Oud & Wijs: Kommer Hoek: "Als ik onbeperkt tijd en energie had, zou ik heel erg in de tuin gaan snoeien"
Achter de spreekwoordelijke geraniums? Niet voor Kommer Hoek (1927). Hij werkt het liefst midden tussen de vele planten in zijn tuin. Van moerbei-, appel- en mispelbomen tot lisdodde en van varen en maretak tot sneeuwbessen en alles daartussen. Vervelen doet hij zich niet. Is hij niet in de tuin, dan vermaakt hij zich met zijn collectie opgezette vlinders en andere insecten. De natuur zat er van jongs af aan al in. De opa en vader van Kommer Hoek bezaten op dezelfde plek al landbouwgrond, als onderdeel van de Kleistee. "Vroeger moest ik als kleine jongen mijn vader al op het land helpen met het wieden van onkruid. Lastig vond ik dat. Je moest dan plantjes weghalen, alleen omdat ze op de verkeerde plek stonden. Soms kneep ik weleens een oogje dicht. Maar ja, dan wiedde mijn broer zo'n plantje alsnog. Wacht maar, dacht ik dan, als ik later groot ben!" En dat heeft hij waargemaakt. In zijn heemtuin 'De Mienige" aan de Dijkstelweg in Ouddorp is elk plantje welkom.
Tekst en foto's: Pauline Hof
Het is een frisse ochtend met een zonnetje, dat voorzichtig door de wolken piept, als Kommer Hoek het hek opent naar zijn heemtuin. Er ontvouwt zich een klein paradijs achter zijn huis met kleine slingerende paadjes, poelen en heel, heel veel soorten bomen en planten. "Jaren geleden heb ik ze allemaal eens geïnventariseerd. Ik telde toen meer dan 600 verschillende soorten. Het zullen er intussen wel minder zijn geworden", denkt Hoek. "De tuin is natuurlijk in het voorjaar op zijn mooist. Dan zie je elke dag iets nieuws en bovendien hebben de planten dan nog niet geleden. Ze zijn nog niet weggewaaid of verdroogd. Alles is dan mooi jong en vers. Het is nu herfst: dorre takken en vallend blad. De lange droge zomer heeft ook zo zijn sporen nagelaten. Ik heb bovendien minder tijd gehad om in de tuin te werken, minder dan ik zou willen. Ook dat zie je terug", zegt hij. Dat is natuurlijk allemaal waar, maar nog steeds heeft de tuin een sprookjesachtige uitstraling en aan charme nog zeker niet ingeboet. Het stenen tuinhuis op palen, dat hij bouwde als zijn eerste project, nadat hij met de VUT ging, zou zomaar het onderkomen van een sprookjesprinses kunnen zijn.
Zeldzaam
Kommer was de één na jongste van vijf kinderen. Zijn broers en zus hadden geen zin in het land. Hij mocht het voor kostprijs van zijn ouders overnemen. Wat heeft hij er een plezier van gehad! Eerst hield hij nog een tijdje kippen, later besloot hij een heemtuin te maken. Hij wijst op de varkenstroggen aan de rand van het pad. Het blijken verrassingsbakken. Alles wat er in opkomt, mag er blijven staan. "Het is elke keer weer afwachten wat ik er aantref", zegt hij enthousiast. "Weet je, dat ik hier een engbloem heb staan? Toen ik dat plantje de eerste keer zag en opzocht in een boek, zag ik dat het heel zeldzaam was. Toen ik belde met het Rijksherbarium geloofden ze me niet. Zeker toen ik zei dat ik niets gepoot had of gezaaid. Ik heb toen een stukje van de plant opgestuurd, maar was hem, hoor! Heel zeldzaam! Dit plantje is maar een paar keer in Nederland gezien."
Verontrustend
Kommer Hoek is niet alleen dol op planten. Er staan in de tuin verschillende omgekeerde bloempotten om de oorwormen een beschutte plaats te bieden. Hij heeft kastjes voor de aardhommels, hij timmerde vogelhuisjes en heeft zeven bijenhotels. De kikkers en salamanders in de poel worden beveiligd door een vogelverschrikker om te voorkomen dat de poel een 'reigerssnackloket' wordt. Kommer doet, samen met zijn dochter Krijnie, ook actief mee aan tuintellingen van vogels, egels, kikkers, padden en vlinders. "Zwaluwen zie je bijvoorbeeld nauwelijks meer. De natuur verandert. De afgelopen jaren is de hoeveelheid insecten met 75% geslonken", weet hij. "Deed je vroeger 's avonds het licht aan, zat het vol met insecten en nachtvlinders op de ramen. Dat is toch niet meer? Of dat de voorruit van je auto onder de insecten zat? Het is nogal wat, 75% minder! Ik vind dat verontrustend. Insecten zijn hard nodig in de natuur voor de bestuiving van gewassen. Ik denk dat luchtvervuiling een van de grootste oorzaken hiervan is. Ik denk dat het enorm zou schelen als we alle vliegtuigen aan de grond zouden houden en de auto's in de garage. Maar ja, ik zie het nog niet gebeuren. De troep die daardoor in de lucht komt, komt met de regen weer naar beneden. Geld, macht en de staat spelen hier een grote rol in. Je denkt toch niet dat die vliegtuigen nog in de lucht waren als ze allemaal van mij geweest waren?"
Schorren
Jarenlang werkte Hoek bij Rijkswaterstaat. Ook daar had hij veel met de natuur te maken bij de getijdedienst. Bij de aanleg van de Deltawerken stond veiligheid voorop, de natuur kwam later. Het was een logisch uitgangspunt na de Watersnoodramp in 1953, die zoveel levens kostte. "Ik heb jaren milieuonderzoek gedaan om alle veranderingen door de afsluitingen van het Haringvliet, de Grevelingen en de Oosterschelde in kaart te brengen. De schorren waren nat en zout en werden droog en zoet. Ik heb veel gebieden onderzocht. Ik ben blij met het kierbesluit. Het werd tijd. Het heeft veel gekost om alle leidingen voor ons drinkwater om te leggen, maar ik denk dat de natuur beter af is, nu de Haringvlietsluizen op een kier gaan en er een meer natuurlijke overgang komt tussen zout zeewater en zoet rivierwater."
Tijd
Zijn heemtuin is met veel liefde aangelegd, dat is goed te zien. Hoe kleiner en teerder een plantje, hoe liever hij het lijkt te hebben. Maar ook op de hedra, die al sinds begin jaren zeventig dikke stammen heeft gevormd, kan hij trots zijn, of op de fluweelzachte peulen van de blauwe regen.
"Als ik onbeperkt tijd en energie had, zou ik heel erg in de tuin gaan snoeien. De tuin wordt te donker en al die schaduw gaat ten koste van de planten." Zelf vindt hij dat hij minder goed begint te lopen, maar voor een eenennegentigjarige houdt hij er behoorlijk de pas in. Dit seizoen heeft hij nog tienmaal een rondleiding door de tuin gegeven. Hij vindt het heerlijk om te doen. Eigenlijk zou hij veel meer tijd en zorg in zijn tuin willen stoppen, tijd en zorg die nu als mantelzorger naar zijn vrouw Lina gaat, met wie hij al 68 jaar getrouwd is. Lina heeft Alzheimer en kan niet meer lopen. Hij doet het met liefde. Hij krijgt er gelukkig ook hulp bij. "Weet je, soms hoor ik mensen wel eens zeggen: we gaan verhuizen, want de tuin wordt te groot om te onderhouden. Daar kan ik me echt niets bij voorstellen, al stonden de bramenstruiken tot aan de ramen van de woonkamer. Daar kan dan gewoon een merel weer zijn nest in maken, denk ik dan. Ik zou er geen last van hebben."
Oud & Wijs
Voor de serie Oud & Wijs bezoekt Pauline Hof senioren, die met hun levenservaring hun licht laten schijnen op actuele zaken. In de achtste aflevering: Kommer Hoek uit Ouddorp.
