Door het geloof alleen
Maarten Luther voelde een diepe verbondenheid met de apostel Paulus, in het bijzonder met diens brief aan de Galaten. Wat trok hem daar aan? De heldere boodschap van de rechtvaardiging door het geloof. Zelf heeft hij dit ook beleefd en hij maakte die tot uitgangspunt van zijn theologie. Hoe vindt een mens alleen bevrijding en rust? Alleen door het geloof in Christus en niet door het naleven van allerlei wetten of het doen van goede werken. We treffen dit ook aan in dit boekje, de kern van de uitleg van Galaten 3:23-29.
Hier zet Luther helder uiteen de verhouding tussen wet en Evangelie, geloof en werken. Hoe wil een christen leven naar Gods wet? Niet uit een vrome plicht of zucht naar verdienste, maar uit liefde tot God en zijn naaste. Waarom doet hij dat? Omdat deze reformator weet wat het betekent om te leven uit genade, op grond van de verdienste van een Ander, van Christus.
Dit boekje is uit het Duits vertaald door drs. Christa Boerke en van een inleiding voorzien. Op de omslag staat het bekende, of voor anderen minder bekende, embleem van Luther.
Hoe is dat tot stand gekomen?
Na zijn verblijf op de Coburg ontving Luther van de kroonprins Johann Frederik, de zoon van keurvorst Frederik van de Palts, een ring. In deze ring was op verzoek van Luther een roos gegraveerd. Deze roos ontleende elementen aan Luthers familiewapen, maar stelde ook zijn theologie zinnebeeldig voor. Luther gaf op 8 juli 1530 aan Lazarus Spengler een verklaring van het embleem:
'Nu u vraagt of de graveur zijn werk goed gedaan heeft, wil ik u meteen vertellen hoe ik dit zegel bedoeld heb als een merkteken van mijn theologie. Het eerst moet een kruis zijn, een zwart kruis in een hart in zijn natuurlijke kleur, om mij er steeds weer aan te herinneren dat het geloof in de Gekruisigde ons zalig maakt. Want de rechtvaardige zal uit zijn geloof leven, uit zijn geloof aan de Gekruisigde. Zulk een hart moet midden in een witte roos staan, om aan te duiden dat het geloof vreugde, troost en vrede geeft. Daarom moet die roos wit zijn en niet rood, want wit is de kleur der geesten en van alle engelen. Zulk een roos staat in een hemelsblauw veld, omdat die vreugde in de geest en in het geloof de aanvang is van de komende hemelse vreugde. En dan daaromheen een gouden ring; die zegt dat deze zaligheid in de hemel eeuwig duurt en geen einde heeft, en zoveel kostelijker is dan alle aardse vreugde en goed, als het goud schoner, edeler en kostbaarder is dan alle andere metalen.'
Een klein gedeelte uit de inleiding van Christa Boerke:
Maarten Luther hield zich graag bezig met de uitleg van Paulus' brief aan de Galaten. Hij noemde deze brief ook wel 'mijn Käthe', wat getuigt van een diepe verbondenheid met de apostel en met de inhoud van diens brief.
Luther gunde de heldere boodschap van de rechtvaardiging door het geloof, die zijn eigen hart had gestolen, ook aan zijn tijdgenoten…
Wat dreef Luther daarbij vooral? Dat het geweten van de mens slechts bevrijding en rust kan vinden wanneer het die vindt in Christus. Als hij om zich heen keek in kerk en maatschappij, zag hij gelovigen die gebukt gingen onder de last van kerkelijke wetten en voorschriften, die zij dienden op te volgen om de zaligheid te kunnen bereiken. Luther kende uit eigen ervaring de weg die van deze last vrij kon maken: wie in geloof pleit op de verdienste van Christus en niet op die van zichzelf, is in ware zin een christen en gerechtvaardigd voor God. Hij wil Gods wetten naleven, uit liefde voor God en de naaste en als een vrij christen, die weet wat het betekent te leven uit Gods genade.
Hoewel Luther de preek schreef voor Nieuwjaarsdag, is de boodschap er een die voor alle dagen van het jaar geldt en voor heel het leven. Of, zoals Luther het zelf schreef: 'U moet daaraan niet twijfelen in leven en sterven.'
Galaten 3:23-29 wordt tekst voor tekst behandeld, vanuit het Grieks, maar met een eigen vertaling van Maarten Luther. Onder zijn vertaling is de Statenvertaling in kleine letters opgenomen. Boven de uitleg van deze teksten staan kopjes die het lezen vergemakkelijken.
Rond de Hervorming is dit een handzaam boekje om ter hand te nemen: Neem en lees!
N.a.v. Maarten Luther, door het geloof alleen. Een uitgave van Den Hertog, onder ISBN nr. 9.789.033.129. 421; Prijs € 11,50. Vertaald uit het Duits en van een inleiding voorzien door Christa Boerke.