Oorlogsmonumenten op Goeree-Overflakkee (2): Indië-monument Goedereede
Visser Gerrit van Soest staat nog steeds als vermist geregistreerd
GOEREE-OVERFLAKKEE – Oorlogen zijn diep ingrijpende gebeurtenissen en laten altijd sporen na. Onder andere in de vorm van monumenten. Ook op ons eiland zijn er verschillende te vinden. In deze serie komen bekende én onbekende oorlogsmonumenten van over heel het eiland aan bod. Vandaag het tweede deel in de serie: het 'Indië-monument' op de algemene begraafplaats in Goedereede.
Door Erwin Guijt
Kort na de capitulatie van Japan op 15 augustus 1945 begon in het oosten de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog. In eerste instantie waren hier nog geen Nederlandse militairen bij betrokken. Dit veranderde echter in maart 1946, toen Nederland 120.000 man verscheepte om te helpen met het herstellen van de orde.
De Nederlandse regering erkende Indonesië niet als onafhankelijke staat, maar beschouwde het als een opstand tegen de rechtmatige regering. Toen onderhandelingen over vrede mislukten besloot Nederland militair in te grijpen. Dit ingrijpen is de boeken ingegaan als de politionele acties. De eerste actie duurde van 21 juli tot 5 augustus 1947 en de tweede van 19 december 1948 tot 5 januari 1949. Het doel was om het gebied weer terug te brengen onder Nederlands gezag. Dit had dramatische gevolgen.
Felle guerrillastrijd
In de vier jaren waarin Nederland militair actief was in Indonesië, werd een felle guerrillastrijd gestreden tussen Indonesische nationalisten en Nederlandse militairen. Van de laatste groep sneuvelden er ongeveer 5000, waaronder de drie militairen, wiens namen op het monument bij Goedereede vermeld staan. Ongeveer de helft van de soldaten viel als gevolg van gevechtshandelingen, de andere helft door ziektes en ongevallen. Aan de Indonesische kant waren de verliezen nog veel groter, schattingen komen op zo'n 100.000 gevallenen.
Het duurde dan ook lang voordat Nederland verantwoordelijkheid voor de gevolgen van hun daden wilde dragen. Opvallend is dat het monument in Goedereede ook relatief laat gebouwd is, namelijk in 1997. Dit terwijl in augustus 1949 er al een staakt-het-vuren was bereikt in Indonesië. Op het grijze, natuurstenen kruis met daarop een tekst en het embleem van de Indiëgangers staan drie namen van gesneuvelden die afkomstig zijn van de kop van het eiland.
Hinderlaag
De eerste gevallene is Johannes Westdijk, geboren te Ouddorp en landarbeider van beroep. In het streekarchief van de voormalige gemeente Goedereede zit een dossier met betrekking tot het nabestaandenpensioen wat aan de familie Westdijk betaald zou worden. Hierin zitten onder andere twee telegrammen, verstuurd vanuit Batavia naar Goedereede. In het eerste, uit december 1947, wordt vermeld dat J. Westdijk gewond is geraakt. Een tweede telegram, wat niet gedateerd is, maar dus stamt uit februari 1948, meldt dat J. Westdijk in een hinderlaag gelopen en gesneuveld is. Hij ligt begraven op het ereveld Menteng Pulo in Jakarta. Ook Matthijs Grootenboer, geboren in Stellendam, ligt daar begraven. Hij was eveneens landarbeider en is jammerlijk verdronken op 10 juni 1947.
De derde naam is Gerrit van Soest. Hij werd geboren in Stellendam en was visser van beroep. Binnen het leger was hij opgeklommen tot de rang van korporaal. Hij ligt buiten de erevelden begraven, waardoor hij formeel nog steeds als vermist te boek staat. Zijn naam staat rechtsonder het embleem van de Indiëgangers. Interessant is nog om hierbij te vermelden dat slechts een klein deel van de gedragen emblemen officieel werd ingesteld. Het overgrote deel werd door de troepen zelf ontworpen en zonder toestemming gedragen, hoewel dat officieel verboden was.
Tot slot: het Indië-monument, dat zich bevindt op de algemene begraafplaats van Goedereede, wordt vermeld in het boekje Monumenten/gedenktekens in de provincie Zuid-Holland voor overleden militairen in het voormalig Nederlands-Indië en Nieuw-Guinea in de periode 1945-1962. Opdat wij nooit vergeten.
Dit artikel kwam tot stand met medewerking van het streekarchief Goeree-Overflakkee.