De kernen op Goeree-Overflakkee (7): Stad aan 't Haringvliet
'Wij doen het allemaal zelf. Typisch Stad.'

STAD AAN 'T HARINGVLIET – Stad komt regelmatig goed in het nieuws. Denk aan de Stadse Dagen en de drie musicals die in het dorp zijn opgevoerd. Denk aan de actie met de voetbalplaatjes van de supermarkt, die er toen nog was, en voetbalclub SNS, een actie die landelijke media naar Stad wist te trekken. Denk, vrij recent, aan het plan om Stad van het gas af te krijgen. Of aan het verzamelen van een bedrag met drie nullen voor een door een dramatisch auto-ongeluk gehandicapt geraakte dorpsbewoner, om een auto van te kopen. Welk dorp op Goeree-Overflakkee heeft een eigen vlag, een mascotte en een burgemeester met sjerp?

Tekst: Kees van Rixoort/Foto's: Hans Villerius

Voor Wim en Mieke van Ham zit het er bijna op. Ze zitten tussen verhuisdozen, eind maart is de verhuizing van Stad naar Middelharnis. Dan komt er een eind aan een periode van ruim 42 jaar. In 1975 trokken ze in het "grappige, ouderwetse huis" dat ooit was gebouwd voor de bovenmeester van de openbare school.
"We woonden in Rotterdam-Zuid, op Charlois, in een woning onder de huurwaarde. Voor-tussen-achter. Voor een andere huurwoning kwamen we niet in aanmerking en kopen was te duur", vertelt Wim, die memoreert dat hij via contacten in de familie hoorde van het huis in Stad dat te koop stond voor een bedrag dat wel haalbaar was. "De prijs was een belangrijke factor om naar Flakkee te verhuizen. In Rotterdam kostte een huis gerust 135.000 gulden, ons huis in Stad de helft."
Ze zouden het vijf jaar aanzien, "de tijd om een vreemde taal te leren", om te bepalen of ze zich voldoende thuis zouden voelen om in Stad te blijven. "We kwamen hier als een soort hippies. Ik had zulk lang haar", wijst Wim naar zijn schouders. Misschien vonden de dorpelingen die overkanters in het huis van de bovenmeester wel vreemd, maar er ontstond geen verlangen om het bij de proefperiode van vijf jaar te houden en weer snel naar 'de overkant' terug te verhuizen. De afstand Stad-Rotterdam was bovendien geen beletsel: files waren er nauwelijks.

Kneuterigheid

"De mensen waren aardig. Iedereen zei gedag. Je had ook van die ouderwetse dingen, zoals 's avonds op een stoel voor je huis gaan zitten. Je maakte gemakkelijk een praatje en je kon iedereen zien, want schuttingen waren er nog niet. Er was ook wel een soort kneuterigheid. Je was gerust anderhalf uur bezig om een paar boodschappen te halen. Het bedieningssysteem in de winkels was niet heel erg efficiënt: de een pakte in en de ander rekende af… Je kwam ook iedereen tegen, want je had nog volop winkels in Stad en alle bewoners deden daar hun boodschappen. Er was veel gemeenschapszin. Je kende iedereen. Nu is dat wel minder. Je treft elkaar niet meer zo."
Wat Wim en Mieke van Ham algauw merkten, was dat er 'weinig' was op Stad. "Daarom zijn we zelf van alles gaan organiseren, samen met anderen. De Stadse Dagen, de renaissanceband Speelgoed, drie musicals op de Kaai, een boerenbruiloft, het afscheid van Herman Maas als huisarts. Vroeger had je ook de Zeskamp op Koninginnedag." Het is wel minder geworden, vinden ze, al is Het Trefpunt een goed centrum geworden met veel activiteiten.
Vroeger kenden ze alle dorpsbewoners. Dat was in de tijd dat nieuwe bewoners van Stad zich via een interview op StadsWeb, de site van het dorp, konden introduceren. Maar dat wil lang niet iedereen meer. De anonimiteit is toegenomen. Dat gaan Wim en Mieke van Ham niet missen als ze zijn verhuisd, evenals de sociale controle. Wat ze wel gaan missen is de overzichtelijkheid en de rust: "Het kan hier zó stil zijn."
Stad noemen ze verder een ideale plek om je kinderen op te laten groeien. Nu de kinderen al lang en breed zijn opgegroeid én vertrokken, is het tijd om voor te sorteren op de toekomst en te verhuizen naar Middelharnis, waar de voorzieningen om de hoek te vinden zijn. Wim: "Ik zie me nog niet met mijn rollator door Stad lopen…" Hij denkt dat er nog wel een vierde musical zou kunnen komen, want de band met Stad snijd je na ruim 42 jaar niet zomaar in één keer door. De rapportcijfers die ze uitdelen spreken boekdelen: een 8 (Mieke) en een 8,5 (Wim).

Altijd op pad

Sjaak van Bergen – geboren in Achthuizen, maar al 37 jaar woonachtig in Stad – komt iets lager uit: een 7,5. "Het was een gezellig dorpje met heel veel winkels. Je kon hier bijna alles kopen", blikt hij terug. Dat is verdwenen. "Die winkels komen nooit meer terug. Helaas, al hoop ik – tegen beter weten in – op een supermarkt, ook voor de sociale contacten. Je moet altijd op pad voor boodschappen, en vooral niets vergeten…"
Hij ziet ook dat de verenigingen hebben moeten inleveren. "Vroeger had SNS veel meer elftallen, ook in de jeugdafdeling", aldus de man die vele jaren trainer was, ook bij andere clubs op Goeree-Overflakkee.
Hij heeft wel een verklaring voor de terugloop. "Er is dertig jaar niet gebouwd op Stad. Dat is een probleem. Jongeren willen op een gegeven moment een eigen stekkie en als dat er niet is, gaan ze weg. Nu wordt er eindelijk gebouwd en zie je er verschillende weer terugkomen. Ik denk dat er nog meer woningbouw nodig is, vooral voor ouderen."
Wat volgens Van Bergen niet erg veranderd is, is de saamhorigheid, het wat voor elkaar overhebben. Dat bleek wel toen hij in een rolstoel kwam te zitten na een auto-ongeluk, waarvan hij de enige overlevende was. Er kwam een actie op gang in het aangeslagen Stad – en in andere dorpen op het eiland – om Sjaak van een auto te voorzien. "Hartverwarmend, mijn dankbaarheid is niet in woorden te vatten."
Hoe kijken echte Stadtenaren tegen hun dorp aan. Piet en Petra Diepenhorst wonen al hun hele leven in Stad. Piet was er 25 jaar leerkracht op de christelijke basisschool, waarmee hij in de voetsporen trad van een verre voorvader, die ook P.G. als initialen had. "Het karakter van het dorp is wel een klein beetje veranderd", zeggen ze. Dan noemen ze de middenstand, die weg is, de gemoedelijkheid en de contacten, die wel zijn afgenomen, de kerken, die moeite hebben om het hoofd boven water te houden, en de Zeskamp, die vroeger altijd gezelligheid en veel leven bracht in het dorp.
"Op de Voorstraat stond een zeephelling… Een paar jaar geleden is nog geprobeerd weer een Zeskamp te organiseren, maar er was weinig animo om ploegen bij elkaar te krijgen. Vroeger deden alle verenigingen mee met een ploeg." Piet fungeerde dan als spreekstalmeester, zoals hij ook door het leven gaat als burgemeester van Stad aan 't Haringvliet. Hij is voorzitter van de dorpsraad, die hier Stadsoverleg heet.

Stroeve Voetjes

Wat Stad tot Stad maakt is het creatieve en ondernemende: het toezingen van de deelnemers van de Omloop als ze het dorp passeren, de stikzakmaaltijden aan de haven, het volksdansen van de Stroeve Voetjes en het zingen van de Schorre Keeltjes, de musicals, de acties om de haven een nieuw gezicht te geven, een veilig fietspad te realiseren richting Middelharnis en de zo broodnodige woningbouw van de grond te krijgen. Wat Stad ook tot Stad maakt is de rust, de ruimte, de natuur, de haven en de jachthaven. Piet: "Ik heb best een stressvolle baan. Dan is het heerlijk als je vanuit de haven even een uurtje met je zeilboot het water op kan."
Piet en Petra noemen Stad een gezellig dorp, waar de bevolking relatief jong is, waar veel creativiteit opborrelt en waar van alles wordt georganiseerd. "Wij doen het allemaal zelf. Dat is typisch Stad. Het Trefpunt is helemaal door vrijwilligers uit het dorp opgeknapt, zonder dat het geld heeft gekost", zegt Piet. Petra: "Ze zeggen wel dat ze op Stad alles kunnen, zelfs een aap leren bidden…"
Er blijven natuurlijk wensen. Zo vindt Piet, net als Sjaak van Bergen, dat er nog meer woningen moeten komen in Stad. Verder zou een Overtrefpunt heel goed zijn. "We moeten alles bundelen: de twee scholen, Het Trefpunt, een peuterspeelzaal, naschoolse opvang, de sportschool: alles onder één dak. Misschien kan er ook nog catering bij." Dan kunnen de rapportcijfers nog verder stijgen. Nu hebben ze al een 9 (Piet) en een 8+ (Petra) over voor hun dorp.

Stad aan 't Haringvliet, feiten

Aantal inwoners: per 1 januari 2017: 1.284
Verenigingsgebouw
Twee basisscholen
Sportschool
Fysiotherapiepraktijk
Vinylwinkel
Twee kerken: hervormde gemeente en gereformeerde kerk
Camping
Manege
Watersportwinkel
Winkelwagen Stadje Drôag Brôad
Tankstation