziet, als je tenminste af en toe omhoog kijkt, roofvogels', zegt Van Burg.
Op het oostpunt van het natuurgebied komt het tweede uitkijkpunt, ook met vol zicht op het machtige Haringvliet. 'En we maken vanaf het Zuiderdiep en onze nieuwe natuur, die 80 hectares Zuiderdiepgorzen, een nieuw pad. Door een doorsteek over het Zuiderdiep en de openstelling van de dijk richting Dirksland gaat een langgekoesterde wens in vervulling: een voet- en fietsverbinding tussen Stellendam en Dirksland.'
Korendijkse Slikken
Ook de Korendijkse Slikken, aan de andere kant van het Haringvliet in de Hoekse Waard, worden verrijkt met vier nieuwe recreatieve voorzieningen. Het bestaande wandelpad wordt voor een deel ruimer opengesteld; jaarrond in plaats van de helft van het jaar, vertelt de boswachter terwijl ze op de Korendijkse Slikken op een relaxte grauwe gans wijst. Het meest zuidelijke deel van de route ligt wat lager om de vogels van het open water niet te verstoren. Bij hoger water is dit een wat spannendere struinroute.
Ondernemer ziet kansen
Willem Korevaar, directeur van restaurant Zoet of Zout in Stellendam: 'De aandacht voor het Haringvliet inclusief de aanleg van nieuwe natuurgebieden en het herstel van bestaande kan zeker gunstig voor ons uitpakken. Zoet of Zout ligt weliswaar niet direct aan een natuurgebied, maar de Waterbus stopt wel vlakbij. Bovendien gaat het niet alleen om mij, maar om alle ondernemers op het eiland. Meer en beter toegankelijke natuur betekent meer recreanten. Onnodig te zeggen dat dat gunstig is.' Willem Korevaar: 'Het zou toch fantastisch zijn als hier geregeld een zeearend te zien is.'
Kijkhut
Een nieuwe kijkhut gaat mooi zicht geven op de tientallen, soms honderden vogels die op de nieuwe slikvlakten komen foerageren.
Uitkijkend over Haringvliet, genietend van wind en wijdte, kondigt de boswachter bijna trots de komst van een uitkijkheuvel aan, een terp. 'Hier ervaart je de macht van het water, de stilte en uitgestrektheid van dit waardevolle natuurgebied. Wie weet zie je wel een zeearend jagend op grote vissen. Door de opening in de Haringvlietsluizen wordt het leven in de rivier natuurlijk veel rijker.'
Doorbijten
Mooie plannen, maar de boswachter waarschuwt wel. 'Het wordt even doorbijten. Een paar weken lang zullen vrachtwagens, rijplaten en shovels het beeld bepalen en zijn delen tijdelijk afgesloten. Dat is vervelend, maar kan niet anders. En ach. De beloning is groot.'
Een ree schiet weg, een vlinder landt op een bloem, twaalf aalscholvers vliegen boven het Haringvliet. Mooie natuur wordt nog mooier. Natuur óók voor mensen. Het Droomfonds ten voeten uit.
Kader: Een heerlijk kijk-ei
Je hoeft echt geen vogelkenner te zijn om te genieten van het vogelobservatorium dat in natuurgebied de Scheelhoek aan het Haringvliet wordt gebouwd. Daarvan is Paul Rutten van het Droomfonds, werkzaam bij Vogelbescherming, overtuigd. Lepelaars, banjerend door het water, een scholekster die pal voor je neus haar jongen voert of een grote vlucht ganzen laten immers niemand onberoerd.
'Bovendien is het gebouw alleen al een bezoek waard', vertelt hij. Opgebouwd uit houten 'latjes' met gluurgaten op de begane grond, een panoramisch uitzicht op de eerste én een dak van riet uit de Scheelhoek kun je het gerust een sterk staaltje van moderne architectuur noemen.
Het - volledig eivormige - vogelobservatorium wordt nog dit jaar gebouwd op het schiereilandje dat het dichtst bij het Scheelhoekbos ligt en is wat verscholen achter een paar bomen.
Rutten: 'Om er te komen moet je eerst over een avontuurlijk pad door het bos. Dan loop je een tunnel in die uitmondt in het vogelobservatorium. Vóór het nieuwe 'kijkei' hebben we een nieuw eilandje aangelegd. Dat houden we kaal in de hoop en de verwachting dat scholeksters, kluten, kokmeeuwen en visdiefjes ervan gebruik gaan maken.
Eenmaal in het vogelobservatorium is het gluren door de kijkgaten die in het rieten dak zijn gemaakt. Water, eiland én geboomte liggen voor je open. Een trap leidt naar het (overdekte) plateau met een bijna panoramisch uitzicht over het indrukwekkende Haringvliet. 'Je voelt de wind, hoort en ziet de vogels en geniet van de licht en luchten. Zal heerlijk zijn.'
[Woorden: 248]
Kader 2: Nieuwe fietsfolder
Vanaf september ligt er een nieuwe fietsfolder van Natuurmonumenten bij VVV's, campings en op Tiengemeten. Hierin 5 prachtige routes rond het Haringvliet, variërend van 17 tot 33 kilometer.
