Els Florijn – Het meisje dat verdween (45)

'Hoezo zo?' mompelde ik met een kleur die niet gloeiender kon worden.
'Lieve schat, een bh hoort niet over je hemd. Die hoort op je huid.'
Ze keek me nog even aan, proestte weer van het lachen, waarschijnlijk om mijn hemd dat rimpelig en ongelijk onder de bh uit kwam.
Ik huilde bijna van schaamte. Waarom had niemand mij dat ook verteld! Waarom was ik daar zelf niet opgekomen! Nu ik erover nadacht was het logisch.
Ik draaide me om, van Lena af, probeerde het hemd eronder omhoog te trekken. Met wat onhandig gepruts lukte het om de bh goed te doen. Het zat meteen een stuk beter.
Met een zucht trok ik het jurkje over mijn hoofd.
Lena zei niets meer. Toen ik mij omdraaide, keek ze naar de foto's die boven mijn bureautje hingen. Haar mond was een stukje opengevallen, ze keek naar de foto van de doden, uitgemergeld, hun hoofden achterover, hun mond open in stilgezette geschreeuwde verschrikking.
Ze keek naar de foto van een executie, de doden liggend in een donkere plas bloed, de angst van de overlevenden knallend uit hun ogen, het geheel gevangen in een eindeloos moment tussen leven en dood.
Ze keek me aan en weer naar de foto's en ze zei niets. Haar gezicht was bleek. Ik kon in haar ogen zien wat ze dacht: dat ik gek was, krankzinnig.
Ze draaide zich om en liep naar beneden, zonder te zeggen waarvoor ze kwam.
Vanaf die tijd meed ze mij. Ik werkte harder dan ooit.

1943

Ze zijn er bijna – ze hoort muziek, de mensen praten tegen elkaar, er wordt naar elkaar doorgeschreeuwd dat ze mogen douchen, dat ze ontluisd worden – wat is dat? – en Tikva's moeder zegt: 'Ja, ja,' en ze begint te huilen, zo te huilen dat ze even bijna niet meer kan lopen, totdat Tikva vraagt: 'Wat is er, mama?' en dan loopt ze weer gewoon en ze lacht een beetje naar Tikva en geeft haar een kus op haar wang en op haar neus.
Het is fijn als ze mag douchen! Lotte deed haar altijd in bad, dan mocht ze met de eendjes en met kleine bakjes spelen, en als Lotte haar afdroogde dan kreeg ze altijd met handdoek en al een knuffel, omdat ze zo lekker rook, zei Lotte.
Ze wordt weer opgetild door de oude vrouw, ze mogen naar binnen door een deur. Overal lopen weer gestreepte mannen, ze moeten gaan zitten, er wordt weer geroepen. Waar is ze hier? Tegenover is een grote deur met een klein gat bovenin, en overal zijn bankjes en haken boven hun hoofd.
En iedereen begint aan zijn kleren te trekken, zijn jas uit te doen en zijn schoenen uit te trekken: ze ziet hoe Tikva uitgekleed wordt, hoe haar jasje opgehangen wordt, zelfs haar jurkje gaat uit en al haar kleren tot een klein mager meisje met steil zwart haar overblijft. Ook de moeders moeten uitkleden, dat is raar, moeders horen kleren aan te hebben. Naast haar kleedt een jonge mevrouw een klein jongetje uit, hij komt tevoorschijn uit een heleboel lappen en kleertjes. Het jongetje heeft blauwe ogen en hij lacht, hij maait met zijn armpjes en hij trappelt met zijn beentjes nu hij verlost is van die warme dikke doeken.
De oude vrouw knielt bij haar neer, en ze heeft heel langzame handen, want het lukt haar bijna niet de knopen van Dittes jasje los te krijgen. Als het gelukt is, wordt het jasje opgehangen. Ditte hoort weer mannen schreeuwen, maar ze verstaat het niet. Ze begrijpt wel dat ze op moeten schieten, de mannen maken gebaren, en daarom probeert ze een beetje mee te helpen.
De oude vrouw praat tegen haar: 'Petach lanoe sja-ar be-eet ne-ilat sja-ar kie pana jom,': net zoals papa ook wel eens praatte, daar verstond ze niets van; maar ze praat ook gewoon, want de oude vrouw fluistert in haar oor: 'Kom maar, mijn lieve kind, kom maar, kom maar mee, geef maar een hand, want je gaat lekker slapen, hè, kleine meid, kom, lieve kind.'
Ze heeft een vreemde stem, die oude vrouw.
Slapen! Dus ze gaan slapen. Nooit je avondgebedje vergeten, hoor, zei Lotte altijd, en papa vroeg iedere avond: 'Zul je netjes bidden, Ditte?' en nu zou ze het bijna vergeten! Heel belangrijk, zei Lotte, want de Heer der wereld zorgt voor ons, maar je moet wel Hem bidden en zoeken, dus niet vergeten, hoor!
Is er hier niemand die bidt voor het slapen gaan? Ze zoekt naar haar stem en ze vindt hem, omdat dit zo belangrijk is, schor en zacht, maar dat geeft niet. Haar kleren worden uitgetrokken en ze moet toch nog bidden, daarom doet ze het, soms met halve woorden, onder het uitkleden door: 'Moge Michaël aan mijn rechter zijde, Gabriel aan mijn linker zijde, Oriël voor mij, Rafael achter mij en Sjechina boven mij zijn. Adon Olam, Heer der wereld, in Uw handen beveel ik mijn geest, wanneer ik slapen ga en wakker word.'
'Amen, amen,' zegt de oude vrouw, tussendoor een keer en als ze klaar is met bidden nog een keer. Dan wordt ze weer opgetild, maar voordat ze gaan lopen kan ze nog net Ollie pakken, ze duwt hem dicht tegen zich aan. De oude vrouw ziet het, ze duwt hem met haar rug naar de deur nog iets verder omlaag, ze vouwt haar armen om Ditte en Ollie, ze propt hem tussen hen in tot je zelfs geen stukje van zijn slurf meer ziet. Ditte legt haar hoofd tegen de vrouw aan, haar huid is rimpelig, maar wel lekker warm.
Ze lopen op de deur af en de mannen blijven schreeuwen, ze hebben een stok in hun hand en ze slaan. Ditte verbergt haar hoofd tegen de huid van de oude vrouw, als zij hen niet ziet, zien ze haar ook niet.
Ze moeten weer zo dicht op elkaar staan, hoe moet ze nu slapen?