Met raad en daad
Wiekentaal
Als ik langs molens rijd en de wieken in verschillende of juist gelijke standen zie staan, vraag ik me af hoe die wiekentaal luidt.
Die taal van de molenwieken is gegroeid uit plaatselijke en regionale gewoonten van de molenaars om een toestand aan te geven, zoals de werkstand, rust, vreugde of rouw. Later kwamen daar persoonlijke boodschappen bij. Bekend bleven de standen 'een roede voor de borst': de uitgangspositie of werkstand waarbij een wiek geheel verticaal en de andere juist horizontaal staat. Zo kan er direct begonnen worden met het leggen der zeilen; en 'overtrek' of 'overkruis', als de wieken een hoek van 45° met de horizon maken: de stilstand wanneer de molen voor lange tijd buiten gebruik zal blijven. 'In vreugde' staan veel van de nu nog gebruikte molens tijdens feestelijkheden. Een van de wieken wordt zo gezet, dat hij de verticale stand nog niet heeft bereikt. In het tegengestelde geval, als de binnenroede de verticale stand juist is gepasseerd, toont een molen 'in rouw'. (In Friesland en de Achterhoek drukken beide laatstgenoemde standen echter juist het omgekeerde uit.) 'Kreupel' of 'onkant' met de onderste wiek tussen overtrek en vreugdestand in, is het sein dat iets defect raakte, dan wel een ongeval plaatsvond en hulp nodig is. Een korenmolen werd wel eens 'hakscheef' gezet, ten teken dat de molenstenen 'gebild' of gescherpt moesten worden en de mulder tijdelijk niet malen kon. De boeren konden er dan niet met hun graan naar toe. In de Zaanstreek werd veel werk gemaakt van het 'mooi zetten' en kende men de 'bruidstooi' en een 'pinkstertooi'. Bij de laatste werden de zeilen opgerold door de wiekhekken gevlochten en kwam er in overhekstand een sparrenboom op de hoogste wieken van de vroege luilakochtend tot en met Pinksterdrie (de daar gebruikelijke vrije derde Pinksterdag.)
Hazenkopklok
Uit grootmoeders tijd stamt een koekoeksklok waarop een hazenkop van houtsnijwerk staat, maar het vogeltje roept wel 'koekoek'. Wat heeft die haas er dan mee te maken?
Dat wil zeggen, dat deze klok uit het noorden van het Zwarte Woud komt. In andere gebieden gebruikte men andere motieven, zoals een hertenkop en, zoals u terecht veronderstelt, diverse zangvogels. Het was een eeuwenoud gebruik van de vele klokkenmakers in Zuid-Duitsland om hun handwerk met het vaste motief van hun streek te bekronen. In grote delen van Duitsland is de haas altijd een vruchtbaarheidssymbool geweest. Wij danken er de paashaas met eieren aan. Natuurlijk vraagt u zich ook af waarom er juist een koekoek is gekozen voor het aangeven van de uren, maar dat houdt o.m. verband met het oude volksgeloof dat die koekoek een waarzeggende vogel zou zijn. In sommige streken noemde men hem een geluksbrenger. Overigens is het een vogel met een duidelijke roep en konden de klokkenmakers zijn stem gemakkelijk mechanisch nabootsen.
Overlijden van buur
Graag zou ik van u vernemen wat je volgens de etiquette moet doen bij het overlijden van een buurman of buurvrouw.
De etiquette zegt hierover niet veel. Wat u het beste kunt doen hangt er van af hoe de relatie tussen u en uw buren is. Heeft u geen of weinig contact, dan kunt u volstaan met het sturen van een rouwkaart. Als er gelegenheid gegeven wordt tot condoleren kunt u op condoleantiebezoek gaan. U bent er verder vrij in om de begrafenis of crematie te bezoeken en in het al of niet geven van bloemen. Is er sprake van een goede, hartelijke verstandhouding, dan kunt u zo gauw u van het overlijden verneemt, contact opnemen met de nabestaanden.
Rabarberpan
Waar kan ik rabarber en appelmoes het beste in koken: emaille, aluminium of roestvrijstalen pannen?
Als u de keuze hebt, kies dan altijd de roestvrijstalen pan voor spijzen met hoog gehalte aan oxaalzuur. Laat de rabarber ook nooit in een pan staan. Giet ze na het koken over in een glazen of stenen kom en laat ze daar in afkoelen.