Vissers met een kotter aan hun oor
GOEDEREEDE – Tien portretten sieren de begane grond van de Goereese Toren. Met een vierkante meter zijn het flinke afbeeldingen. In zwart-wit met een tintje, afgedrukt op aluminiumplaat, komen de portretten van de vissers indringend op de kijker af. Op sommige gezichten zie je de vermoeidheid van een week hard werken op zee. Waar het op de tien portretten vooral om gaat zijn de oorringen.
Door Kees van Rixoort
De Stichting Goereese Gemeenschap, die het museum in de Toren exploiteert, presenteert de expositie 'Goereese vissers met oorringen' van Koningsdag tot 27 oktober. Afgelopen zaterdag, 21 april, was de officiële opening voor genodigden. Bij die gelegenheid onthulden de tien afgebeelde vissers hun eigen portret. Het resultaat, schitterende studiofoto's van Arjo van der Graaff, was voor het merendeel een regelrechte verrassing.
Om 'Goereese vissers met oorringen' te realiseren heeft de Stichting Goereese Gemeenschap niet alleen samengewerkt met fotograaf Van der Graaff, maar ook met de Stichting Verbreding Visserij Goeree-Overflakkee. De stichting is opgericht om de Goereese visserij het hele jaar door zichtbaar te maken. De Week van de Goereese Vis is ook een initiatief van de stichting. Een visserijmuseum is er niet op de Kop van Goeree, maar het erfgoed, de tradities en de cultuur van deze branche verdienen wel de aandacht van het publiek.
Visserijcultuur
Vandaar de tijdelijke expositie 'Goereese vissers met oorringen'. Het dragen van oorringen is een onderdeel van de visserijcultuur. Vanaf het midden van de negentiende eeuw treedt het fenomeen in Nederland aan de dag, parallel aan het dragen van visserstruien.
Het verhaal gaat vaak dat vissers de oorringen droegen om er, na verdrinking, een christelijke begrafenis mee te kunnen bekostigen. Of dat verhaal op waarheid berust, is echter nog maar de vraag. Het is goed mogelijk dat vissers de sieraden droegen uit bijgeloof of om, vanuit het idee dat goud zuivert, (oog)kwalen te voorkomen.
Een andere optie is dat het een modetrend was. Een trend die vissers van elkaar overnamen. Dat zou verklaren waarom vissers van de Kop van Goeree vroeger veelal geen oorringen droegen. Zij kwamen immers niet zo vaak in contact met collega's uit andere vissersplaatsen als IJmuiden, Katwijk, de havens aan de Zuiderzee en Arnemuiden.
Identiteit en trots
Tegenwoordig is het anders. Nu hebben veel jonge vissers oorringen, vaak al als leerling op de visserijschool. Ze hebben het over 'een kotter in je oor', want in de gouden ringen is een afbeelding van een viskotter verwerkt. Dat kan een standaard-afbeelding zijn, maar ook een weergave van de kotter waarmee de visser wekelijks de zee op gaat. Een oorring is anno 2018 een uiting van identiteit en trots. Datzelfde geldt voor 'een schol om je nek' (of een garnaal voor garnalenvissers). Een juwelier op Urk, Romkes, is gespecialiseerd in het vervaardigen van deze visserssieraden.
In de Toren zijn historische oorringen te zien. Onder andere Museum Vlaardingen, het Katwijks Museum en het Zeeuws Museum in Middelburg hebben de sieraden in bruikleen gegeven voor de expositie. Ook het Streekmuseum Goeree-Overflakkee heeft een paar ringen tijdelijk beschikbaar gesteld. Verder bestaat de expositie uit historisch fotomateriaal en van de zeebodem opgeviste fossielen van Kommer Tanis.
Het hart van de expositie is het tiental foto's van Arjo van der Graaff. Afgebeeld zijn Raymon Troost, Jeroen van Dam, Edwin van Seters, Benjamin Blokland, Jaap Grinwis, Martijn Dingenouts, William Bosland, Pieter Sperling, Ton Tanis en Emiel van der Ent.
"Mooie promotie", vinden André Kastelein (Stichting Goereese Gemeenschap) en Caroline Melissant (Stichting Verbreding Visserij Goeree-Overflakkee) van 'Goereese vissers met oorringen'. "De expositie genereert extra aandacht voor de vissers. En dat verdienen ze. Normaal zie je ze niet, want dan zijn ze aan het werk op zee. Nu kun je ze zien in de Toren. Een mooie opsteker. We zetten de vissers in het zonnetje, met hun cultuur en trots."
