Alle Stolpersteine glimmen weer
GOEREE-OVERFLAKKEE – Drie potjes Brasso, een forse stapel poetsdoeken en wat spierkracht. Dat hadden Jan Quak en Joke Kuipers nodig om alle 57 Stolpersteine op Goeree-Overflakkee er weer blinkend uit te laten zien. Ze zijn van plan om hun poetsactie twee tot drie keer per jaar te herhalen.
Door Kees van Rixoort
Rond de Kerstdagen zagen Jan en Joke de Stolpersteine op d'n Diek. Ze waren net vanuit het Westland naar Middelharnis verhuisd. In Schiedam hadden ze ook wel eens van die steentjes in het wegdek gezien die herinneren aan weggevoerde Joodse medeburgers. "Die waren net geplaatst. Ze glommen verschrikkelijk mooi en er waren rozen bij geplaatst. Mensen bogen voorover om ze te bekijken en de tekst te lezen."
Op d'n Diek lagen de Stolpersteine er minder florissant bij. Ze waren dof geworden en vielen amper nog op. "Als een putje van de riolering", zegt Jan. "Dat hoort niet, die steentjes horen te glimmen, zodat ze opvallen en mensen lezen wat erop staat. Wij besloten ervoor te gaan zorgen en wilden ze voor 4 mei allemaal gepoetst hebben."
Na een kleine zoektocht – bij onder andere de gemeente en het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) kwamen ze niet verder – ontvingen ze een lijst met alle Stolpersteine-locaties op Goeree-Overflakkee van initiatiefnemer Piet de Man. "Toen konden we aan de slag. Eerst gingen we er met de fiets op uit om te poetsen en later met de auto naar de adressen die wat verder weg waren."
De poetsactie bracht Jan en Joke in diverse dorpen op het eiland. Tot in Ouddorp, waar één steentje is geplaatst. "Tijdens het poetsen kom je heel dicht bij de mensen die weggevoerd zijn. Je hebt ook gesprekjes als je bezig bent. Vlak bij café De Kok in Sommelsdijk spraken we een oudere vrouw die ze nog had gekend, de Joodse mensen die daar ooit hadden gewoond."
Per Stolpersteine waren ze tien minuten tot een kwartier bezig. "Vroeger moesten we met Brasso de voordeurbel en de brievenbus poetsen, nu gebruikten we het voor de steentjes. Het was nog best zwaar werk, we hebben er spierpijn aan overgehouden." De verwachting is dat het poetsen sneller zal gaan als het niet bij één onderhoudsbeurt blijft. Jan en Joke willen daarom de eilandelijke Stolpersteine een paar keer per jaar onder handen nemen.
"Allemaal om de mensen die erlangs lopen te herinneren aan wat er gebeurd is", zeggen Jan en Joke, die zich ook hebben verdiept in de persoonlijke verhalen achter de 57 steentjes op Goeree-Overflakkee. "Je komt erachter dat er een kind van vier jaar is weggevoerd in de trein, maar ook een vrouw van 91. Afgevoerd en vernietigd. Afgrijselijk. Herinneringsstenen oppoetsen is dan wel het minste wat je kunt doen."
Pas liepen Jan en Joke weer over d'n Diek. Ze zagen dat de passanten weer oog hebben voor de Stolpersteine. Niet vreemd: ze glimmen je tegemoet…
